گروه کشت و صنعت بازارنیوز : افغانستان به عنوان یکی از همسایگان شرقی ایران، دارای اقتصاد ضعیف متکی به واردات است که به دلیل شرایط جغرافیایی و سیاسی اهمیت زیادی برای تولید محصولات کشاورزی قائل نمی شود.

کشاورزی در افغانستان به دلیل عدم رشد سایر بخش‌های اقتصادی از قبیل صنعت و تجارت سهم اساسی را در تولید ناخالص ملی دارد و اکنون در حدود ۷۵ درصد از مردم افغانستان کشاورز هستند و از طریق کشاورزی هزینه زندگی خود را تامین می‌کنند.

در همین حال، افغانستان فاقد صنایع سنگین است و بیشتر صنایع فعال در این کشور صنایع کوچکی هستند که آن ها نیز از نظر تامین مواد اولیه به شدت به خارج از افغانستان وابسته‌اند، ولی این بخش نیز در ده سال گذشته نقش مهمی را در تولد ناخالص ملی این کشور داشته است.

غذای اصلی مردم افغانستان نان گندم است و حکومت این کشور برای افزایش تولید گندم از سال های گذشته تلاش هایی داشته است؛ اما میزان تولید این محصول، بستگی به ‌میزان بارندگی و وضعیت آب و هوا دارد.

با این حال هنوز هم میزان تولید سالانه به ‌دلیل نبودن ساختارهای مدرن زراعتی ثابت نیست و بیشتر تولید دهقانان افغان به بارندگی‌های زمستانی و بهاری وابسته است.

نیاز ۷ میلیون تنی گندم در افغانستان و تامین آن از طریق واردات و تولید

براساس آمارهای وزارت زراعت افغانستان، این کشور سالانه در حدود  7 میلیون تُن گندم نیاز دارد که نزدیک به ۴٫۵ میلیون تن آن در داخل تولید می‌شود و باقی آن از کشورهای دیگر وارد می‌شود، همچنین حدود ۸۰ درصد گندم های تولیدی از زمین‌های آبیاری شده بدست می‌آید و ۲۰ درصد دیگر آن به‌ صورت للمی(دیمی) کشت می‌شود.

دولت افغانستان به منظور خودکفایی در تولید گندم، پروژه ۵ ساله ملی را باهدف افزایش میزان تولید تا مرز ۷ میلیون تن آغاز کرده است که در این برنامه سعی دارد با اصلاح روش های تولید و آبیاری بهره وری فعلی تولید را بالاتر ببرد.

هر چند در حال حاضر و بر اساس اعلام وزارت زراعت افغانستان میزان کل ذخایر گندم این کشور تا تاریخ ۱۰ مرداد ماه سال جاری تنها ۱۴۶ هزار تن است که این موضوع برای مقامات افغانی نگرانی هایی را ایجاد کرده است.

رصد قیمتی گندم های همسایگان وظیفه دولت به منظور واردات کم هزینه 

اما وابستگی افغانستان به واردات گندم از کشورهای دیگر در برهه کنونی موجب شده است تا این کشور به منظور تامین بخشی از نیاز خود در حال رصد همسایگان خود برای واردات گندم باشد.

به نحوی که بر اساس اعلام وزارت زراعت افغانستان مقامات این کشور طی ماه های جاری به دلیل افزایش قیمت گندم در پاکستان، به دلیل برنامه های حمایتی این کشور در حال رصد وضعیت دیگر کشورهای همسایه برای خرید گندم از آنان هستند که از جمله این کشورها می توان به ترکمنستان و ازبکستان اشاره کرد.

به عبارت دیگر قیمت گندم های وارداتی از پاکستان برای افغانستان برای هر تن معادل ۳۰۰ دلار(با احتساب نرخ ارز سامانه نیما معادل کیلویی ۲۵۵۰ تومان) است که این موضوع برای دولت افغانستان درشرایط کنونی هزینه ای بسیار سنگین به شمار می رود.

این در حالی است که مقامات ترکمنستانی در سال ۹۴ به منظور فروش گندم به افغانستان سعی داشتند، هر تن گندم صادراتی را به قیمت ۲۱۰ دلار(معادل ۱۸۰۰ تومان) به این کشور ارسال نمایند.

وضعیت امنیت غذایی در افغانستان در شرایطی قرار دارد که دولت به منظور تامین غذای مورد نیاز مردم خود برنامه های توزیع گندم رایگان و کمک های مالی مستقیم تامین نان را در دستور کار قرار داده است؛ به گونه ای که در سال ۹۵ حدود ۱۵۸ میلیارد تومان از محل فروش گندم در بازار آزاد در محله های فقیر نشین افغانی توزیع کرد.

احتمال قاچاق گندم به افغانستان به دلیل پائین بودن قیمت در ایران

بررسی شرایط قیمتی در مرز ایران و افغانستان نشان از آن دارد که در صورت عدم افزایش قیمت گندم در ایران احتمالا شاهدقاچاق گندم خواهیم بود.

به عبارت دیگر با توجه به تفاوت قیمت گندم در ایران که کیلویی ۱۳۰۰ تومان از کشاورزان خریداری می شود، و قیمت گندم در افغانستان، طبیعتا راه برای قاچاقچیان گندم باز خواهد شد تا بتوانند با خرید گندم از کشاورزان داخلی و انتقال آن به افغانستان، سود قابل توجهی را بدست آورند.

این موضوع تهدیدی جدی برای امنیت غذایی در ایران به شمار می رود، چرا که در حال حاضر قیمت گندم پائین تر از هزینه های تولید و شرایط بازار جهانی تعیین می شود. بنابراین لازم است هرچه سریعتر قیمت اعلامی به تولیدکنندگان گندم داخلی افزایش یابد تا انگیزه قاچاق گندم نیز تا حدودی از بین برود.