بی اهمیتی به حرف‌های ترامپ یا ناچاری؟

بیژن زنگنه، وزیر نفت در پاسخ به اینکه افزایش نیافتن تولید اعضای اوپک و غیراوپک در نشست الجزایر چه پیامی برای آمریکا دارد،‌ گفت: اوپک، سازمانی مستقل است و شاخه‌ای از وزارت انرژی آمریکا نیست و دیروز هم گفتم صحبت آقای ترامپ که گفته‌ ما امنیت برخی کشورهای منطقه خلیج فارس را تامین می‌کنیم و بقای عمر آن‌ها بستگی به حمایت و تلاش ما (آمریکا) دارد، بزرگ‌ترین توهین به ملت‌ها و کشورهای دوست آمریکا در منطقه است و امیدوارم که در اقدام‌های‌شان نشان دهند که چقدر مستقل هستند.آنچه در الجزایر حاصل شد، این بود که هیچ کشوری پاسخ مثبتی به صحبت‌های آقای ترامپ نشان نداد و اوپک و حتی کشورهای غیرعضو اوپک هم اعلام کردند اکنون نیازی به افزایش تولید نیست و این را اگر نگوییم شکست سخت،به‌طور حتم هیچ دستاوردی برای آقای ترامپ نداشته است.

به حاشیه رفتن نفت ایران

اما مساله‌ای که این روزها دغدغه ایران به حساب می‌آید، کاهش صادرات نفت است. اکنون بسیاری از کشورهای خریدار نفت ایران واردات نفت ما را کاهش داده‌اند. اما به اعتقاد کارشناسان این کاهش صادرات موقتی است و در آینده به حالت عادی بازخواهد گشت. اما برخی دیگر نظر متفاوتی را ارائه می‌دهند و معتقدند که آمریکا به راحتی می‌تواند مشتریان ایران را از تحریم بترساند و آن‌ها را نسبت به خرید نفت ایران منصرف کند. با این حال به گفته وزیر نفت نیز برخی کشورها خرید نفت از ایران را کاهش داده‌اند، اما هیچ کشوری خرید نفت خود از ایران را متوقف نکرده و تنها کره جنوبی است که برای سه ماه پیاپی از ایران نفت نخریده است.

کاهش صادرات به چین

شرکت یونی‌پک چین هم اعلام کرده است:چین به دلیل تحریم‌های آمریکا علیه تهران که از نوامبر آغاز می‌شود، واردات نفت ایران را کاهش خواهد داد. چن بو، رییس یونی‌پک، درسی و چهارمین کنفرانس نفت آسیا اقیانوسیه در سنگاپور با بیان مطلب فوق، گفت: هنوز درباره میزان کاهش واردات تصمیمی گرفته نشده است. تقاضای جهانی برای نفت با فناوری‌های جدیدی و بهره‌وری در مصرف انرژی از جمله ظهور تجدیدپذیرها که مصرف نفت را به تدریج کاهش می‌دهند، در اواسط دهه ۲۰۳۰ به ۱۰۴.۴ میلیون بشکه در روز خواهد رسید که تنها اندکی بالاتر از ۱۰۰ میلیون بشکه در روز فعلی است. این تحولات به معنای آن خواهد بود که رشد تقاضای جهان برای نفت در سال‌های آینده آهسته خواهد شد و در سال ۲۰۳۵ به اوج خود می‌رسد. با وجود تنش‌های تجاری میان چین و آمریکا، این مقام چینی اظهار کرد که عرضه نفت آمریکا منبع جدید مهمی برای پالایشگاه‌های چینی است و به آن‌ها اجازه می‌دهد وابستگی خود به نفت خاورمیانه و آفریقا را که چین به شدت به آن‌ها متکی است، کاهش دهند. به گفته او قیمت‌های نفت با توجه به دینامیک فعلی عرضه و تقاضا، بین ۶۰ تا ۸۰ دلار در هر بشکه، عادی خواهد بود.

