بررسی ریشه‌های موفقیت کره جنوبی در مبارزه با فساد/ از کجا باید شروع کرد؟

کمیسیون مستقل مبارزه با فساد کره جنوبی نهادی است که شرایط فساد اقتصادی را این کشور با تحول رو به رو کرده است. در این یادداشت به سیاست‌‌ها و تاریخچه این کمیسیون می‌پردازیم و در آخر درس‌های عملی برای دولتمردان ایران داده‎ایم.

به گزارش خبرنگار بازارنیوز، کمیسیون مستقل مبارزه با فساد کره جنوبی یک سازمان مستقل است که به رئیس جمهور این کشور و مردم گزارش‌های سالیانه و ماهیانه در زمینه مبارزه با فساد و پیشرفت‌های صورت گرفته برای دست‌یابی به سازمان‌های پاک می‌دهد.

کمیسیون مستقل مبارزه با فساد در تاریخ 25 ژانویه 2002 بر اساس قانون ضد فساد کره که به تصویب مجلس این کشور رسیده بود افتتاح شد. هدف این سازمان این است تا شفافیت را در جامعه و اقتصاد کره افزایش دهد.

درهمکاری این نهاد با بخش‌های نظارتی بین المللی مشخص شد که آنها باید در قسمت‌های نظارتی، تعیین قوانین، سازماندهی فعالیت‌های پیشگیرانه همچون برنامه‌های آموزشی و دانشگاهی، دریافت شکایت از عموم مردم و همچنین ارزیابی اقدامات صورت گرفته در مبارزه با فساد فعالیت کنند.

کمیسیون مبارزه با فساد، با یک سازمان بزرگ‌تر به نام کمیسیون ضد فساد و حقوق مدنی یکپارچه(ACRC) که به طور رسمی در 29 فوریه سال 2008 کار خود را شروع کرد یکی شد. البته این ادغام فقط مختص KICAC نبود و دو سازمان دیگر به نام سازمان بازرسی کره و کمیسیون تجدیدنظر اداری نیز به آنها اضافه شدند.

سابقه سازمان

در کنار سایر محرک‌هایی که وجود دارد بحران 1997 کره موجب ورشکستگی شرکت‌های بزرگ کره جنوبی شد. شرکت‌های کره‌ای به همین علت از دولت کمک‌های موقت اما فراوانی دریافت کردند و به همین دلیل و بر اساس حجم بدهی فراوان، ساختارهای مالی بسیار تضعیف شد و فضای رقابتی در این کشور شرایط بسیار بدی را تجربه می‌کرد.

بعد از بحران مالی دولت کره فهمید که باید رقابت اقتصادی خود را در سطح جهانی بازیابی کند. به همین دلیل دولت اصلاحات قانونی بسیاری از جمله بهبود شفافیت کسب و کارها، ایجاد قوانینی برای مبارزه با فساد انجام داد.

در فوریه 1998 کیم دا جونگ به عنوان رئیس جمهور کره انتخاب شد. در همان ماه‌های ابتدایی رئیس جمهور منتخب قوانین بسیاری را برای مبارزه با فساد تعیین کرد. چند مورد از این قوانین عبارتند از حمایت از افشاگران و ایجاد بدنه‌ای درون هر سازمان به منظور بررسی دستگاه‌های دولتی. اما این تغییرات به دلایل متعددی همچون همنشینی مقامات دولتی با یکدیگر با شکست مواجه شد.

در دوران مجلس شانزدهم کره که در سال 2000 شکل گرفت. گروه‌های مدنی گرد هم آمدند تا ائتلاف مردمی برای مبارزه با فساد را تشکیل دهند و بر این اساس آن، یک درخواست برای مبارزه با فساد اقتصادی توسط بسیاری از مردم امضا شد و تقدیم مجلس گردید. مردم به خوبی با این درخواست نهادهای مدنی همکاری کردند. نتایج این اقدام تنظیم شدن قانون ضد فساد (ACA) در 28 ژوئن 2001 بود. قانون ACA با مشکلات بسیاری همراه بود و به خوبی تنظیم نشده بود. به همین دلیل بود که بعد از مدتی KICAC در این کشور متولد شد.

علیرغم بحث و جدل‌های KICAC فساد در کره تغییر آنچنانی نکرد و درمیان سیاست‌مداران و عموم مردم به همین دلیل دو دستگی ایجاد شد که آیا واقعا نیاز به یک سازمان مجزا برای مبارزه با فساد هست یا نه. رئیس جمهوری رو مو هیون اما مبارزه با فساد را در اولویت خودش قرار داد که نه تنها موجب تکامل KICAC شد، بلکه بدنه‌های فاسد دیگر درون دولت را هم تغییر داد. حرکات مثبت و رو به جلوی مبارزه با فساد موجب شد نشست سران این کشور در سطح وزرا در سال 2004 ایجاد شود. در کنار این برنامه‌ها اقدامات دیگری همچون قانون انتخابات مقامات دولتی، پیشگیری از تقلب در انتخابات و پیمان کره برای مبارزه با فساد و ایجاد شفافیت به امضا رسید.

