خروج ترامپ از برجام، ناهماهنگی‌ها و تحریم‌هایی برای کشور رقم زد که سرآغاز این مشکلات تحریم نفت بود، در همین آشفته بازار تحریم‌ها و تهدیدها به سراغ  محمدعلی خطیبی نماینده اسبق ایران در اوپک رفتیم تا نظرات ایشان را درباره‌ی وضعیت نفت ایران در بازار تحریم‌ها بدانیم. بخش دوم این گفت‌وگو را در ادامه می‌خوانید.

بازار نیوز: در ارتباط با قرارداد توتال توضیح دهید،  مشکل از نحوه قرارداد بستن ماست ؟

شما همین فازهای مختلف پارس جنوبی را در نظر بگیرید، عمده این فازها را خود شرکت های ایرانی توسعه دادند؛ مثلا همین قرارگاه 1یا 2  سال پیش دو فاز را با هم تحویل داد و شرکت‌های دیگری هم فازهای مختلف را گرفتند و تحویل دادند؛ بنابراین ما چنین توانی داریم و در آینده هم خواهیم داشت بعد از برجام فضایی به وجود آمد که بیشتر با شرکت های خارجی کار کنیم و عمدتا با کشورهای فرانسه، آلمان و ایتالیا قراردادهایی را بستند؛ اما من معتقدم شرکت‌‍‌‌های داخلی می‌توانند کار توتال را انجام دهند؛ به شرطی که همان امتیاز هایی که برای شرکت‌های خارجی قائلیم برای شرکت های داخلی هم قائل باشیم؛ من معتقدم که ما اصلا نیازی به توتال نداشتیم و می‌توانستیم این قرارداد را با شرکت های داخلی ببندیم ولی باید دست شرکت‌های داخلی را باز بگذاریم که بتوانند برند شرکت‌های خارجی را بگیرند. باید قرارداد ها را با شرکت‌های داخلی ببندیم ولی اجازه دهیم آن‌ها از شرکت‌های خارجی استفاده کرده و از تسهیلات مختلف برند استفاده کنند. اگر توانایی مالی قوی ندارند از این صندوق ذخیره ارزی که به کمک شرکت های غیر دولتی طراحی شده به آ‌ن‌ها تسهیلات دهیم.

بازار نیوز: برای چندمین بار است که توتال زیر قرارداد و تعهدش میزند، به نظر شما اگر به قرار داد پایبند نباشند ما چگونه باید عمل کنیم؟

عده‌ای از دلسوزان نظام، متخصصین، صاحبان فن به نحوه قرادادIPC  ایراد گرفته بودند این قراردادها ایراد دارد و قسمتی از آن برای ما مشکل‌زا خواهد بود.آن زمان وزارت نفت این ایرادها را جدی نمی‌گرفت و اعلام می‌کرد ما قرارداد ها را طوری بسته‌ایم که ضد تحریم است. یعنی اگر تحریمی پیش بیاید این قراردادها به صورت ضد تحریم عمل می‌کند و این امتیاز قرارداد است. اما اینطور نشد به طور مثال همان قرارداد توتال مانع از خروج توتال نشد، متاسفانه علی رغم این که دولت های اروپایی اعلام می‌کنند که ما از شرکت هایی که در ایران کار گرفتند حمایت می‌کنیم ولی شرکت هایشان از قرارداد خارج می‌شوند. این چه حمایتی است که خود شرکت ها این حمایت را قبول ندارند. یعنی خود شرکت‌های اروپایی به دولت هایشان اعتماد نمی‌کنند؛ بنابراین اصل قرارداد نقاط ضعفی داشته است، امیدهای واهی و باورهای غلطی وجود داشت که نباید به این‌ها دل می‌بستیم و بیشتر روی توان ملی سرمایه‌گذاری می‌کردیم و به جای این که شرکت‌های داخلی زیر دست شرکت‌های خارجی قرار بگیرند قرارداد ها را به شرکت های داخلی بدهیم و بگوییم حالا شرکت‌های خارجی با آن‌ها کار کنند.