چالش کاهش واردات

به گفته «بن لاکوک» رییس شرکت نفتی«ترافیگورا» واقع در آمستردام هلند وقتی رییس جمهوری آمریکا در مه (اردیبهشت) گذشته اعلام کرد که بار دیگر تحریم‌ها علیه صادرات نفت ایران را بازمی گرداند، دست اندرکاران بازار احتمال دادند صادرات نفت ایران بین 300 تا 700 هزار بشکه در روز کاهش می یابد اما اکنون پیش بینی می شود صادرات نفت ایران 1.5 میلیون بشکه در روز کاهش خواهد یافت. کاهش صادرات نفت ایران ممکن است خیلی بیشتر از آنچه باشد که در مه تصور می شد و بنابراین قیمت‌های نفت نیز افزایش چشمگیری پیدا خواهند کرد. این تحلیلگر نفتی افزود:بازار نفت هم اکنون علاوه بر اینکه با چالش کاهش صادرات نفت ایران روبه‌رواست، با کاهش چشمگیر تولید نفت ونزوئلا نیز دست و پنجه نرم می‌کند و پیش بینی افزایش چشمگیر قیمت نفت در آینده مورد انتظار است.15 کشور الجزایر، آنگولا، اکوادور، گینه استوایی، کنگو، گابن، ایران، عراق، کویت، لیبی، نیجریه، قطر، عربستان، امارات متحده عربی و ونزوئلا، عضو اوپک هستند.

صرف نظر کشورها از افزایش تولید نفت

اوپک و روسیه به‌عنوان اصلی‌ترین کشور تولیدکننده نفت غیر عضو اوپک، هرگونه افزایش تولید نفت را در کوتاه‌مدت رد کرده‌اند. به این ترتیب به نوعی خواسته رییس‌جمهور آمریکا توسط این کشورها نادیده گرفته شده است. خالد الفالح ، وزیر انرژی عربستان سعودی در نشست وزیران کشورهای عضو و غیر عضو اوپک در الجزایر گفته است: من بر قیمت نفت تاثیر نمی‌گذارم. روز جمعه، دونالد ترامپ رییس جمهور آمریکا بار دیگر با اشاره به ارتباط میان حمایت آمریکا از کشورهای خاورمیانه و قیمت هر بشکه نفت از اوپک خواست بهای نفت را کاهش دهد. پیش از کاهش عرضه نفت به‌دنبال اجرایی شدن تحریم‌های آمریکا علیه ایران، بهای هر بشکه نفت در بازار جهانی به هشتاد دلار رسیده که بهترین سطح طی چهار سال گذشته است. روز جمعه یک منبع نزدیک به مذاکرات اعلام کرد اوپک و دیگر تولید کنندگان عمده نفت در مورد امکان افزایش تولید 500 هزار بشکه نفت در هر روز به‌منظور جبران کاهش عرضه نفت ایران به‌دلیل تحریم‌های آمریکا رایزنی کردند. عربستان سعودی توان افزایش تولید نفت را دارد اما گفت این مساله در شرایط کنونی ضرورتی ندارد. من می‌شنوم که بازارها به‌خوبی تامین می‌شوند و حتی یک پالایشگاه را در جهان سراغ ندارم که به‌دنبال نفت باشد و نیابد. محمد بن حمد الرمحی، وزیر نفت عمان و بخیت الرشیدی وزیر نفت کویت نیز اعلام کردند که تولید کنندگان نفت بر سر تعهد به توافق ژوئن توافق کردند. این توافق می‌گوید تولید نفت نباید به فراتر از میزان پیش‌بینی‌شده افزایش یابد.

