به گزارش بازارنیوز به نقل از شرق، تقریبا پنج ماه از این تصمیم گذشته و حالا دولت اقلام «اساسی» را به «ضروری» تغییر نام داده و بسیاری از کالاهای تحت شمول را حذف کرده است؛ اما بازار و توزیع این کالاها راه دیگری می‌روند. قیمت هر آنچه در بازار خرید و فروش می‌شود، از مسکن گرفته تا خوراکی‌ها، با افزایش همراه بوده است. مواد خوراکی به‌طور میانگین حدود 47 درصد گران‌تر از سال قبل شده و خوراکی‌های وارداتی که ارز دولتی دریافت کردند، هم‌زمان با کالاهای تولید داخل روی موج گرانی‌اند. آمارهای رسمی نشان می‌دهند در یک هفته منتهی به دوم شهریور، قیمت موز حدود 30 درصد افزایش پیدا کرده و قیمت این میوه به نسبت هفته مشابه سال قبل رشد 145درصدی داشته است. این در حالی است که موز جزء کالاهایی بود که رقمی بالغ بر 32میلیون یورو ارز دولتی به آن تخصیص پیدا کرد. این تنها یک نمونه از افزایش قیمت خوراکی‌ها بود و تقریبا در فهرست مواد خوراکی سبد مصرفی عموم مردم هیچ کالایی از قاعده گرانی مستثنا نیست. کمترین درصد افزایش قیمت مربوط به روغن نباتی است (11درصد) و میوه‌های تازه در هفته منتهی به دوم شهریور نسبت به هفته مشابه سال قبل 83 درصد گران‌تر شده‌اند. نرخ‌های تورم کالاهای خوراکی به روایت بانک مرکزی، کاهش قدرت خرید و گران‌شدن روزانه محتوای سفره مردم را تأیید می‌کند. گرچه هیچ آمار رسمی‌ای درصد تغییر قدرت خرید مردم را بررسی نمی‌کند؛ اما طبق برآورد کارشناسان قدرت خرید مردم در ماه‌های اخیر بین 50 تا 60 درصد کاهش پیدا کرده است.

ماست پاستوریزه 62 درصد گران شد

همه ماجرا از انفجار قیمت ارز شروع شد؛ هر کالایی که مستقیما تحت تأثیر نرخ ارز است و هر کالایی که ارز اثر مستقیمی بر هزینه تولید آن ندارد، پابه‌پای جهش قیمت ارز گران شد. قیمت مسکن به گفته کارشناسان، بیش از 50 درصد افزایش داشته و خوراکی‌ها هم به‌طور میانگین بیش از 25 درصد نسبت به سال قبل گران شده‌اند. دولت در دو بسته ارزی خود قرار بود با تخصیص ارز دولتی، مانع افزایش قیمت کالاهایی شود که استفاده از آن برای هر خانواده ایرانی حیاتی است؛ اما این اتفاق نیفتاد. برخی دلیل آن را تورم انتظاری می‌دانند، عده‌ای به فساد موجود در تخصیص ارز اشاره می‌کنند و گزارش‌هایی درباره ارزهای دریافتی به کالا تبدیل‌نشده ارائه می‌دهند و برخی معتقدند متولیان سیستم توزیع بدون نظارت از بالا برای به‌حداکثررساندن سود، قیمت‌ها را به شکل افسارگسیخته‌ای بالا برده‌اند. هرچند نمی‌توان بین این دلایل به‌صراحت یکی را ریشه اصلی ماجرای گرانی‌ها دانست؛ اما خروجی همه این موارد در کنار هم، خبر از کوچک‌شدن سفره‌های مردم می‌دهد. مزدبگیرانی که دستمزد آنها نسبت به سال گذشته بین شش تا 20 درصد افزایش پیدا کرده، امروز برای مصرف روزانه مواد خوراکی حدود 25 درصد باید پول بیشتری پرداخت کنند و برخی خوراکی‌ها را به دلیل افزایش قیمت بیش از صددرصدی و ناتوانی مالی برای تأمین آن، از سبد مصرفی خود حذف کنند؛ آنچه در اواخر دهه 80 هم تجربه شد و به گفته سعید لیلاز از سال 84 تا 94 مصرف خوراکی حیاتی مانند لبنیات تقریبا نصف شد. به گزارش بانک مرکزی در هفته منتهی به دوم شهریور، قیمت لبنیات در یک ماه 25 درصد رشد داشته و نسبت به مدت مشابه سال قبل، حدود 38 درصد گران‌تر شده است. در میان اقلام زیرمجموعه لبنیات، بیشترین افزایش قیمت مربوط به ماست پاستوریزه است که نسبت‌به سال گذشته 62.2 درصد گران شده و در مرداد حدود 50 درصد افزایش قیمت را تجربه کرده است.

