تاریخچه
در محلی که هم‌اکنون این کلیسا قرار دارد تا قبل از قرن چهارم میلادی معبدی غیر مسیحی وجود داشته‌است. در قرن چهارم کلیسایی بزرگ جای آن معبد را گرفت. این ساختمان تا قرن دوازدهم بر جای بود، ولی در آن زمان جمعیت پاریس به‌طور ناگهانی بالا رفت و تصمیم گرفته شد تا کلیسا را بزرگ گردانند. بدین ترتیب ساختمان قبلی را خراب کرده و در سال ۱۱۶۳ میلادی ساختمان جدید شروع شد که ساختن آن تقریباً دو قرن طول کشید و در ۱۳۴۵میلادی به پایان رسید. این کلیسا تا مدتی طولانی بزرگترین کلیسای اروپا بود، ولی هم‌اکنون نه تنها در اروپا بلکه در فرانسه کلیسا‌های بزرگتر از آن وجود دارند. اهمیت آن در این است که زیباترین اثر در معماری گوتیکمی‌باشد. برای تزیین داخل و خارج آن صد‌ها مجسمه کوچک و بزرگ از سنگ یا چوب تراشیده‌اند.

ارقام
در بالای در اصلی و در ارتفاع بیست متری، بیست و هشت مجسمه سنگی سه و نیم متری نصب شده‌اند که پادشاهانی را نشان می‌دهند که قبل از ظهور عیسی (یسوع) بر اسرائیل حکومت رانده‌اند.

برج‌های کلیسا هر کدام ۶۹ متر بلندی داشته و برای رسیدن به بالای آن باید ۳۸۰ پله را بالا رفت (آسانسور هم هست). بلندی فلش (مناره) این کلیسا ۹۶ متر می‌باشد؛ و بلندترین نقطه زیر سقف آن ۴۳ متر از سطح زمین ارتفاع دارد. طول و عرض ساختمان به ترتیب، ۱۳۰ متر و ۴۸ متر می‌باشند. سقف آن بر روی ۷۵ ستون بنا شده و ساختمان ۱۱۳ پنجره دارد.

به مرور زمان ناقوس‌های متعددی در برج‌های این کلیسا نصب شده‌اند. بزرگترین آن‌ها که امانوئل نام دارد در سال ۱۶۸۵ میلادی ساخته شده که ۱۳ تن وزن دارد و تنها زبانه آن تقریباً ۵۰۰ کیلو می‌باشد. این ناقوس فقط در موارد استثنائی و فقط چند بار در سال نواخته می‌شود (مثلاً ۱۱ نوامبر که سالروز پایان جنگ جهانی اول است) ناقوس‌هایی که سه بار در روز به صدا در می‌آیند وزنشان بین ۷۶۷ کیلو تا ۱۹۱۵ کیلو می‌باشد.

دو دستگاه ارگ هم در کلیسا موجود است که بزرگترین آن‌ها ۷۳۷۴ لوله دارد.

در ادبیات
ویکتور هوگو در اثر سال ۱۸۳۱ خود به نام «گوژپشت نتردام» که فیلم مشهوری نیز از روی آن ساخته شده‌است، این کلیسا را محور داستان‌گویی خود قرار داد که اقبال مردمی به آن را احیا کرد. برج‌های دوقلوی کلیسا در رمان گوژپشت نوتردام اثر ویکتور هوگو محل زندگی کازیمودوی گوژپشت هستند.