در کشورهای پیشرفته با افشا کنندگان فساد چه می‌کنند؟

کشورهای دنیا برای مبارزه با فساد اقتصادی قوانین مختلفی را وضع می‌کنند که یکی از مهم‌ترین آنها حمایت ار افشاگران است. این قوانین حمایت‌های بسیاری از آنها در مقابل سازمان‌های خصوصی و حتی دولتی انجام می‌دهد.

به گزارش خبرنگار بازار نیوز عبارت Whistleblower Protection Act در ادبیات حقوقی دنیا بسیار معروف است. در ادبیات انگیسی کلمه Whistle به معنی سوت و Blower به معنای دمیدن است یعنی کسی که در سوت خود می‌دمد. هنگامی که تخلف و فسادی صورت می‌گیرد افراد آن جامعه باید بتوانند بدون هیچ ترسی در سوت خود بدمند و آن را به مقامات بالاتر گزارش دهند.

کارمندان یک سازمان به طور کلی اولین افرادی هستند که به اطلاعات محیط کاری خود دسترسی دارند و در ابتدا آنها متوجه خواهند شد که چه تخلفی صورت گرفته است. با این وجود، افرادی که گزارش‌ها را می‌دهند ممکن است با اقدامات مقابله به مثلی از جمله ارعاب، آزار و اذیت، اخراج و یا حتی خشونت توسط همکاران مواجه شوند. در بسیاری از کشورها این فرهنگ وجود دارد که افشا کردن به معنی خیانت یا جاسوسی است.

حمایت از افشاکنندگان عامل بسیار مهمی برای گزارش فساد اقتصادی دستگاه‌های دولتی و غیر دولتی است و در کاهش آنان بسیار کمک خواهد کرد. به همین دلیل بسیاری از کشورها قوانینی برای حمایت از افشاکنندگان وضع کرده‌اند. خبرنگار بازار نیوز به بررسی این قانون در کشورهای گوناگون پرداخته است.

فرانسه

بر اساس قانون فرانسه کارمندان به دلیل افشای رفتارهای غلط نمی‌توانند اخراج، تحریم و یا با رفتارهای تبعیض‌آمیز (مخصوصا از لحاظ درآمد، آموزش و طبقه‌بندی سازمانی) مواجه شوند.

شرکت‌های فرانسوی موظف نیستند که یک سیاست افشاگرانه مکتوب درون سازمان خودشان اجرا کنند، اما فرآیندهای افشاگرایانه باید مطابق با اصول تعیین شده سازمان حمایت از داده‌های فرانسه تعیین شود. این قوانین از کارمندان در مقابل تعرض به حریم شخصی، نقض بالقوه آزادی‌های فردی و مدیریت اقدامات غیرقانونی حمایت می‌کند.

از هر نوع اقدام تلافی جویانه در مقابل کارمندانی که در انجام فعالیت افشاگری خود حس نیت دارند باید دوری شود. در صورتی که این قانون برای فردی نقض شود، وی می تواند گزارش آن را بدهد تا با سازمان مربوطه برخورد شود.

آمریکا

قوانین آمریکا، کارفرمایان را از انجام اقدامات منفی در مقابل کسانی که فعالیت‌های افشاگرایانه انجام می‌دهند منع می‌کند. قانون فدارل مخصوصا از افرادی که گزارش‌هایی درباره امنیت محیط کار و نقض قوانین کشوری ارائه می‌دهند حمایت می‌کند. قانون افشاگران فدرال آمریکا همچنین هر نوع اقدام تلافی جویانه در مقابل کارمندان سازمان‌های دولتی و اداری را ممنوع کرده است و حتی در صورت عدم شکایت فرد افشاگر، قابل پیگیری است.

قانون بهداشت و ایمنی محیط کار مصوب 1970 به عنوان مثال در مقابل کامندانی که گزارش نقض ایمنی و سلامت محیط کار بدهند حمایت خواهد کرد و در مقابل آنها نمی‌توان اقدامات تلافی‌جویانه انجام داد.

در آمریکا نه تنها قانون حمایت از افشاگریان وجود دارد بلکه برای آنها جوایزی نیز تعیین می‌شود. به عنوان مثال جان اسلوویک کارمند یک شرکت پزشکی بعد از اینکه فساد آن را در زمینه رشوه و فرار مالیاتی افشا کرد پاداش 56 میلیون دلاری دریافت نمود. شرکت خطاکار نیز 646 میلیون دلار جریمه مواجه شد.

