نرخ ارز از عوامل متعددی اثر می پذیرد که یکی از مهمترین آن ها، نقدینگی است. انباشت بی رویه نقدینگی در اقتصاد ایران طی سال های اخیر که ناشی از وضعیت نامناسب بانک ها و نرخ بهره بالا بوده است، خطر بزرگی برایبازار ارز محسوب می شود.

در حال حاضر این نقدینگی به بیش از ۱۷۰۰ هزار میلیارد تومان رسیده است که ارتباط معناداری با تولید در کشور ندارد و مستعد ایجاد بحران های ارزی است. نکته قابل توجه دیگر این است که این انباره بزرگ نقدینگی، از توزیع متوازنی میان افراد جامعه نیز برخوردار نیست و بخش اندکی از اقتصاد صاحب قسمت بزرگی از نقدینگی هستند.

در نتیجه این انتظار می رود که صاحبان این سرمایه های بزرگ، در راستای حفظ ارزش دارایی های خود و خروج سرمایه با هجوم به بازار ارز، تقاضای ارز را به میزان قابل توجهی افزایش دهند؛ به دنبال این تقاضای ناگهانی بازار ارز دچار نوسان خواهد شد.

تنها ۵ درصد از نقدینگی کشور می‌تواند بازار ارز را دچار بحران کند

در صورتی که فقط ۵ درصد معادل ۸۵ هزار میلیارد تومان، از نقدینگی کشور وارد بازار ارز شود، بر مبنای دلار ۴۲۰۰ تومانی، تقاضایی به اندازه ۲۰ میلیارد دلار در بازار ارز ایجاد می کند.

در حال حاضر این میزان از نقدینگی سرگردان و حتی بیش از آن نیز در کشور آمادگی ورود به بازار ارز یا سایر بازارها را دارد و اتفاقات و تجارب گذشته بازار ارز نیز مؤید آن است.

زمینه های خروج ارز از کشور توسط دولت فراهم شده است

همچنین به دلیل وجود سیاستگذاری نامناسب ارزی و فراهم بودن زمینه های سهل برای دریافت ارز ۴۲۰۰ تومانی، که در حال حاضر توسط دولت فراهم شده است، این امکان وجود دارد که صاحبان سرمایه، با هدف خروج سرمایه، اقدام به تقاضای اسکناس ارز یا ارز در قالب حواله با دلار ۴۲۰۰ تومانی برای واردات نمایند. همچنین این امکان نیز وجود دارد که با انجام صادرات و نگه داشتن ارز در خارج از کشور، اقدام به خروج سرمایه شود.

به منظور درک بهتر اندازه و اهمیت ۲۰ میلیارد دلار ارز برای اقتصاد کشور، می توان آن را با صادرات نفتی سه ماهه اول سال ۱۳۹۷ مقایسه کرد که حدود ۲۱ میلیارد دلار بوده است. در نتیجه کنترل رشد نقدینگی و مدیریت آن در اقتصاد ایران از اهمیت بالایی برخوردار است و یکی از تدابیر اساسی برای مدیریت بلندمدت بازار ارز، کنترل جریان نقدینگی است.

انباشت نقدینگی ناشی از بحران بانکی، عامل نوسانات بازار ارز

در اقتصاد ایران نقدینگی یکی از عوامل زمینه ای و بلندمدت ایجاد نوسان در بازار ارز بوده که در ترکیب با عوامل تشدید کننده ای از قبیل تحریم های آمریکا، این بازار را دچار بحران کرده است.

در حال حاضر نقدینگی در حساب های بانکی بلندمدت و توسط سودهای بانکی بالا تثبیت شده است؛ اما در صورتی که این نقدینگی امکان دستیابی به سودهای بالاتر از نرخ بهره بانکی در بازار ارز را قابل تحقق بداند، از حرکت به سمت آن دریغ نخواهد کرد. در نتیجه در صورت بروز نوسان در بازار ارز، هجوم نقدینگی می تواند وضعیت را تبدیل به بحران کند.

در همین راستا اتخاذ تدابیری از قبیل اصلاح نظام بانکی کشور جهت کنترل نقدینگی و جلوگیری از ایجاد نقدینگی جدید با سرعت رشد گذشته، ضرورت دارد.

کنترلی بر کانال های نقدینگی در کشور وجود ندارد

در حال حاضر سیستم منسجم و مستقری برای ردیابی و کنترل سیالیّت نقدینگی وجود ندارد. در صورتی که زیرساخت های لازم در این زمینه در کشور فراهم شود، می توان نقدینگی را از طریق منشأیابی داخلی ردیابی نمود و کانال های هجوم نقدینگی به سمت بازار ارز را کنترل کرد.

در پایان از همه مهمتر رونق بخش مولد در اقتصاد است که می تواند نقدینگی اقتصاد را به سمت خود جذب کند و افزایش درآمدهای ارزی کشور را به همراه داشته باشد.

مقاومتی نیوز/