گروه اقتصاد کلان بازارنیوز : در یک نگاه کلی کسانی که بر «هدایت نقدینگی» اصرار دارند از دو منظر مختلف و دو نگرانی اصلی به موضوع نگاه می‌کنند که ما هم در اصل این نگرانی‌ها با هر دو آنان شریک هستیم. گروه اول کسانی هستند که نگران اثرات تورمی نقدینگی عظیم فعلی هستند و می‌گویند که اگر تبدیل شبه‌پول به پول اتفاق بیفتد، یعنی نقدینگی فعلی از حساب‌های پس‌انداز به حساب‌های جاری (با سرعت گردش بیشتر) منتقل شود می‌تواند باعث ضربه تورمی سنگینی به اقتصاد ایران شود. گروه دوم برعکس نگران کمبود اعتبارات در برخی بخش‌ها (مثلاً در بخش سرمایه در گردش بنگاه‌ها) هستند و معتقدند با هدایت نقدینگی موجود به این بخش می‌توان عملکرد بخش تولید را تقویت کرد.

مشکل این است که به خاطر ماهیت سوداگرانه این نوع نقدینگی نمی‌توان به راحتی آن را کانال‌کشی کرده و برای «آبیاری» مزارع (بخش تولید) استفاده کرد! سیلاب راه خود را پیدا می‌کند و فقط ممکن است از یک دره (یک بازار دارایی) به دره دیگر (بازار دارایی دیگری) برود و عامل هدایت بین دره‌ها هم جذابیت نسبی این دره‌هاست. تا وقتی بخش تولید جذابیت حقیقی نداشته باشد، اعتباراتی که صرف سرمایه‌گذاری در یک بازار (مسکن، سهام، تولید، ارز) شده است می‌تواند بازپس داده شده و معطوف به بازار دیگری شده و اعداد «اسمی» را در آن بازار متورم سازد. با این تعبیر تنها کاری که می‌توان برای هدایت نقدینگی سرگردان انجام داد این است که مسیلی بسازیم که این سیلاب موقتاً در آن تخلیه شود (مثلاً با کم کردن مالیات در بازار سهام یا افزایش عرضه اوراق قرضه دولتی) و کمترین خرابی را در قیمت‌های اسمی سایر دارایی‌ها (مثل ارز یا مسکن) به بار بیاورد. ولی فراموش نکنیم که دست آخر اثر نقدینگی روی بازارهای دارایی «اسمی» (حتی تا حد تشکیل حباب) خواهد بود و اثرات «حقیقی» آن بسیار جای اما و اگر دارد.

اختلاف‌نظر ما با گروه دوم البته بیشتر است. این ادعا که با افزایش جذابیت بخش تولید (در اثر اقداماتی مثل کاهش انحصارها، باز شدن تجارت خارجی، کاهش دخالت در قیمت‌گذاری‌ها،..) اعتبارات بانکی به آن بخش می‌رود دیگر اسمش «هدایت نقدینگی» نیست و در نهایت گزاره‌ای فاقد دلالت مشخص و عملی سیاستگذاری خصوصاً در حوزه پولی است. همان‌طور که در مدل پول درون‌زا نشان دادیم، بانک‌ها تمایل دارند به هر بخشی در اقتصاد که جذابیت اقتصادی داشته باشد (از جمله بخش تولید) اعتبار بدهند و اعتبارات متناسب با جذابیت تقاضای بخش‌های مختلف خلق و جذب می‌شود. پس خلق نقدینگی برای یک بخش اقتصاد از سمت تقاضای آن بخش است و نه از سمت «تزریق و فشار» از بیرون. با همان استعاره روغن موتور، طبیعی است که وقتی موتور اقتصاد شما بزرگ‌تر شد روغن بیشتری هم نیاز دارد. وقتی بخش تولید فعال‌تر شود طبعاً به سرمایه بیشتری نیاز دارد و درصد بزرگ‌تری از اعتبارات و نقدینگی در آن بخش فعال می‌شود. این نگاه از خلق اعتبارات صنعتی از اساس با نگاه هدایت اعتبارات از جنس بذل و بخشش و پخش کردن پول بین بنگاه‌ها متفاوت است.