تخم‌مرغ نیز که چندماهی است قیمت آن صعودی بوده، در یک‌ماهه مرداد (از دوم مرداد تا دوم شهریور) 11درصد دیگر هم گران شده و نسبت‌به هفته مشابه سال قبل حدود 47 درصد افزایش قیمت را تجربه کرده است.

برنج‌های وارداتی کجا رفتند؟

برنج وارداتی نیز ازجمله کالاهایی است که با وجود دریافت ارز دولتی برای واردات آن، قیمت آن با افزایش چشمگیری روبه‌رو شده است. بررسی آمارهای تجارت خارجی کشور نشان می‌دهد تا پایان خرداد سال جاری، 380 هزار تن برنج به ارزش 375 میلیون دلار وارد کشور شده که نسبت به مدت مشابه سال قبل کاهشی 1.3درصدی داشته است. نگاهی به فهرست منتشرشده از سوی بانک مرکزی نشان می‌دهد تا روز 9 تیر برای حداقل صد واردکننده به میزان تقریبی 500 میلیون یورو از طریق بانک و سامانه نیما تأمین ارز انجام شده است. مصرف سالانه برنج در کشور حدود 3.2 میلیون تن است که 1.7 تا دو میلیون تن آن در داخل کشور کشت می‌شود؛ سهم واردات از بازار برنج سالانه 1.2 میلیون تن در سال برآورد می‌شود. هند، بزرگ‌ترین تأمین‌کننده برنج مورد نیاز ایران است و پاکستان، تایلند و اروگوئه دیگر کشورهایی هستند که بخشی از برنج وارداتی ایران را تأمین می‌کنند. بنابراین با وجود اینکه بیش از نیاز مصرفی کشور ارز برای واردات برنج اختصاص پیدا کرده، در هفته منتهی به دوم شهریور نسبت به هفته مشابه سال قبل 47 درصد گران‌تر به فروش می‌رسد.

اما بیشترین افزایش قیمت در گروه میوه‌های تازه مشاهده می‌شود. میوه‌های تازه در هفته پایانی مرداد و منتهی به دوم شهریور، 83 درصد گران‌تر شده و تمامی میوه‌ها بالای 40 درصد افزایش قیمت پیدا کرده‌اند. طالبی، موز، هندوانه و خربزه که همواره جزء میوه‌های ارزان‌قیمت بوده و عموم مردم خریدار آن بودند، در بازه زمانی یادشده به‌ترتیب حدود 96، 145، 140 و 74 درصد رشد قیمت داشته‌اند. سبزی‌های تازه نیز از گرانی‌ها جان سالم به‌در نبرده‌‌اند و با افزایش قیمت حدود 30 درصدی روبه‌رو شده‌اند. خیار نسبت به سال قبل 63 درصد و بادنجان 64 درصد گران‌تر شده است. گوشت مرغ هم جزء خوراکی‌هایی است که به‌طور هفتگی قیمت آن بالا می‌رود و در هفته منتهی به دوم شهریور نسبت به هفته مشابه ماه قبل 23 درصد و نسبت به سال گذشته 32 درصد گران‌تر شده است.

تمامی این اعداد و ارقام نشان می‌دهد موج گرانی‌ها تا ضروری‌ترین کالاهای اساسی مورد نیاز هر فردی نفوذ کرده و قدرت خرید مردم را کاهش داده است. سیاست دولت گرچه ایجاد چتر حمایتی ضروری‌های مردم است؛ اما نبود نظارت کافی در قیمت‌گذاری‌ها باعث شده عملا ارز تخصیصی دولتی نیز نتواند مانع گرانی‌ها شود.