سامسونگ، ال‌جی، سونی، پاناسونیک، فیلیپس و هایسنس که محصولاتش تحت لیسانس شارپ ارائه می‌شوند، تا همین یکی دوسال گذشته ویترین تمام فروشگاه‌های صوتی و تصویری کشور را در اختیار داشتند و کمتر کسی نامی از برندهای ایرانی می‌شنید یا سراغشان را می‌گرفت. البته این به معنی بیکار نشستن تولیدکنندگان داخلی نبود. شرکت‌های پارس، شهاب، اسنوا و مادیران محصولاتی در فروشگاه‌ها داشتند اما تجربه غول‌های آسیا در زمینه تولید محصولاتی با کیفیت بالا از یک سو و واردات بدون مشکل این محصولات به کشور از سوی دیگر باعث شده بود بیش از 70درصد بازار لوازم صوتی و تصویری در اختیار کالاهای وارداتی باشد و تولیدکننده‌های داخلی در رقابت با آنها این بازار پرسود را واگذار کنند.

عمر صنعت تولید لوازم صوتی و تصویری، به‌ویژه تولید تلویزیون در ایران به حدود نیم‌قرن می‌رسد. براساس آمار موجود، از سال ۱۳۴۱ این صنعت در کشور فعال است و با توسعه تکنولوژی و ورود فناوری‌های روز دنیا، تولید تلویزیون نیز به‌روزسانی شده و همگام با تولیدکنندگان مطرح در جهان، ایران نیز توانسته در این صنعت حرفی برای گفتن داشته باشد. البته این هیچ‌گاه به‌معنای استقلال کامل در این عرصه نیست و تولیدات این صنعت، همیشه وابسته به مواداولیه و تجهیزاتی است که از کشورهایی مانند کره، ژاپن و برخی کشورهای اروپایی تامین شده است؛ موضوعی که باعث شد پس از افزایش نرخ ارز، صنعت تولید تلویزیون در ایران نیز متاثر از آن با کاهش تولید مواجه شود. با توجه به اینکه بخش قابل‌توجهی از مواداولیه و تجهیزات تولید تلویزیون از طریق واردات تامین می‌شد، با افزایش نرخ ارز در سال 96 و تخصیص نیافتن ارز دولتی به واردات ملزومات تلویزیون، تولیدات این صنعت از یک‌سو به‌شدت کاهش یافت و از سوی دیگر با افزایش قیمت قابل‌توجهی مواجه شد. براساس گزارش عملکرد سالانه وزارت صنعت، معدن و تجارت، در سال۹۰، یک‌میلیون و ۷۳۵هزار دستگاه انواع تلویزیون در کشور تولید شده است، این در حالی است که تولید تلویزیون در سال ۹۷ با کاهش ۵۸ درصدی به ۷۲۰ هزار و ۷۰۰ دستگاه رسید. طبق همین آمار، ۱۸ واحد دارای خط تولید تلویزیون رنگی در ۶ استان اردبیل، اصفهان، البرز، تهران، قزوین و کرمان در سال۹۴ فعال بوده‌اند که ظرفیت تولید سالانه هرکدام به‌ترتیب، ۲۵ هزار، ۵۳۳هزار، ۶۸‌هزار، 2میلیون و ۷۰۰ هزار و ۶۲‌هزار و ۷۰۰ هزار دستگاه تلویزیون رنگی بوده است؛ به‌عبارت دیگر، ظرفیت سالانه تولید تلویزیون در کشور حدود 4میلیون دستگاه برآورد شده است. ظرفیتی که هیچ‌گاه به‌طور کامل مورد استفاده قرار نگرفته و در بهترین شرایط 60درصد توان تولید داخلی به‌کار گرفته شده است. برآوردها نشان می‌دهد که اگر از ظرفیت تولید تلویزیون در کشور به‌طور کامل استفاده شود، سالانه بخش قابل‌توجهی از تولیدات این صنعت می‌تواند به کشورهای دیگر صادر شود. به‌عبارت دیگر، این صنعت قابلیت صادرات سالانه یک‌میلیون و ۸۰۰هزار دستگاه تلویزیون را دارد.

