گروه اقتصادکلان بازارنیوز: در روز‌های اخیر، سرایت ویروس کرونا به ایران و تاثیر احتمالی تداوم پرواز‌های هواپیمایی ماهان به/از چین در بروز این مخاطره به یکی از مهم‌ترین موضوعات رسانه‌های عمومی و شبکه‌های اجتماعی ایرانی تبدیل شده است. در عین حال، سفیر چین در ایران نیز در شبکه‌های اجتماعی فعال شده و مطالبی در خصوص ضرورت همکاری چین و ایران در مهار این ویروس و کمک‌های مادی و معنوی شهروندان این دو کشور به یکدیگر را منتشر می‌کند. این در حالی است که یکی از دلایل اصلی تداوم پرواز‌های هواپیمایی ماهان به/از چین اعلام نارضایتی این کشور از لغو پرواز‌های ایران در کنار تشویق مسئولان کشور و مدیران شرکت ماهان به تداوم پرواز‌های مذکور بود. برخی تحلیل‌گران ایرانی از این فراتر رفته‌اند و نیاز ایران به حمایت چین در جلسه اخیر مجمع عمومی FATF برای جلوگیری از بازگشت ایران به فهرست سیاه این نهاد را به عنوان دلیل عدم لغو پرواز‌ها عنوان می‌کنند.

تمرکز مباحث بر موضوع ویروس کرونا باعث شده است، ابعاد مهم‌تری از تحولات در روابط چین و ایران و کشور‌های ثالث کمتر مورد توجه قرار گیرد. باید توجه داشت که از جولای ۲۰۱۹ تا ژوئن ۲۰۲۰ ریاست دوره‌ای FATF و به تبع، ریاست جلسه اخیر مجمع عمومی آن بر عهده چین بوده است؛ تصمیم مجمع عمومی FATF برای بازگرداندن ایران به فهرست سیاه این نهاد بر مبنای سازوکار اجماع بین کشور‌های عضو و همراهی چین با این تصمیم انجام شده است؛ چین در هنگامه تنش با آمریکا در حوزه‌های تجاری، مالی و فناوری تصمیم به همراهی با تصمیم فوق گرفته است؛ مجمع عمومی FATF با مورد پاکستان، به رغم عدم پیشرفت قابل ملاحظه این کشور در اجرای برنامه اقدام خود، رفتار متفاوتی داشته، که ظاهراً چین نقش موثری در اتخاذ این تصمیم ایفا کرده است.

در مواجهه با این رخداد، اغلب موافقان اجرای برنامه اقدام FATF از پیامد‌های منفی اقتصادی آن سخن می‌گویند و طرف مقابل را مسئول چنین پیامد‌هایی معرفی می‌کنند. در مقابل، گروه مقابل عمدتاً بر این موضوع تاکید می‌کنند که با وجود تحریم‌های اولیه و ثانویه آمریکا و نقش مسلط این کشور در نظام مالی جهانی، بازگشت ایران به فهرست سیاه FATF تاثیر قابل ملاحظه‌ای جدیدی بر مبادلات مالی بین‌المللی کشور نخواهد داشت. ادعای بانک مرکزی مبنی بر ایجاد روابط مالی بین‌المللی "تحریم‌ناپذیر" نیز غالباً به تقویت موضع این گروه کمک می‌کند.

اگرچه به نظر می‌رسد قرار گرفتن ایران در فهرست سیاه FATF تاثیر قابل ملاحظه‌ای جدیدی بر مبادلات مالی بین‌المللی کشور نخواهد داشت، اما ادعای تحریم‌ناپذیر بودن این روابط مالی باید با دقت بیشتری مورد ارزیابی قرار گیرد. واقعیت این است که بخش مهمی از روابط مالی ادعایی به نحوی از انحاء از طریق بانک (های) چینی و زیر نظر واحد اطلاعات مالی و سایر نهاد‌های تجسس مالی این کشور انجام می‌شود. همان طور که چین برای فشار بر ایران به منظور عدم لغو پرواز‌های شرکت هواپیمایی ماهان از وابستگی اقتصادی ایران به خود استفاده کرد، ممکن است در آینده نیز از این وابستگی برای اعمال فشار‌های دیگر بر کشور بهره جویی کند. با توجه به این که #زمامداری_اقتصادی جایگاه ویژه‌ای در سیاست خارجی چین دارد، حتی ممکن است وابستگی اقتصادی ایران به چین به عنوان ابزاری برای مهار کشور مورد استفاده قرار گیرد.

وابستگی اقتصادی یک‌سویه ایران به چین به یکی از مهمترین آسیب پذیری‌های حال حاضر کشور تبدیل شده است. لذا، توازن‌بخشی به رابطه بین ایران و چین از طریق کاهش وابستگی اقتصادی ایران به چین و افزایش وابستگی اقتصادی این کشور به ایران از اولویت های کنونی کشور در حوزه سیاست خارجی است. بر این اساس، ضروری است ساخت قدرت اقتصادی بر مبنای مولفه‌های قدرت منطقه‌ای ایران به فوریت در دستور حاکمیت قرار گیرد. تلاش برای اجرایی کردن ابتکار "ائتلاف جهانی برای صلح در آسیای غربی"، که پیشتر برخی از ابعاد آن تشریح شد، اقدامی مهم در این راستا است.