به گزارش خبرنگار اقتصادی بازارنیوز، یکی از سیاست‌های دولت در راستای کنترل نرخ ارز، اجرای پیمان‌سپاری ارزی است؛ این سیاست در شرایطی اجرا می‌شود که کشور با کمبود منابع ارزی مواجه بوده و هدف از اعمال آن، بازگشت ارز حاصل از صادرات به عنوان یکی از منابع مهم درآمدهای ارزی و جلوگیری از خروج سرمایه از کشور است.

با توجه به اینکه فروش نفت، یکی از درآمدهای مهم ارزی به غیر از درآمدهای ناشی از صادرات محصولات غیرنفتی به شمار می‌آید اما این موضوع با توجه به رویکرد خصمانه دولت آمریکا در سال‌جاری، با چالش‌های جدی مواجه شده است؛ به عبارت دیگر، به نظر می‌رسد درآمدهای ارزی کشور در سال پیش رو، از این کانال به سختی تحقق پیدا کند.

*چندصدایی دولت!

به گزارش بازارنیوز ، در وضعیت کنونی علی‌رغم الزام صادرکنندگان به عرضه ارز حاصل از صادرات، اما شواهد حاکی از عدم بازگشت ارز صادراتی به کشور است؛ در همین راستا عبدالناصر همتی، رئیس بانک‌مرکزی هم گفته است: «در نیمه نخست پارسال، تاکنون 60درصد ارز ناشی از صادرات به چرخه اقتصاد بازگشته است».

آنطوری هم که آمارها نشان می‌دهد، در هفت ماه نخست سال‌جاری، حدود 27میلیارد دلار صادرات غیرنفتی از کشور صورت گرفته که طبق اعلام بانک مرکزی، تنها نزدیک به 11میلیارد دلار ارز حاصل از صادرات به کشور وارد شده است؛ از این میزان، 10میلیارد دلار توسط پتروشیمی‌ها و فولادی‌ها و یک میلیارد دلار نیز از طریق بخش خصوصی به سامانه نیما وارد شده اما در کمال تعجب، تکلیف ۱۶میلیارد دلار دیگر مشخص نیست.

با این وجود، مصوباتی مانند واردات بدون انتقال ارز هم از سوی هیأت دولت مصوب می‌شود که موجب بی‌اثر شدن پیمان‌سپاری ارزی می‌شود چراکه به اذعان کارشناسان، در این روش منشاء تأمین ارز شفاف نیست و بانک‌مرکزی هم به عنوان دستگاه سیاست‌گذار، عملاً در این چرخه حضور ندارد؛ با این شرایط، صادرکننده الزامی به عرضه ارز خود در سامانه نیما نداشته و عملاً سامانه نیما دور زده می‌شود.

با توجه به این موضوع، رئیس کل بانک‌مرکزی بارها مخالفت خود را با این شکل از واردات اعلام کرده و گفته است: «واردات بدون انتقال ارز را باید بگوییم که کجاست؟ کشور برای واردات اولویت‌بندی دارد. اگر ارز خارج از کشور است برای چه کسی است؟ بدون انتقال ارز یکی از روش‌های غلط است که مدیریت بانک‌مرکزی را در بخش ارز به هم می‌زند».

علاوه بر «اجرای مصوبه واردات بدون انتقال ارز»، «واردات ده‌ها قلم کالا توسط مرزنشینان و ملوانان» نیز از جمله مصوبات اخیر دولت بود که با انتقاد رئیس کل بانک‌مرکزی همراه شد؛ همتی در این باره گفت: «ورود ده‌ها قلم کالا از طریق مرزنشینان و ملوان از دلایل بروز نوسان ارز در روزهای اخیر است و از هیأت وزیران با فوریت تجدیدنظر در این مصوبه را خواهم خواست».

به گزارش بازار نیوز، بروز این موارد نشان می‌دهد که تصمیمات ارزی گرفته شده توسط دولت، بدون هماهنگی با بانک‌مرکزی به عنوان سیاست‌گذار ارزی صورت می‌گیرد که کارشناسان آن را مشکل‌زا می‌دانند.

*مخالفان چه می‌گویند؟

در خصوص واردات بدون انتقال ارز، کارشناسان اقتصادی نظرات متفاوتی دارند؛ به عنوان مثال، آلبرت بغزیان، اقتصاددان در این باره می‌گوید: «پیمان‌سپاری ارزی و واردات بدون انتقال ارز دو مصوبه دولتی است که یکی، دیگری را بی‌اثر می‌کند بنابراین دولت باید طوری عمل کند که این اتفاق رخ ندهد».

مجیدرضا حریری، نائب رئیس اتاق بازرگانی ایران و چین هم در این باره عنوان می‌کند که «در همه کشورها، کلیه تراکنش‌های مالی با نظارت بانک‌های مرکزی انجام می‌گیرد؛ بنابراین در کشورمان هرگونه انجام تراکنش ارزی بدون نظارت بانک‌مرکزی از اساس غیر قابل قبول است».

همچنین سیدکمال سیدعلی، معاون ارزی سابق بانک‌مرکزی نیز با اشاره به اهمیت پیمان‌سپاری ارزی در ایجاد شفافیت بازار ارزی کشور بیان کرد: «در واردات بدون انتقال ارز، پیمان‌سپاری ارزی عملاً بی‌اثر شده و شفافیت از بین می‌رود در صورتی که اگر ارزهای صادراتی به یکی از چهار شیوه مشخص شده توسط بانک‌مرکزی به اقتصاد کشور بازگردد، این اتفاق رخ نخواهد داد».

* نبود بانک‌مرکزی در چرخه تصمیم‌گیری‌های ارزی چه تبعاتی دارد؟

بر اساس این گزارش، کارشناسان هم نبود مدیریت بانک‌مرکزی بر بازار آزاد را مشکل‌زا می‌دانند و حسین صمصامی، سرپرست سابق وزارت اقتصاد یکی از این افراد است که در این باره می‌گوید: « به دلیل آنکه بانک‌مرکزی بر بازار آزاد کنترلی ندارد، منابع ارزی تزریق شده به این بازار در اختیار آن گروه‌های تقاضا کننده قرار خواهد گرفت و در سفته‌بازی و تأمین مالی قاچاق هزینه می‌شود».

به گزارش بازار نیوز، مصوباتی از جنس واردات بدون انتقال ارز نشان می‌دهد که تصمیم‌گیری‌های ارزی هیأت دولت، با دور زدن بانک مرکزی صورت گرفته و این یعنی نهاد سیاست‌گذار ارزی، در این تصمیم‌گیری‌ها حضوری نداشته است؛ این موضوع حاکی از وجود چند صدایی درون دولت است آن‌هم درست در شرایطی که کشور با کمبود منابع ارزی دست‌وپنجه نرم می‌‌کند.