قیمت نفت خام به بالاترین میزان رسید

به دنبال امتناع اوپک از پذیرش درخواست آمریکا برای افزایش تولید نفت، ارزش طلای سیاه حالا به بالاترین قیمت درچهارسال گذشته رسیده است. بنابراین نتیجه نشست الجزایر تاثیر مثبتی روی قیمت نفت گذاشت؛ به طوری که روز گذشته یعنی درست یک روز پس از نشست الجزایر شاخص نفت خام برنت به طور چشمگیری افزایش یافت. هر بشکه نفت خام برنت در بازارهای جهانی به قیمت ۸۱ دلار به فروش رفت. قیمت طلای سیاه در بازارهای جهانی پس از اجلاس روز یک‌شنبه کشورهای تولیدکننده نفت (اوپک) افزایش چشمگیری داشت. پیشتر، شاخص نفت خام برنت با یک و ۷۸ صدم درصد افزایش به ۷۹ دلار و ۶۳ سنت رسیده بود. از سوی دیگر، شاخص نفت خام وست تگزاس اینترمدیت نیز با یک و ۷۸ صدم درصد افزایش به بشکه‌ای ۷۲دلار و چهار سنت رسید. با این وجود همزمان با آماده شدن بازارها برای حذف صادرات نفت ایران به دلیل تحریم آمریکا، تحلیلگران پیش بینی می کنند، بهای نفت پس از چهار سال، بار دیگر به سطح 100 دلار برای هر بشکه می رسد.

پیش بینی نفت 100 دلاری

روز گذشته نیز قیمت نفت افزایش یافت. این درحالی است که بازارهای آمریکا در آستانه اجرای تحریم‌های جدید واشنگتن علیه ایران دچار محدودیت عرضه بودند. بهای معاملات آتی نفت برنت ۱.۰۲ دلار یا ۱.۳ درصد افزایش یافت و به ۷۹.۸۲ دلار رسید. بهای معاملات آتی وست تگزاس اینترمدیت آمریکا ۸۲ سنت یا ۱.۲ درصد افزایش یافت و به ۷۱.۶۰ دلار در هر بشکه رسید. در بحبوحه محدود شدن عرضه به بازار، ذخایر نفت تجاری آمریکا به پایین‌ترین سطح خود از اوایل سال ۲۰۱۵ رسیده و اگرچه تولید نفت این کشور در رکورد نزدیک به ۱۱ میلیون مانده است، اما افت اخیر فعالیت حفاری از کندی رشد تولید در آینده حکایت دارد. شرکت‌های بازرگانی ترافیگورا و مرکوریا روز دوشنبه پیش‌بینی کردند نفت برنت ممکن است تا کریسمس به ۹۰ دلار و حتی در اوایل سال ۲۰۱۹ به بالای ۱۰۰ دلار در هر بشکه صعود کند، زیرا بازارها پس از اجرای تحریم‌های آمریکا علیه ایران از نوامبر، دچار محدودیت عرضه می‌شوند.

نفت ارزان می‌شود، اگر ترامپ توییت‌ نکند!

نماینده ایران در اوپک در گفت‌وگو با شبکه CNBC آمریکا اظهار کرد: عادت توییت‌کردن دونالد ترامپ قیمت‌های نفت را بالا برده و رییس جمهور آمریکا باید برای جلوگیری از افزایش قیمت‌های نفت، دست از توییت کردن بردارد. حسین کاظم‌پور اردبیلی، نماینده ایران در اوپک در حاشیه نشست کمیته نظارتی مشترک وزیران اوپک و غیراوپک در الجزایر به شبکه CNBC گفته است: دولت ترامپ سیاست را به مسائل اوپک کشانده و قصد دارد با اعمال نفوذ میان اعضای اوپک، منافع خود را تامین کرده و قیمت‌ها را پایین بیاورد.اوپک به همراه گروهی از تولید کنندگان خارج از این سازمان شامل روسیه با هدف حذف مازاد عرضه و تقویت قیمت‌ها که شرکت‌های انرژی آمریکایی را ورشکسته کرده و کشورهای صادرکننده را با نارضایتی عمومی روبه‌رو کرده بود، از ژانویه سال ۲۰۱۷ محدودیت عرضه به میزان ۱.۸ میلیون بشکه در روز را آغاز کرد.ترامپ بارها از این گروه بابت آنچه که وی مدعی است دستکاری قیمت‌های نفت بوده، انتقاد کرده است. رییس جمهور آمریکا اوپک را یک انحصارطلب خوانده و از این گروه خواسته است که قیمت‌ها را پایین بیاورد. اوپک ادعای ترامپ را رد کرده و استدلال کرده که هدف اصلی این گروه متعادل کردن و تثبیت بازار است. تصور می‌کنم آنچه که آمریکایی‌ها انجام می‌دهند در واقع به بالارفتن قیمت‌ها منجر شده، زیرا عوامل عرضه و تقاضا چنین سطح قیمتی را تایید نمی‌کنند. اگر آن‌ها ساکت باشند، قیمت‌ها ارزان‌تر خواهد شد و من نسبت به این موضوع مطمئن هستم. من به ترامپ می‌گویم ساکت باش؛ هیچ پیامی ارسال نکن و سپس قیمت‌های بهتری خواهی داشت. اوپک برای افزایش تولید در بحبوحه محدودیت شدید عرضه در میان برخی از بزرگ‌ترین صادرکنندگان این گروه، تحت فشار فزاینده قرار دارد.

