گروه بورس، بانک و بیمه بازارنیوز : در نظام اقتصادی مبتنی بر ربا، صاحب سرمایه چه در رونق اقتصادی و چه در رکود اقتصادی، بهره سرمایه خود را طلب می‌کند. در حالی که غالبا نیروی کار در رونق اقتصادی سهم قابل ملاحظه‌ای از ارزش خلق شده کسب نمی‌کند؛ در هنگام رکود اقتصادی نیز شغل خویش و درآمد حاصل از آن را از دست می‌دهد. صرف نظر از این که در چنین نظامی، رونق و رکود اقتصادی حاصل از بهره‌جویی چقدر به افزایش یا کاهش فعالیت‌های اقتصادی مولد مرتبط است، نظام اقتصادی ربوی ظالمانه است.

طی رکود اقتصادی اخیر ناشی از شیوع ویروس کرونا در یک ماه و نیم اخیر، بانکها و موسسات اعتباری غیربانکی به پرداخت "سود" به سپرده‌ها و دریافت "سود" و "وجه التزام" از وام‌ها ادامه دادند. پیش از این نیز شواهد فراوانی از ناتوانی "قانون عملیات بانکی بدون ربا (بهره)" و مجریان آن در عینیت‌بخشی به نظام مالی غیرربوی در کشور وجود داشت. در همین شرایط، عده‌ای با تلاش برای ایجاد زیرساخت‌ها و ابزارهای لازم برای اجرای عملیات بازار باز (یعنی، قلب نظام مالی ربوی مدرن)، عمدا یا سهوا، به تعمیق هر چه بیشتر نظام مالی ربوی و اقتصاد مبتنی بر آن در کشور همت گماشته‌اند. ای کاش حداقل این کار در پوشش شرع انجام ندهند، چرا که به تصریح قرآن، ربا جنگ با خداست.

به بیان ساده، عملیات بازار باز فعالیتی است که به موجب آن بانک‌های مرکزی از مجرای #بازار_باز (بازار بین‌بانکی برای خرید و فروش اوراق بهادار) برای بانکهای تحت نظارت خود نقدینگی اضافه فراهم یا نقدینگی مازاد در اختیار آنها را جمع می‌کنند. این کار با استفاده از اوراق قرضه دولتی و در صورت لزوم، دیگر انواع اوراق بهادار موجود در بازار باز و با استفاده از قرارداد_بازخرید (repurchase agreement) یا به اختصار repo انجام می‌شود. به طور کلی، در قرارد بازخرید، یک طرف قرارداد اوراق بهادار موضوع معامله را به طرف مقابل می‌فروشد و متعهد می‌شود که در زمانی مشخص در آینده بسیار نزدیک (مثلا پایان روز کاری بعد) آن اوراق را به قیمتی بالاتر بازخرید کند. برای طرفی که اوراق بهادار را می‌فروشد و بازخرید آنها را متعهد می‌شود، این قرارداد، نوعی قرارداد بازخرید و برای طرف مقابل که اوراق بهادار را می‌خرید و متعهد می‌شود که در آینده آن را بفروشد، این قرارداد اصطلاحا یک قرارداد بازخرید معکوس (reverse repurchase agreement) یا reverse repo است.

در واقع، قرارداد بازخرید نوعی وام کوتاه‌مدت با هدف تامین نقدینگی است که اوراق بهادار مبادله شده در آن به عنوان #وثیقه مورد استفاده قرار می‌گیرند و ما به تفاوت قیمت بازخرید از قیمت فروش معادل نرخ بهره این وام است.

بانک‌های مرکزی به منظور اجرای سیاست پولی از عملیات بازار باز استفاده می‌کنند. صرف نظر از تامین نقدینگی اضافی برای بانک‌ها و جمع کردن نقدینگی مازاد در اختیار بانک‌ها، هدف معمول در اجرای عملیات بازار باز دستکاری نرخ بهره کوتاه‌مدت (به عنوان، نرخ بهره مرجع)، تامین پایه پولی لازم و کنترل غیرمستقیم عرضه پول مخلوق بانک‌ها در یک اقتصاد است. نقدینگی که در این عملیات منقبض و منبسط میشود، از جنس پایه پولی است و از پول (سپرده) مخلوق بانک‌ها متفاوت است.