گروه راه و مسکن بازارنیوز: گردشگری یکی از بزرگترین منابع درآمدی حکومت‌هاست که درصد بالایی از GDP  کشور‌ها را به خود اختصاص می‌دهد. گاهاً درآمد کشور‌هایی مانند ترکیه، تایلند و ... از محل گردشگری بیش از درآمد نفتی ایران در زمان قبل از تحریم هاست.

بر اساس گزارش رئیس انجمن آژانس‌های گردشگری ترکیه، این کشور در سال ۲۰۱۸ حدود ۳۰ میلیارد دلار درآمد از محل گردشگری داشته و تعداد گردشگران خارجی که به این کشور سفر کرده‌اند، حدود ۴۰ میلیون نفر بوده است.

تایلند دیگر کشور توریستی در دنیا شناخته می‌شود که بر اساس آمار‌هایی که UNWTO منتشر کرده است، این کشور در سال ۲۰۱۷،   ۵۷ میلیارد دلار درآمدزایی از منبع گردشگری داشته است و شاخص سالانه‌ی مقصد‌های جهانی مستر کارت، بانکوک را سومین شهر پربازدید جهان در آن سال معرفی می‌کند. همچنین تایلند در سال ۲۰۱۹، با ۳۵.۴ میلیون بازدید کننده خارجی، دهمین کشور پربازدید جهان شناخته شد.

گردشگری نیاز به ملزومات و زیر ساخت‌های فراوانی دارد که اگر این‌ها فراهم نباشد، گردشگران با مشکل مواجه شده و میزان رضایت از آن منطقه گردشگری به شدت کاسته می‌شود. هتل ها، مناطق تفریحی و توریستی، جاذبه‌های طبیعی، خدمات رفاهی و پزشکی و ... از جمله مواردی هستند که برای جذب گردشگر نیاز اساسی‌اند.

کشور‌هایی که در این صنعت سرمایه گذاری می‌کنند، عموما شهر‌هایی را با امکانات و جاذبه‌های توریستی خاصی تجهیز می‌کنند تا گردشگری خارجی که می‌خواهد مبلغی برای تفریح خود هزینه کند را تهییج کند که به این مناطق سفر کنند. برخی از کشور‌ها از تجهیز مناطق گردشگری اهداف دیگری نیز دنبال می‌کنند. یکی از این اهداف، ایجاد بازار بزرگ و پرجاذبه برای تولیدات آن کشور و همچنین جذب سرمایه گذار خارجی است.

توریستی کردن مناطق آزاد در کشور‌ها از همین نوع اقدامات است. کشور‌هایی که مناطق آزاد تجاری و اقتصادی دارند، با تجهیز و پرجاذبه کردن و همچنین ایجاد زیرساخت‌های لازم در آن مناطق، بازار بزرگی برای تولیدات داخلی، معاملات تجاری و جذب سرمایه گذار خارجی فراهم می‌کنند.

مناطق آزاد در ایران برخلاف سایر نقاط دنیا، محلی توسعه یافته نیست، بلکه منطقه‌ای محروم و عمدتا مرزی است که حتی شرایط اولیه زندگی را به سختی دارد. پدرام سلطانی عضو اتاق بازرگانی در گفتگو با با بازارنیوز در همین رابطه می‌گوید: در کشور ما یک زمین خاکی را در اختیار سرمایه گذار قرار می‌دهند و دورش یک فنس می‌کشند و می‌گویند اینجا منطقه آزاد است. بعد از کسانی هم که وارد آنجا می‌شوند پول می‌گیرند که زیر ساخت‌های آن را بسازند. این تجربه ناموفق و شکست خورده است.

 

برخی مناطق آزاد مانند کیش و چابهار، که امکانات رفاهی نسبتا بهتری دارند، در جذب گردشگر موفق‌تر عمل کردند، اما همین مناطق نیز، بازاری برای فروش کالا‌های وارداتی که با قیمت پایین‌تر عرضه می‌شوند (به دلیل معافیت‌های گمرکی و مالیاتی و...) شده‌اند و هیچ کمکی به پیشرفت تولید و اشتغال نکرده‌اند.