از ممنوعیت واردات تا کمبود و گرانی 

ممنوعیت واردات وسایل صوتی و تصویری ازجمله سینمای خانوادگی و انواع گیرنده تلویزیون دیجیتال در تیرماه 97، قیمت تلویزیون‌های خارجی موجود در بازار را به‌شدت بالا برد که این افزایش قیمت با کاهش تولید تلویزیون در ایران (که آن هم پیامد گرانی و عدم‌تامین ارز برای خرید قطعات بود)، همراه شد و تعادل بازار این کالا را به‌هم ریخت. در سال۱۳۹۰ شرکت‌های تولید تلویزیون در ایران با ۶۰‌درصد ظرفیت اسمی خود فعالیت می‌کردند که این میزان به ۲۲‌درصد در سال۱۳۹۷ رسید و این افت تولید، به گفته دبیر انجمن تولیدکنندگان لوازم صوتی و تصویری تا ماه‌های ابتدای امسال هم ادامه داشت. محمدرضا شهیدی دلیل این افت تولید را امتناع شرکت‌های کره‌ای از تامین قطعات مورد نیاز تولیدکنندگان ایرانی عنوان می‌کند و می‌گوید: ابتدای امسال به‌دلیل خودداری 2شرکت گلدیران و سام از همکاری با تولیدکنندگان ایرانی، در مقطعی افت تولید را باعث شد اما پس از آن، تولیدکنندگان از منابع دیگری قطعات مورد نیاز را با همان کیفیت تامین‌کردند و تولید ادامه یافت. اما اکنون با مشکلات دیگری مواجهیم که تولید را به‌شدت تهدید می‌کند. پس از ممنوعیت واردات، به‌نظر می‌رسید که ویترین مغازه‌ها در اختیار تولیدکنندگان ایرانی قرار گیرد و البته نگاهی به بازار نشان می‌دهد حضور برندهای ایرانی بسیار چشمگیرتر از قبل شده و تلویزیون‌های شهاب، تماشا، اسنوا، پارس، مادیران و... که روزگاری از صحنه بازار تلویزیون ایران محو شده بودند، حالا دوباره با نام و برندهای تازه مانند ایکس ویژن، تی سی ال، جی پلاس و... به فروشگاه‌ها برگشته‌اند. این اتفاق در حالی رخ می‌دهد که نمایندگی‌های رسمی سامسونگ و ال‌جی که تا همین چند وقت پیش ٧٠‌درصد بازار تلویزیون ایران را در دست داشتند، از ایران رفته‌اند. جالب است بدانید که این دو شرکت همچنین اعلام کرده‌اند که دیگر به خط مونتاژشان در ایران اجازه نمی‌دهند تولیداتشان را با برند آنها به بازار عرضه کند و به همین دلیل تلویزیون‌های ایرانی این دو برند به نام سام و جی‌پلاس راهی بازار می‌شود. با این حال اگر در پیاده‌روهای خیابان  جمهوری قدم بزنید همچنان نام‌ برندهای خارجی تلویزیون جلب توجه می‌کند و عملاً ویترین فروشگاه‌ها را با همتایان ایرانی خود شریک شده و گاه حتی سهم بیشتری در اختیار دارند؛ نکته‌ای که با توجه به ممنوعیت واردات و ممنوعیت مونتاژ تحت نام این دو برند معروف، قابل توجه و تامل است.

سهم 50درصدی قاچاق از بازار تلویزیون

براساس آمار ارائه‌شده از سوی انجمن تولیدکنندگان لوازم صوتی و تصویری، نیاز کشور به تلویزیون در سال حدود 2میلیون و ۲۰۰ هزار دستگاه است که هم‌اکنون نیمی از آن به‌صورت قاچاق وارد بازار مصرف می‌شود. رئیس انجمن تولیدکنندگان لوازم صوتی و تصویری مهم‌ترین مشکل کنونی تولیدکنندگان را نه افت تولید، بلکه رهاسازی قاچاق می‌داند. محمدرضا شهیدی می‌گوید: پدیده قاچاق به‌شدت در حال آسیب رساندن به تولید داخلی است تا جایی که حداقل 50درصد سهم بازار را تصاحب کرده و تولیدکنندگان داخلی با وجود ظرفیت بالای تولید، حدود نیمی از بازار را در اختیار دارند. او با بیان اینکه پدیده قاچاق همواره وجود داشته، ادامه می‌دهد: تا سال96 هم که واردات قانونی آزاد بود بیشتر واردات از طریق قاچاق انجام می‌شد و واردات قانونی صرفا برای پوشش گسترده قاچاق صورت می‌گرفت تا واردکننده بتواند با گذراندن تشریفات گمرکی تا حدودی جوابگوی سازمان‌های نظارتی باشد، اما امروز پدیده قاچاق سودآوری بیشتری برای قاچاقچیان دارد چون واردات خود را با ارز حاصل از صادرات کالاهای دارای ارز یارانه‌ای مثل لاستیک و کاغذ و شکر وارد کشور می‌کنند درحالی‌که دولت قاچاق را رها کرده و از تولیدکننده داخلی تا 30درصد مالیات و عوارض دریافت می‌کند.