ساختار KICAC

بدنه تصمیم‌گیری کمیسیون مبارزه با فساد کره متشکل از 9 عضو است. سه عضو آن توسط مجلس ملی کره انتخاب می‌شوند. سه عضو را رئیس دادگستری این کشور و سه عضو دیگر را رئیس جمهور پیشنهاد می‌دهد. مدت زمان انتصاب این اعضا سه سال است که البته قابل تمدید است. آنها به طور کامل مستقل هستند ولی باید فعالیت‌های خود را به طور عمومی منتشر کنند.

در فوریه 2007، 210 نفر در KICAC استخدام بودند.

وظایف اصلی

کمیسیون مبارزه با فساد کره 9 وظیفه اصلی دارد:

1- اجرای تعیین سیاست‌های ضد فساد

2- بررسی سطح یکپارچگی و ارزیابی فعالیت‌های ضد فسادی بخش‌های دولتی

3- بهبود چارچوب قانونی

4- تهیه گزارش‌ فعالیت‌های فساد

5- پیشنهاد حمایت و جایزه برای افشاگران

6- بهبود اخلاق در بخش عمومی

7- افزایش آگاهی مردم از ریسک‌های فساد

8- افزایش همکاری خصوصی و دولتی برای مبارزه با فساد

9- یکی شدن با سازمان‌های جهانی برای مبارزه با فساد

KICAC همچنین دولت کره را برای ریشه کن کردن فساد هدایت می‌کند. روش کمک کردن آنها اینگونه است که مطمئن شوند که سیاست‌های تعیین شده را به طور کامل عملیاتی می‌کنند. گزارش‌های حاصل از اقدمات دولت نیز به صورت عمومی در اختیار مردم قرار می‌گیرد.

مبارزه با فساد و کمیسیون حقوق مدنی

کمیسیون حقوق مدنی در مجموع 15 عضو دارد. یکی عضو در سطح وزیر ، سه معاون وزیر، سه عضو ثابت و شش عضو غیر ثابت این کمیسیون را تشکیل می‌دهند.

کمیسیون حقوق مدنی همچنین سه سیاست‌ را دستور کار خودش قرار می‌دهد:

1- ایجاد یک سیستم یک پارچه و موثر برای تقویت حقوق مدنی

2- بهبود قوانین و آیین‌نامه ها به منظور حمایت از حقوق انسانی

3- پرورش حس یکپارچگی در جامعه

وظایف اصلی کمیسیون حقوق مدنی عبارتند از:

1- پاسخگویی به شکایات مردم در برابر نهادهای عمومی

2- پیشگیری از فساد در بخش عمومی

3- محافظت از مردم در مقابل شیوه‌های اداری غیرقانونی و ناعادلانه

درس‌های برای ایران

کشور کره جنوبی در زمینه مبارزه با فساد بسیار موفق و موثر عمل کرده است و بر همین اساس مطالعه سیاست‌ها و اقدامات این کشور می‌تواند درس‌های بسیاری برای سیاستمداران داشته باشد:

1- در ابتدا و اول از همه باید نهادهای عمومی به خودی خود تصمیم بگیرند در مقابله با فساد حرکت منسجمی را انجام دهند. نکته بسیار مهم این است که از آنجایی که این مبارزه منافع عده‌ای را به خطر می‌اندازد آنها درصدد مقابله با آن اقداماتی را انجام خواهند داد و سپس با شعارهای عوام‌فریبانه و انحرافی به دنبال خارج کردن این جریان از مسیر اصلی خودش خواهند شد. مطالعه کره شمالی نشان می‌دهد که این کشور با تغییر سیاسی، مبارزه با فساد را در اولویت خودش قرار داد. مسئولان عالی رتبه ایران هم می‌توانند با اقدامات مشابه سیاست‌های مبارزه با فساد را در دستورالعمل خودشان قرار دهند.

2- سیاست شناسایی و مجازات افراد به تنهایی راه به جایی نخواهد برد. برای مبارزه با فساد باید نهاد مستقلی همچون کمیسیون مبارزه با فساد در کره شمالی شکل بگیرد و این نهاد به غیر از مردم به هیچ کجای دیگری پاسخگو نباشند. برای این منظور نهاد مستقل باید اهداف، برنامه‌ها و نتایج خود را در دسترس مردم قرار دهد تا آنها خودشان عملکرد دستگاه‌های حکومتی را زیر نظر بگیرند. نکته مهم در این زمینه این است که مطالعه و بررسی عوامل فساد در کشور بسیار برای پیشگیری مهم است. در این مورد و در آخرین طرح‌های کمیسیون ضد فساد که جنوبی این سازمان اقدام به بررسی فاکتورهای تاثیر گذار بر فساد کرد و 32 عامل را در دسترس عموم و دستگاه‌ها قرار داد.

3- نهادهای مدنی باید تقویت شوند. یادمان نرود که قدم‌های ابتدایی حرکت مبارزه با فساد با درخواست گروه‌های مدنی کره جنوبی از مجلس این کشور و امضای طوماری شکل گرفت. این نهادها اگر چه به صلاح سودجویان و منفعت طلبان دستگاه دولتی نیست، اما با ایجاد قوانینی می‌توان از مصونیت آنها در برخی موارد مطمئن شد. از سوی دیگر این نهادها می توانند از افشاگران حمایت کنند و برای آنها حتی پاداش‌هایی تعیین شود.

4- مشارکت و یگپارچگی عمومی باید تقویت شود. منظور از یکپارچگی این است که مردم احساس تعلق بیشتری نسبت به کشور خود کنند و همه آنها برای بهبود شرایط مبارزه انجام دهند.