کره جنوبی

قانون حمایت از منافع عمومی افشاگران، از افرادی که هر نوع گزارشی از فعالیت‌های نقض منافع عمومی بدهند حمایت می‌کند. این قانون در 30 دسامبر 2011 به تصویب رسیده است. بر اساس آن هر فردی که اقدام تلافی جویانه‌ای در محیط کار بر علیه وی صورت گرفت می‌تواند یک در خواست کتبی ارائه دهد و بعد از آن بررسی‌ها تا زمانی که مشخص شود این درخواست غلط یا صحیح است ادامه خواهد یافت.

کارمندان به طور خلاصه در صورت افشای اسرار از اقدامات زیر محافظت می‌شوند:

1- اخراج، حذف از دفتر یا از دست دادن موقعیت

2- اقدام انظباطی، تنزیل رتبه یا سایر اقدامات نامطلوب

3- تبعیض در ارزیابی عملکرد و پرداخت حقوق و پاداش

در صورتی که کارمندان با رفتارهای منفی مواجه شوند می‌توانند به کمیسیون مبارزه با فساد درخواست جبران خسارت یا لغو یا از بین بردن هر نوع ارزیابی غلط درون سازمانی دهند.

افشاگرایان حتی در صورتی که هیچ اقدام تلافی جویانه‌ای صورت نگرفته باشد ولی در آینده آن را محتمل می‌دانند، می‌توانند درخواست اقدامات پیشگیرانه دهند. بر اساس این قانون نه تنها خود فرد بلکه خانواده و نزدیکان وی نیز از هر نوع آسیبی در امان خواهند بود.

هند

قانون حمایت از افشاگران در سال 2014 با موافقت رئیس جمهور اجرایی شد. بر اساس قانون، این دسته‌بندی‌ها شامل حمایت می‌شود:

1- افشای دارایی‌های نامناسب یا رشوه توسط مقامات دولتی که قانون پیشگیری از فساد مصوب سال 1988 را نقض می‌کنند.

2- افشای سوء استفاده عمدی از قدرت که متوجه از دست دادن ارزشی برای دولت می‌شود یا جایگاه دولت را خراب می‌کند.

3- تلاش یا مشارکت بر جرایم جنایی به وسیله مقامات دولتی

باید اشاره شود که حمایت از افشای سوء رفتار، مقامات قضایی را شامل این قانون نمی‌داند.

مالزی

قانون حمایت ازافشاگرایان در سال 2011 به تصویب رسیده‌ است. بر اساس این قانون هرکسی که به طور داوطلبانه گزارش یا اطلاعاتی درباره فعالیت‌های فاسد می‌دهد حمایت خواهد شد. این قانون همچنین عموم مردم را تشویق می‌کند تا فعالیت‌های فاسد را گزارش دهند. اطلاعات و مشخصات افشاگرایان در مقابل هر نهادی محرمانه خواهد بود. این افراد همچنین از هر نوع اقدام بر علیه آنها معصوم خواهند بود. افشاگرایان باید در زمینه صداقت و منطقی بودن حرف‌های خود حسن نیت داشته باشند و ضمن اینکه نیازی به مدارک سختگیرانه و شهودی برای اثبات حرف‌های خود ندارند. بررسی‌ها و جمع‌وری مدارک به عهده واحد تحقیقات سازمان‌های اجرایی است.

ایسلند

تعهد کشور برای مبارزه با فساد موجب شد تا به یکی از بهشت‌های دنیا برای افشاگرایان تبدیل شود. این حرکت با اقداماتی از جمله آزادی بیان، گمنامی افشاگرایان و شفافیت سازمانها و دولت تقویت شد.

کشورهای دنیا اقدامات ضد فساد ایسلند را معمولا به عنوان یک الگو مدنظر قرار می‌دهند. در کشورهای دیگر افشاگرایان با مشکلات متعددی از جمله خیانت به شرکت و کشور متهم می شوند و در واقع جایگاه اجتماعی خود را برای گروهی از مردم از دست می‌دهند. اما رویکرد ایسلند ثابت کرد که حتی می‌توان این تفکر را تغییر داد. این اقدام به عنوان وفاداری در ایسلند شناخته می‌شود. ضمن اینکه مقامات دولتی ایسلند توجه زیادی نیز به سایت‌ها و خبرگزاری‌های افشاگر دارند و حتی بارها به حمایت از ویکیلیکس صحبت کرده‌اند.