گروه بهداشت و درمان بازارنیوز :سامانه ردیابی، رهگیری و کنترل اصالت دارو که به اختصار «تیتک» (TTAC) نیز نامیده می‌شود، از سال 92 و پس از بحران ارزی و کمبود دارویی و اختلاف آماری یک میلیارد دلاری بین وزارت بهداشت، بانک مرکزی و گمرک پیرامون ارز تخصیصی به دارو عملیاتی شد. هدف از راه‌اندازی این سامانه مدیریت تخصیص ارز و کشف تخلفات حوزه دارو و سایر اقلام سلامت‌محور (تجهیزات پزشکی، لوازم آرایشی و بهداشتی، غذا و آشامیدنی) است.

*تیتک، امکان کشف تخلف و تقلب را فراهم می کند

سامانه تیتک امکان رصد زنجیره تامین تا مصرف دارو را برای سیاستگذاران فراهم کرده است. این سامانه مشخص می‌کند که هر بیمار به چه پزشکی مراجعه کرده است، اقلام دارویی خود را از کدام داروخانه‌ها تهیه کرده است، داروهای تحویلی به داروخانه توسط کدام شرکت وارد کشور شده‌اند و آیا داروی مورد نظر دارای اصالت است یا خیر. همچنین قابلیت‌های این سامانه باعث شده است که امکان کشف تخلف و تقلب برای دستگاه‌های نظارتی فراهم شود.

*کشف 9 میلیارد تومان داروی تاریخ مصرف گذشته توسط تیتک

در همین خصوص پدرام اصلانی فرد، کارشناس فناوری اطلاعات پزشکی، در مصاحبه بازارنیوز گفت: بررسی‌های انجام شده پیرامون تخلفات حوزه دارو نشان می دهد؛ که از نیمه دوم سال 96 تاکنون حدود 9 میلیارد تومان داروی تاریخ‌گذشته توسط سامانه تیتک کشف و از توزیع آنها در داروخانه‌ها جلوگیری شده است.

کارشناس فناوری اطلاعات پزشکی ادامه داد: بیشترین میزان استعلام داروی تاریخ گذشته توسط داروخانه‌ها به ترتیب در استان‌های خراسان رضوی، البرز، تهران و اصفهان بوده است. لیست داروخانه‌هایی که بیشترین میزان استعلام داروی تاریخ گذشته را داشته‌اند نزد خبرگزاری محفوظ است.

*کشف اوستین‌های تقلبی توسط تیتک

اوستین یکی از داروهایی است که در سال 93 برای نظام سلامت حاشیه‌ساز شد. درحالیکه سامانه تیتک در آن سال ایجاد نشده بود و امکان تمییز داروی تقلبی و سالم وجود نداشت، مصرف اوستین باعث کوری 21 چشم شد. در حال حاضر با توسعه سامانه تیتک، داروی اوستین در طرح استعلام اصالت بیمه‌ای قرار گرفته است و در یکسال گذشته توسط این سامانه از مصرف حداقل 800 میلیون تومان اوستین تاریخ‌گذشته جلوگیری شده است. با احتساب قیمت پنج میلیون تومانی برای هر ویال داروی اوستین، و همچنین دانستن اینکه هر ویال اوستین به بیست الی سی چشم تزریق می‌شود، در سال گذشته از مصرف اوستین تقلبی برای 3200 چشم توسط سامانه تیتک جلوگیری شده است.

*خدمات عمومی تیتک برای مردم

سامانه تیتک نه تنها به عنوان یک ابزار حاکمیتی برای سیاستگذاری و کشف تقلب مورد استفاده قرار می‌گیرد بلکه دارای قابلیت‌های عمومی برای ارائه خدمت به مردم در حوزه کالاهای سلامت‌محور است. سامانه اطلاعات دارویی کشور که از طریق آدرس اینترنتی http://irc.fda.gov.ir/nfi به صورت عمومی در دسترس است این امکان را برای مردم فراهم می‌سازد که اطلاعات مربوط به هر دارو شامل نام دارو، قیمت، صاحب برند، موارد مصرف، عوارض جانبی و ... را بدست آورند (شکل زیر).

اطلاعات مربوط به داروخانه‌های کشور نیز از سامانه گزارشات عمومی سازمان غذا و دارو به آدرس اینترنتی https://statisticsreports.ttac.ir/PublicDashboard#/home/publicPharmacy در دسترس عموم است تا مراکز رسمی توزیع دارو را از مراکز غیررسمی تمییز دهند (شکل زیر).

همچنین در سامانه جامع گزارشات به آدرس اینترنتی https://report.ttac.ir/PublicReportsDashboard#/home اطلاعات مربوط به ترخیص شرکت‌های دارویی و استعلامات مردمی از سامانه تیتک به صورت عمومی در دسترس است (شکل زیر).

با توجه به آنچه که گفته شد، در مجموع بیان این نکته ضروری است که در عرصه مدیریتی و خدمت‌رسانی کشور، کمتر سامانه جامع و کاملی مانند تیتک را می‌توان یافت که به صورت شفاف در بعد حاکمیتی و عمومی به انتشار اطلاعات و خدمت‌رسانی بپردازد. انتظار از مسئولین وزارت بهداشت بر آن است که بدون توجه به حاشیه‌سازی‌ها اقدامات لازم را برای تکمیل و توسعه بیش از پیش این سامانه در پیش گیرند.