در پی خروج آمریکا از توافق هسته‌ای و بازگرداندن تحریم‌ها علیه ایران، اعضای اروپایی برجام نتوانستند به تعهدات خود عمل کنند. به همین دلیل جمهوری اسلامی در راستای ایجاد توازن در تعهدات برجامی، از اردیبهشت سال جاری دو گام را در راستای کاهش تعهدات هسته‌ای خود برداشته است. در ادامه کاهش تعهدات به منظور حفظ برجام، ایران ضرب‌الاجلی را تا 15 شهریور تعیین کرد که در صورت عدم انجام اقدامی عملی توسط اروپایی‌ها گام سوم را بردارد. بر اساس گفته مقامات ایرانی، گام سوم محکم‌تر از گام‌های اول و دوم خواهد بود.

از طرفی با توجه به نزدیکتر شدن به ضرب‌الاجل 15 شهریور هنوز به نظر نمی رسد که اروپایی‌ها بتوانند تا موعد مقرر اقدامی عملی انجام دهند. از این رو ایران بطور قطع تا روز پنجشنبه هفته‌ جاری گام سوم خود در کاهش تعهدات برجامی را آغاز خواهد کرد.

علی مطهری، نماینده مجلس شورای اسلامی روز گذشته در مصاحبه‌ای با تسنیم گفت که فرانسه پیشنهادی را به ایران ارائه کرده است تا مانع از برداشته شدن گام سوم و احتمالا بازگرداندن گام‌های اول و دوم ایران باشد. این اقدام در ازای تخصیص 15 میلیارد دلار خط اعتباری به عنوان پیش‌خرید نفت ایران خواهد بود.

این در حالی است که اروپایی‌ها برای اجرایی کردن اینستکس، پس از گذشت یکسال و اندی هنوز نتوانسته‌اند اقدامی عملی انجام دهند. با این توضیحات، این که ایران گام سوم خود را در کاهش تعهداتش بردارد به قطعی است.

تحلیلگران معتقدند تا زمانی که اروپا و اعضای باقیمانده برجام اقدامی عملی در زمینه جبران تعهدات برجامی انجام نداده‌اند، تهران باید به روند کاهش تعهدات خود ادامه دهد. از طرفی طی مذاکرات روند پاریس، برخی پیشنهادها مطرح شده است، اما صرف طرح پیشنهاد و وعده برای انجام آن پیشنهادات نمی‌توان مانع کاهش تعهدات هسته‌ای ایران شد. چرا که هر گونه تزلزل و تردید در این زمینه سیگنال اشتباهی به غرب به معنای عقب نشینی ایران خواهد بود. این فرآیند دوباره می‌تواند دچار سرنوشت اینستکسی شود که خود اروپایی‌ها هم به آن امیدی ندارند.

اروپا به نیابت از آمریکا در حال مذاکره با ایران است تا با راضی کردن ایران، این کشور را به باقی ماندن در برجام متقاعد کند. این موضوع از باطل شدن تصور و مفروضاتی است که غرب آنها را در سر می‌پروراند. یکی از مفروضات طرف مقابل این بود که با خروج آمریکا از برجام و بازگشت تحریم‌ها ایران تسلیم خواسته‌ها و شروط آمریکا خواهد شد، اما بر خلاف تصور آنها چنین اتفاقی نیفتاده است.

فرض دوم آمریکا این بود که در منطقه‌ ائتلافی را ایجاد کند که اهداف ضد ایرانی دنبال کند و تهران را در منطقه منزوی کند. اما در عمل آمریکایی‌ها چه در زمینه ائتلاف شامل کشورهای عربی و چه ائتلاف تامین امنیت کشتیرانی نتوانسته‌اند موفق عمل کنند یا حتی یارگیری کنند.

مفروض سوم آمریکایی‌ها این بود که این کشور بتواند بحران‌های منطقه‌ای در کشورهایی مانند افغانستان، یمن، لبنان و سایر کشورها را حل کند و سپس بر روی ایران متمرکز شود. اما در عمل، بسیاری از این بحران‌ها مانند جنگ یمن، گفتگوهای با طالبان در افغانستان و سایر موارد به در بسته خورده‌اند.

چهارمین تصور آمریکایی‌‌ها این بود که با فشار حداکثری علیه ایران، جمهوری اسلامی دچار بحران شده و مردم به خیابان‌ها آمده و تظاهرات گسترده مردمی سراسر ایران را فراخواهد گرفت. اما چنین اتفاقی نیز نیفتاد.

آخرین مفروض و ادراک آمریکایی‌ها و از جمله اروپایی‌ها این بود که ایران تحت هر شرایطی در توافق هسته‌ای باقی خواهد ماند، خواه منافع اقتصادی‌اش تامین شود خواه نشود. ایران با کاهش تعهدات هسته‌ای و اتخاذ سیاست جدید مقاومت فعال این ادراک آمریکا و اروپا را نیز باطل کرد. به هم ریختن محاسبات غرب باعث شد که آمریکایی‌ها برای توافق با ایران یا مجاب کردن آن به باقی ماندن در توافق هسته‌ای دست به دامن کشورهای دیگر از جمله فرانسوی‌ها شوند.

اکنون نیز ضمن در جریان بودن مذاکرات، هنوز اقدامی عملی از سوی اروپا انجام نشده است. بنابراین بهتر آن است که تهران به وعده خود در کاهش تعهدات هسته‌ای عمل کند و فریب وعده‌های نسیه اروپایی‌ها را نخورد. شواهد و قرائن نیز حکایت از چنین سیاستی دارد و برداشته شدن گام سوم توسط ایران طی روزهای آتی و تا روز پنجشنبه قطعی است.

اقتصادآنلاین