گروه بازرگانی بازارنیوز : طبق مصوبه آذرماه سال 94 هیات وزیران با عنوان «تصویب‌نامه در خصوص برنامه راهبردی ارتقای سلامت نظام اداری و مبارزه با فساد در مبادلات مرزی»، گمرکات مناطق‌آزاد باید حذف شده و گمرک جمهوری اسلامی ایران با استقرار در مبادی این مناطق مخصوصا در مرزهای مشترک مناطق‌آزاد با خارج از کشور فرایندهای گمرکی را مطابق مقررات مربوطه انجام دهند.

در همین راستا، گمرک هم‌اکنون در برخی از این مناطق حضور ندارد و در برخی دیگر نیز علی‌رغم تاکید تصویب‌نامه هیات وزیران صرفا به صورت سامانه‌ای استقرار دارد.

یکی از مناطقی که گمرک جمهوری اسلامی ایران به صورت سامانه‌ای در آن استقرار دارد، منطقه‌آزاد قشم است که مهرماه سال جاری با توجه به برنامه‌های ستاد مبارزه با قاچاق کالا و ارز، دستور رئیس کل وقت گمرک ایران و همچنین دبیرخانه شورایعالی مناطق‌آزاد مبنی بر استقرار هر چه سریعتر گمرک در مبادی ورودی مناطق‌آزاد، این طرح در منطقه‌آزاد جزیره قشم آغاز شد؛ البته طبق شنیده خبرنگار ما ظاهرا هنوز از سوی دبیرخانه شورایعالی مناطق‌آزاد سامانه گمرک تایید نشده است!

*از حرف تا عمل

بر اساس دستورالعمل تیرماه جاری گمرک، قرار بود سامانه جامع امور گمرکی به‌عنوان سامانه داخلی مناطق‌آزاد برای طی مراحل شش‌گانه ورودی کالا در این مناطق مستقر شود.

طبق این دستورالعمل پس از استقرار سامانه جامع امور گمرکی به‌عنوان سامانه داخلی مناطق، سیستم مدیریت ریسک جهت تعیین ریسک در سرویس ارزیابی و درب خروج در اظهارنامه فعال خواهد شد؛ بر این اساس مدیریت ریسک برای مناطق‌آزاد توسط کارگروهی متشکل از نمایندگان گمرک و مناطق آزاد تعیین می‌شود.

22 مهرماه سال گذشته نیز تفاهم‌نامه‌ مشترکی میان گمرک و دبیرخانه شورایعالی مناطق‌آزاد مبنی بر استقرار فیزیکی گمرک ایران در مبادی ورودی مناطق‌آزاد منعقد شد و جهانگیری، معاون اول رئیس‌جمهور بر استقرار گمرک در مبادی ورودی و خروجی مناطق‌آزاد تا پایان همین سال تاکید کرد.

همچنین مرتضی بانک، دبیر شورایعالی مناطق‌آزاد کشور اردیبهشت ماه سال جاری با بیان اینکه تا پایان سال جاری گمرکات اجرایی در مناطق‌آزاد ‌7 گانه کشور به‌طور کامل مستقر خواهند شد، گفت: این مناطق سه‌گانه از جمله «منطقه‌آزاد اروند» از مهمترین مناطق‌آزاد هستند و سایر مناطق مانند کیش مسئله خاصی ندارند. امیدواریم همین روند ادامه پیدا کرده و تا پایان سال جاری گمرکات اجرایی در همه مناطق آزاد کشور مستقر خواهد شد.

علی‌رغم وعده و وعیدهای رنگارنگ مسئولان بررسی‌های میدانی نشان می‌دهد تا کنون گمرک جمهوری اسلامی ایران فرآیند کامل ورود کالا به محدوده منطقه‌آزاد را پوشش نداده است. با تکیه بر همین نکته احتمال تقویت مسائلی مانند قاچاق کالا به دلیل عدم حضور فیزیکی گمرک همچنان وجود دارد و همچنین بازرگانان مناطق‌آزاد نیز به دلیل تعلل گمرک، در فرآیند ثبت سفارش و رفع تعهد ارزی با مشکلاتی مواجه شده‌اند.

*گمرک در دسترس نیست

 مطابق مصوبه فروردین ماه هیات وزیران مبنی بر لزوم ثبت سفارش جهت ورود کالا به محدوده منطقه‌آزاد، هرگونه اظهار کالا و فرآیند تشریفات ترخیص مانند خرده‌فروشی، مصرف و تولید محصول در سطح مناطق‌آزاد، تنها با استقرار فیزیکی گمرک در این مناطق امکان‌پذیر خواهد بود.

به تعبیر دیگر با استمرار وضعیت فعلی که گمرک در مناطق‌آزاد مستقر نیست، نظارت بر چگونگی ورود کالا و تایید اطلاعات پس از انجام تشریفات ورود کالا فضایی را برای قاچاق به کشور باز کند.

حال باید از گمرک پرسید، اگر در مناطق‌آزاد مستقر است چرا طی سه سال گذشته گزارش یا آماری در خصوص واردات و صادرات و حتی قاچاق از مناطق‌آزاد به صورت رسمی از سوی این نهاد دولتی منتشر نشده اگر هم هنوز مستقر نیست دلایل خود را بابت بی‌اعتنایی نسبت به قانون بیان کند.