توتال هم با ما و هم با قطر کار می‌کند، معمولا در دنیا نباید با کسی که با رقیب شما کار میکند، کار کرد. ممکن‌ است بخاطر اینکه طرف مقابلش منافع دارد از این فرصت استفاده کند پس اگر به شرکت‌های داخلی اعتماد شود، خواهید دید که علاوه بر کارهای داخلی حتی میتوانند در خارج هم کار قبول کنند و مهم‌تر از همه دشمن هم نقطه امیدی در این قسمت ها نخواهد داشت.

بازار نیوز: نظرتان درباره شفافیت قراردادهای نفتی چیست و مردم چقدر باید از قرارداد هایی که در حوزه نفت بسته میشود مطلع باشند؟

معمولا قرادادها عرفی دارد، ممکن است حین قرارداد توافق کنید که این قرارداد بین شما و ایشان محرمانه باشد، این موضوع توافقیست و اما چنانچه طرف مقابل قرارداد را منتشر کرد ما هم همین کار را می‌کنیم و نباید این طور باشد که بعضی منابع از بیرون به این قرارداد دسترسی پیدا کنند. درحال حاضر فضا، فضای شفافیت است؛ ما باید نماینده های مجلس را محرم دانسته و از فرهیختگان و متخصصان استفاده کنیم اما در حال حاضر طرف مقابل قراردادها به اندازه ما این‌ها را محرمانه تلقی نمی‌کنند؛ پس اگر این قراردادها را در معرض فضای عموم قرار می‌دهند، ما هم باید همان کار را انجام دهیم چرا وقتی طرف مقابل به این موضوع پایبند نیست، ما اصرارداریم که بگوییم قراردادها محرمانه است.

بازار نیوز: به طور کلی قاچاق سوخت چقدر روی اقتصاد ما تاثیر دارد ؟

 کارت سوختی که طراحی شده بود به مقدار قابل توجهی جلوی قاچاق سوخت را گرفته بود و زحمات زیادی هم برای این موضوع کشیده شده بود اما متاسفانه این طرح لغو شد. باور کنید زمانی که بنده مسئولیت داشتم 23یا 24 محموله بنزین را یک جا وارد می‌کردیم.یعنی کار به جایی رسیده بود که سیستم های وارداتی اعم از بنادر، خطوط و لوله دیگر جواب نمی‌دادند آن‌قدر مصرف بنزین بالا رفته بود که دیگر اعلام کردند بیش از این نمی‌توانیم وارد کنیم به همین دلیل محدودیت هایی قرار دادند و کارت سوخت طراحی شد و باعث شد 23 یا 24 محموله بنزینی را که با هم وارد میکردیم به 2محموله بنزین رسید. یعنی توانستیم واردتمان را کنترل کنیم و به شدت قاچاق سوخت کاهش پیدا کرد؛ البته همین مدل را می‌شود روی گازوئیل هم تعمیم داد.

در بعضی از برهه‌ها مصرف بنزین ما به 100 میلیون لیتر رسیده است. این رقم، رقم وحشتناکیست. در حالی‌که ما می‌توانیم این مقدار را در حدود 60 لیتر کنترل کنیم. با لغو طرح کارت سوخت‌ها مصرف بالا رفت، قاچاق زیاد شد، آلودگی شهرهای بزرگ افزایش پیدا کرد و باید بخشی از درآمدمان را بدهیم تا واردات انجام دهیم؛ چرا باید تصمیمی بگیریم که هم منابع را نابود کنیم و هم آلودگی ایجاد کنیم، واقعا این تصمیمات عقلانی و در جهت منافع ملی نیست؛ حالا اگر دولت قبل کارت سوخت طراحی کرده و کار خوبی هم بوده است این جریان را ادامه دهیم به همین دلیل که طرح دولت قبل بوده، نباید لغوش کرد.

 ما باید مصرف و وارداتمان را کنترل و مدیریت کنیم. در فروش فرآورده بر خلاف نفت خام و میعانات خام مشکلی نداریم؛ این تصمیمات، تصمیمات ملی است و نمی‌شود آن را در قالب این دولت و آن دولت یا جناح بندی‌ها جای داد باید نگرش‌مان را عوض کنیم؛ در تصمیمات ملی باید مجلس، دولت و نظام کاری را انجام دهد که به نفع ملت است.