گروه نفت و انرژی بازار نیوز: دیدار هفته گذشته محمد بن سلمان، ولیعهد عربستان سعودی و ناریندرا مودی، نخست وزیر هند را باید فیلی در اتاق تاریک دانست. این دو نفر خواهان ارتقای روابط راهبردی کشورهایشان به ویژه در بخش انرژی هستند. اما مسائلی نظیر افول جایگاه ایالات متحده در خاورمیانه، ظهور چین و تهدیدهای فراملیتی خشونت های سیاسی نیز در کانون مذاکرات آنها وجود دارد.

ده ها نفر از بازرگانان و فعالان بازار انرژی عربستانی در این سفر حضور داشتند و در مورد سرمایه گذاری در کشور پهناور هند، رایزنی کردند.
دولت عربستان در نظر دارد تا ۴۴ میلیارد دلار در مجتمع پالایشگاهی ماهاراشترا راتناگیری سرمایه گذاری کند. هم اکنون ۲۰ درصد نفت مصرفی هند را رهبران ریاض تامین می کنند.

هندی ها خواهان سرمایه گذاری عربستان در بنادر و راه های کشورشان هستند. در مقابل، عربستان به دنبال فعالیت در بخش کشاورزی هند برای تامین محصولات مورد نیاز خود است.

در نگاه نخست، دو‌ کشور در مسایل امنیتی  اختلاف نظرهای چندانی ندارند. این دو‌ کشور رزمایش های مشترکی را برگزار می کنند، دارای همکاری های اطلاعاتی هستند و در بخش مقابله با تروریسم فعالیت دارند. مقابله با پولشویی و تامین مالی گروه های خشونت طلب نیز در کانون مذاکرات آنها قرار دارد.

اما شرایط ژئوپلیتیک در واقع پیچیده تر از اخبار منتشر شده در رسانه ها است. محمد بن سلمان پس از سفر به پاکستان روانه دهلی نو شود. در سفر اسلام آباد وی قراردادی ۱۰ میلیارد دلاری با مقامات پاکستانی برای ساخت پالایشگاه نفت و مجتمع پتروشیمی در بندر گوادر امضا کرده است. توسعه انرژی های پاک و‌ صنایع معدنی نیز در دستور کار اسلام آباد و ریاض قرار داشت.

رهبران عربستان برای حل و فصل بحران مالی پاکستان یک وام ۳ میلیارد دلاری و یک‌ اعتبار ۳ میلیارد دلاری خرید نفت در اختیار اسلام آباد قرار داده اند. 

نکته‌کلیدی اینست که مجتمع پالایشی و پتروشیمی عربستان در بندر گوادر ساخته می شود که زیرساخت های بندری آن توسط چینی ها و در نزدیکی مرز بندر ایرانی چابهار اجرا شده است.  رهبران عربستان و‌ پاکستان با دقت پیشرفت بندر چابهار را زیر نظر دارند.

سرمایه گذاری احتمالی عربستان در معادن مس و طلای ریکو دیق  استان بحران زده بلوچستان ( که به عنوان گذرگاه بی ثباتی ایران توسط واشنگتن شناخته می شود) ممکن است پیامدهای متفاوتی به دنبال داشته باشد.

با سرمایه گذاری ریاض در بندر گوادر، بندر چابهار به عنوان یک هاب در حال توسعه در سواحل دریای عرب با چالش روبرو‌ خواهد شد. دلارهای نفتی عربستان از سال ها پیش به گروه های ضدشیعه به شدت محافظه کار و‌ مدارس اهل سنت مخالف ایران در بلوچستان سرازیر می شود.

این موضوع مشخص نیست که این پول ها از اموال دولت سعودی، شاهزاده های ریاض و یا دو‌ میلیون پاکستانی مشغول به کار در شبه جزیره است که روانه بلوچستان می شود. گروه های تندروی پاکستانی در پوشش فعالیت های مذهبی و در حقیقت با حمایت ریاض و واشنگتن اقداماتی برهم زننده امنیت انجام می دهند.

این شرایط، رویاهای هندی ها برای استفاده از بندر چابهار جهت دور زدن پاکستان، افزایش تجارت با افغانستان و کشورهای آسیای میانه و ایجاد رقیبی قدرتمند برای گوادر به عنوان گذرگاه کلیدی راه ابریشم جدید چین را نقش بر آب خواهد کرد. 

تحلیل گران پاکستانی انتظار دارند که سالانه حدود ۵ میلیارد دلار کالا از بندر چابهار و با مدیریت هندی ها روانه افغانستان شود. رهبران اسلام آباد بارها هندی ها را متهم به حمایت از آشوب طلبان بلوچستان کرده اند.

سعودی ها در مورد سرمایه گذاری های هند در بندر چابهار ایران و حمایت آنها از این هاب جدید نگران هستند. با وجود حمایت محمد بن سلمان از اسلام میانه گرا و معتدل، همچنان دلارهای سعودی به گروه های سنی مذهب محافظه کار پاکستان سرازیر می شود.

انستیتوی بین المللی مطالعات ایران که در ریاض مستقر است، چند سال پیش در گزارشی بندر چابهار را تهدیدی مستقیم برای دولت های عرب منطقه خلیج فارس اعلام کرده و از لزوم اجرای اقدامات مقابله گرایانه فوری سخن گفته بود.

این گزارش توسط محمد حسن حسین پور، از حقوقدانان و فعالان اجتماعی ایرانی تبار بلوچ ساکن واشنگتن تهیه شده و در آن هشدار داده شده که چابهار به ایران اجازه خواهد داد که صادرات نفت خود به هند را افزایش داده و عربستان به حاشیه رانده خواهد شد. جذب سرمایه گذاری خارجی، رشد درآمدهای دولت و قدرت نمایی تهران در منطقه خلیج فارس و اقیانوس هند از دیگر منافع توسعه بندر چابهار خواهد بود.

 حسین پور در مورد استان سیستان و‌ بلوچستان ایران‌ می نویسد: تهران با چالش بزرگی برای تامین امنیت چابهار با وجود فاصله زیاد از مرکز و وجود بلوچ های مخالف روبرو است. در صورت حمایت قدرت های جهانی و دولت های مخالف ایران از بلوچ ها، شرایط بسیار پیچیده تر خواهد شد.

مقامات ایران معتقدند عربستان سعودی و ایالات متحده با عاملان حملات اخیر تروریستی بلوچ ها، کردها و عرب های ایرانی تبار همدست هستند. هرچند تاکنون مستنداتی در این مورد ارایه نداده اند. در حملات اخیر سیستان و بلوچستان ده‌ ها نفر از نیروهای نظامی ایران کشته و زخمی شده اند.

در گزارش امنیت پاکستان ۲۰۱۸ ، محمد اکبر نتیجای، از روزنامه نگاران اسلام آباد می نویسد: تعداد زیادی از افراد در پاکستان در مورد حمایت هندی ها از بلوچ ها نگران هستند. چندی پیش یک جاسوس هندی در بلوچستان دستگیر شد که از مرز ایران وارد پاکستان شده بود. از آن زمان، آژانس های اطلاعاتی پاکستان در حالت آماده باش در مرزهای ایران هستند.

وی می افزاید: با بهبود روابط عربستان و پاکستان، روابط اسلام آباد و تهران به سوی تیرگی سوق پیدا خواهد کرد. با تضعیف امنیت مرزها، همه برای ماهیگیری از آب های گل آلود ابراز تمایل خواهند کرد.
میزنفت