جنبش‌های فتح و حماس که برای حل اختلافات خود تا کنون چند بار بر سر میز مذاکره نشسته‌اند برای آخرین بار در سال ۱۳۹۳ (۲۰۱۴) طی توافق «الشاطی» دولت وفاق ملی را تشکیل دادند، اما این دولت عملا کاری برای نوار غزه انجام نداد و عملکرد آن همواره مورد اعتراض حماس بود.

اختلافات فتح و حماس در حال حاضر وارد مرحله خطرناکی شده است؛ تنش‌هایی که جرقه آن از انحلال مجلس قانونگذاری فلسطین زده شده است. در یکم دی‌ماه سال جاری (۱۳۹۷) «محمود عباس» رئیس تشکیلات خودگردان از انحلال شورای قانونگذاری فلسطین خبر داد؛ موضوعی که باعث عصبانیت حماس و دیگر گروه‌های فلسطینی شد.

پس از آن حماس تعدادی از اعضای فتح در نوار غزه را بازداشت کرد و تشکیلات خودگردان نیز متقابلا ده‌ها عضو حماس در کرانه باختری را دستگیر کرد.

سپس تشکیلات خودگردان در هفته اول ژانویه (ششم ژانویه - شانزدهم دی) در تصمیمی ناگهانی تمام کارمندان خود از گذرگاه رفح (واقع در مرز غزه با مصر) را خارج کرد و در هفته آخر ژانویه (۲۰۱۹) حقوق صد‌ها کارمند این نهاد در غزه را قطع کرد و از بستن تمام مقر‌های خود در نوار غزه خبر داد.

در مقابل، در بیست و یکم دی‌ماه مجلس قانونگذاری فلسطین در نوار غزه به اتفاق آرا «محمود عباس» رئیس‌تشکیلات خودگردان را فاقد صلاحیت سیاسی اعلام کرد. «احمد بحر» معاون اول رئیس‌مجلس قانونگذاری فلسطین اعلام کرد، عباس با انحلال پارلمان، بار دیگر به اراده ملت فلسطین تعرض کرد و وی اکنون صلاحیت خود برای ادامه پست ریاست تشکیلات خودگردان را از دست داده است.

سرانجام در نهم بهمن‌ماه رامی الحمدالله نخست‌وزیر (رئیس) دولت وفاق ملی فلسطین رسما استعفای کابینه‌اش را به محمود عباس تقدیم کرد. بر اساس گزارش خبرگزاری «وفا»، رامی الحمدالله در جلسه کابینه از اعضای دولت و حمایت تشکیلات خودگردان طی مدت فعالیتش قدردانی و اعلام کرد دولت استعفایش را به عباس ارائه می‌کند، اما به ادای وظایف خود تا تشکیل دولت جدید ادامه می‌دهد.

«عبداله الاتیری» عضو شورای انقلابی فتح هم اعلام کرد این جنبش برای مشورت با گروه‌های وابسته به ساف با هدف تشکیل دولت جدید، دو هفته زمان دارد.

این اقدام فتح در حالی انجام شد که «صالح العاروری» نائب رئیس دفتر سیاسی حماس هفته جاری طی اظهاراتی تلویزیونی تأکید کرد حماس برای آشتی با فتح از هر فرصتی استفاده می‌کند و برای تحقق آشتی با فتح بر پایه چهار اصل آماده است:

اول: برگزاری انتخاباتی که ملت در آن نمایندگان خود در تمامی سازمان‌ها – مجلس قانونگذاری، شورای ملی و ریاست تشکیلات خودگردان- را انتخاب کند؛ حماس خواستار تکروی و تسلط نیست.

دوم: برگزاری شورای ملی در هر مکانی خارج از فلسطین که تمامی گروه‌ها از جمله حماس و جهان در آن حاضر باشند و حماس تصمیم‌های این مجلس برای بازگرداندن وحدت و پایان اختلافات را می‌پذیرد.

سوم: نشست چارچوب رهبری تمامی گروه‌ها تا در آن تصمیم‌هایی برای پایان اختلافات گرفته شود.

چهارم: تشکیل دولت وحدت ملی متشکل از تمام گروه‌های فلسطینی که در پشت آن مجلس قانونگذاری منتخب باشد؛ حماس تمام تصمیم‌های این مجلس برای پایان اختلافات را خواهد پذیرفت.

* * *

«سامی ابوزهری» سخنگوی حماس در واکنش به تصمیم عباس برای تشکیل دولت جدید اعلام کرد تشکیل این دولت، اعتراف به فاجعه‌هایی است که دولت الحمدالله عامل آن بود و هر دولتی بدون توافق ملی ایجاد شود، مشروعیت ندارد.