 

حال اگر مناطق آزاد ایران را با منطقه آزاد کشور همسایه‌مان، امارات مقایسه کنیم متوجه می‌شویم که چه میزان در این حوزه ضعف داشتیم. جذب گردشگر در مناطق آزاد به عواملی از قبیل: کیفیت، امنیت، تبلیغات و بازاریابی، استفاده از شیوه‌های مدرن، ایجاد امکانات رفاهی پزشکی، ایجاد شکل‌های مختلف گردشگری مطابق باسلیقه گردشگران وابسته است، که این عوامل در منطقه آزاد «جبل علی» به خوبی وجود داشته و نقش مهمی در جذب گردشگران از نقاط مختلف جهان داشته‌است.

 

بندر جبل‌علی یکی از بزرگترین بنادر جهان و بزرگترین بندر در خاورمیانه است. این بندر به‌طور هفتگی با بیش از ۱۰۰ بندر در جهان ارتباط دارد و به بیش از ۱۷۰ خط کشتیرانی خدمات می‌دهد.

منطقه آزاد جبل علی، منطقه صنعتی دوبی است که شرکت‌ها و سرمایه‌گذاران از کشور‌های متعددی مثل چین و تایوان و تایلند در این منطقه آزاد حضور داشته و به تجارت و کسب‌وکار می‌پردازند. منطقه آزاد جبل علی یکی از بزرگترین جزایر ساخته شده به‌دست بشر است که خود این موضوع گردشگران را به حضور در این منطقه ترغیب می‌کند.

تا سال ۱۳۹۵، بطور متوسط در مناطق آزاد ایران سالانه ۴۰ میلیون دلار سرمایه گذاری خارجی صورت می‌پذیرفت. به گفته پورابراهیمی عضو کمیسیون اقتصادی مجلس، ایران در بازه ۹ ساله ۱۳۸۶ تا ۱۳۹۵ تنها ۳۵۰ میلیون دلار در مناطق آزاد کشورمان جذب سرمایه خارجی صورت پذیرفته است. این درحالی است که در منطقه آزاد جبل علی ۲ میلیارد دلار در سال سرمایه خارجی جذب می‌کند که ۲۰ درصد کل سرمایه گذاری خارجی در امارات است.

 

حسین اله بداشتی، مدیر گردشگری دبیرخانه مناطق آزاد کشور در گفتگویی اظهار داشت: در ۱۰ ماهه سال جاری ۱۳ میلیون گردشگر داخلی و خارجی از مناطق آزاد تجاری، صنعتی و گردشگری کشور بازدید کردند همچنین وی تاکید کرد که بیشتراین بازدید‌ها از ۳ منطقه کیش، قشم و چابهار بوده است.

این درحالی است که فقط شهر دبی (که منطقه آزاد جبل علی در آن قرار دارد) در ۶ ماهه اول سال ۲۰۱۹، پذیرای ۸ میلیون و ۳۶ هزار نفر گردشگر «خارجی» بوده است.

این آمار‌ها نشان از ضعف مناطق آزاد کشور در جذب گردشگر دارد. با وجود چنین مشکلاتی، نمایندگان مجلس شورای اسلامی اصرار عجیبی برای تصویب لایحه افزایش مناطق آزاد با وجود مخالفت‌های پی در پی اعضای شورای نگهبان دارند و هر بار با تغییرات جزئی در این طرح و لایحه، تلاش می‌کنند که مناطق آزاد کشور را افزایش دهند. البته حالا تصمیم گیری با مجمع تشخیص مصلحت نظام است و باید دید این مجمع نظر شورای نگهبان را می‌پذیرد یا نمایندگان مجلس.