تقابل قیمت‌ها در بازار تلویزیون

 بسیاری از کارشناسان بر این باورند که با توجه به وابستگی بالا به واردات قطعات اصلی، تولید تلویزیون در ایران توجیه اقتصادی ندارد. مرتضی میری، رئیس اتحادیه فروشندگان لوازم خانگی، چندی پیش با اشاره به اینکه نزدیک به ٨٠‌ درصد قیمت تلویزیون مربوط به پنل آن است، گفته بود: ما چیزی به نام تلویزیون تولید داخل نداریم زیرا پنل در زمره قطعاتی قرار می‌گیرد که حتما باید وارد شود، چرا که تولید پنل نه‌تنها برای ایران بلکه برای دیگر کشورها به‌دلیل تکنولوژی بالایی که دارد صرفه اقتصادی ندارد و تنها در انحصار 3کشور کره، چین و ترکیه است. در چنین شرایطی اگر کشورهای تولید‌کننده نخواهند به ایران پنل بفروشند تمام خطوط تولید تلویزیون ایرانی می‌خوابد. مقایسه قیمت‌های بازار نیز نشان می‌دهد که نرخ تلویزیون‌های ایرانی تقریبا در یک محدوده است و تولید‌کنندگان ایرانی تنها براساس کیفیت محصولات خود رقابت می‌کنند اما قیمت تلویزیون‌های انباری و اصل سامسونگ و ال‌جی تقریبا به دو برابر قیمت تلویزیون‌های ایرانی رسیده است. امروز در بازار، تلویزیون ال‌ای‌دی هوشمند شهاب مدل

 iU١٠٢SH   سایز ٥٥ اینچ نزدیک به ٧‌میلیون تومان و تلویزیون ال‌ای‌دی هوشمند ایکس ویژن مدلXTU ٦٢٥ سایز ٥٥ اینچ کمی بیش از ٧‌میلیون تومان قیمت دارد. این در حالی است که تلویزیون ال‌ای‌دی هوشمند خمیده سامسونگ، مدلNU ٧٩٥٠ سایز ٥٥ اینچ اگر در بازار پیدا شود از ١٠‌میلیون و ٩٠٠‌هزار تومان به بالاست. تلویزیون ال‌ای‌دی ال‌جی مدلUK  ٦١٠٠٠ GI سایز ٥٥ اینچ هم ١٣‌میلیون و ٥٠٠‌هزار تومان قیمت دارد. تلویزیون ال‌ای‌دی هوشمند سونی مدل F٧٥٠٠XKDسایز ٥٥ اینچ هم قیمت‌هایش از ١١‌میلیون تومان آغاز می‌شود.

نبض بازار

مقایسه قیمت‌های بازار تلویزیون‌های مونتاژ داخل نشان می‌دهد که تلویزیون ال‌ای‌دی هوشمند شهاب مدل iU١٠٢SH       سایز ٥٥ اینچ نزدیک به ٧‌میلیون تومان و تلویزیون ال‌ای‌دی هوشمند ایکس ویژن مدلXTU ٦٢٥ سایز ٥٥ اینچ کمی بیش از ٧‌میلیون تومان قیمت دارد. این در حالی است که تلویزیون ال‌ای‌دی هوشمند خمیده سامسونگ، مدلNU ٧٩٥٠ سایز ٥٥ اینچ اگر در بازار پیدا شود از ١٠‌میلیون و ٩٠٠‌هزار تومان به بالاست. تلویزیون ال‌ای‌دی ال‌جی مدلUK  ٦١٠٠٠ GI سایز ٥٥ اینچ هم ١٣‌میلیون و ٥٠٠‌هزار تومان قیمت دارد.

همشهری