«فوزی برهوم» سخنگوی حماس هم اعلام کرد الحمدالله نقشی پررنگ در تقویت اختلافات میان گروه‌های فلسطینی و ضربه به منافع ملت فلسطین داشت؛ استعفای دولت وی در ادامه تحرکات فتح و حماس برای تشکیل دولتی صورت گرفت که در راستای دستورکار‌های این جنبش و رئیس تشکیلات خودگردان باشد.

«احمد المدلل» سخنگوی جهاد اسلامی در واکنش اعلام کرد: ما موضعی مشخص درباره انتخابات داریم و در هیچ دولتی شرکت نخواهیم کرد. تشکیل هر دولتی بدون توافق ملی، تقویت اختلافات فلسطینی را در پی دارد.

«نایف حواتمه» دبیرکل جبهه دموکراتیک برای آزادی فلسطین هم گفت، وضعیت داخلی فلسطین بحرانی است و پرونده آشتی پیچیده‌تر شده است.

«زاهر الششتری» از اعضای فرماندهی سیاسی جبهه مردمی برای آزادی فلسطین هم تصریح کرد: در دولت جدید شرکت نداریم و خواستار آغاز گفت‌و‌گوی ملی برای خارج شدن از بن‌بست سیاسی هستیم.

«سامر عنبتاوی» از اعضای «المبادرة الوطنیه» اعلام کرد این جنبش در هیچ دولت فلسطینی بدون توافق ملی فراگیر شرکت نمی‌کند و تشکیل هر دولت قبل از توافق، فقط منجر به تقویت اختلافات داخلی می‌شود.

واکنش‌های حماس در چهارشنبه (سی‌اُم ژانویه) ادامه یافت و سامی «ابوزهری» از اعضای شناخته شده حماس در توئیتر خود نوشت؛ فتح اصلا شایستگی تشکیل دولت را ندارد، زیرا در انتخابات شکست خورده؛ آنچه این جنبش انجام می‌دهد مانند کودتا بر روند دموکراسی است.

«موسی ابومرزوق» از دیگر اعضای ارشد این جنبش در توئیتی نوشت: «دولت آینده از هر میراث ملی خالی است، تقویت‌کننده اختلافات و فراهم‌کننده زمینه برای معامله قرن است و از ۷۸ درصد اراضی فلسطین شانه‌خالی کرده است. چه کسی گفته ما در دولت «ویشی» مشارکت خواهیم کرد؟ موضوع مهم در دولت آینده این است که چه کسی گلوله اول و آخر را می‌اندازد».

دولت «ویشی» به دولت فرانسه ما بین سال‌های ۱۹۴۰ تا ۱۹۴۴ اطلاق می‌شود که رهبری آن را فردی به نام «مارشال هانری فیلیپ پتن» بر عهده داشت؛ تسلط بخش‌های جنوبی اشغال نشده و مناطقی از مستعمره‌های فرانسه در اختیار مارشال پتن بود؛ وی بعد‌ها به اتهام خیانت به کشور اعدام شد.

«منیر جاکوب» از اعضای ارشد فتح در توئیتی به ابومرزوق پاسخ داد و نوشت: شما برای مشارکت در دولت متشکل از گروه‌های سیاسی وابسته به ساف دعوت نشده‌اید، زیرا شما از زمانی که به وجود آمده‌اید پیوستن به ساف را رد می‌کنید و با کینه با آن برخورد می‌کنید. شما در مذاکراتی که منجر به تشکیل دولت وفاق ملی شد، شرکت داشتید، در آن زمان از ویشی و ... صحبت نکردید، علیرغم مشارکتتان در تشکیل دولت (وفاق)، سیاست تخریبی شما منجر به تعطیل آن شد پس از استعفای آن تعجب نکنید.

«روحی فتوح» عضو کمیته مرکزی فتح هم ادعا کرد حماس موانع زیادی در مسیر دولت وفاق ملی قرار داد، اما با این حال این دولت به کار خود ادامه داد. وی با حضور در یکی از برنامه‌های تلویزیون فلسطین مدعی شد حماس خودش را از این دولت خارج کرد و اکنون گروه‌ها دنبال انتخاب شخصی مناسب برای تشکیل دولت جدید هستند.

از سوی دیگر؛ همزمان با تلاش برخی طرف‌ها برای کم کردن از حجم اختلافات فتح و حماس، روسیه از تمام گروه‌های فلسطینی از جمله دو گروه یاد شده برای سفر به این کشور دعوت کرده است. «باسم نعیم» عضو دفتر روابط بین‌الملل حماس ضمن اعلام این خبر افزود، در این سفر در یازدهم فوریه (۲۲ بهمن)، درباره پرونده‌های مختلف بویژه وضعیت داخلی فلسطین بحث و تبادل‌نظر خواهد شد.

فارس