راهبرد برخی کشورها شکست خورد

محمدعلی صادقی در خصوص نتیجه نشست الجزایر می‌گوید: در حال حاضر با توجه به نتایج برآمده از نشست الجزایر، ‌ایران در وضعیت بهتری قرار گرفته است. اوپک و غیر اوپک برای دور ماندن از تحریم‌های آمریکا تصمیم داشتند که سهمیه فروش نفت ایران را بین کشورهای عربی تقسیم کنند تا از این پس کشورهای عربی با افزایش تولید خود،‌ نفت دنیا را تامین کنند تا دیگر احتیاجی به نفت ایران نداشته باشند، اما در نشست الجزایر مشاهده شد که اجماعی میان کشورها برای این اقدام وجود ندارد، بنابراین این راهبرد آن‌ها با شکست مواجه شده است. علاوه بر این هیچ دلیلی ندارد که ایران در این وضعیت مایوس شود. اگر مشتری‌های فعلی جا خالی دهند، مشتری جدید برای نفت ایران وجود خواهد داشت. شاید افت و خیزهایی در این باره در زمان تحریم وجود داشته باشد اما این‌طور نیست که ایران نتواند محموله‌های خود را بفروشد.

مسئولان باید وضعیت را با طمانینه مدیریت کنند

به گفته صادقی، حرف کاظم پور نماینده ایران در اوپک درست بود. اوگفت ترامپ با توییت کردن زمینه افزایش قیمت را به وجود می‌آورد. با این کارهای روانی و سیاسی بازار را ملتهب می‌کند. ما نباید در مقابل این شرایط موضع منفی بگیریم و بگوییم نفت ایران به فروش نمی‌رود. این صحبت‌ها شرایط بحران را سخت‌تر کرده و دشمن را به فشار بیشتر تشویق می‌کند. باید آرام و با طمانینه این مسائل را مدیریت کرد. به جای اینکه در شرایط عادی هزینه کنیم، می‌توانیم در شرایط بحران هزینه بپردازیم. مشتریانی هستندکه در شرایط خاص نفت ایران را خریداری می‌کنند. شاید اروپا واردات نداشته باشد، اماکشورهای آفریقایی وارد بازار ایران می‌شوند و سایر کشورها که واردات نفت ایران را کاهش دادند نیز تغییر موضع می‌دهند. نباید در قالب یک سناریوی سیاسی اعلام کنیم که بازار را از دست می‌دهیم،‌ نه اینطور نخواهد بود.

ایران به بازار بازمی‌گردد

او در ادامه خاطرنشان می‌کند: در رسانه‌ها و پشت پرده مذاکرات در کشورها به نوعی یک بام و چند هواست. چین با آمریکا در حال مبارزه اقتصادی است،‌در این میان چین واردات نفت ایران را هیچ گاه متوقف نمی‌کند. این پروپاگانداهایی است که در رسانه ها مطرح می‌کنند تا ایران را مغلوب کنند. در اقتصاد ایران مبنا را بر اقتصاد بدون نفت گذاشتند. بنابراین متولیان امور باید با این شعارها در مقابل شعارهای ترامپ بایستند، تا آن‌ها موضع خود را تغییر دهند. باید در زمینه‌هایی قرار بگیریم تا موضع آن‌ها از نفت به سایر حوزه‌ها تغییر کند. به هر صورت ایران صد در صد به بازار بازمی‌گردد و کاهش صادرات نفت ایران کوتاه مدت خواهد بود.