گروه بورس، بانک و بیمه بازارنیوز: مهدی طغیانی، استاد دانشگاه و منتخب مردم اصفهان در یازدهمین دوره مجلس شورای اسلامی، در پخش زنده اینستاگرمی خود، درباره جایگاه بازار سرمایه در بحث سرمایه گذاری و وضعیت آن در اقتصاد ایران، گفت: اولا بازار سرمایه در اقتصاد، بازار تامین مالی بلند مدت است. یعنی وقتی که ما می‌خواهیم تامین مالی کوتاه مدت مثلا یک ساله انجام دهیم یا کار خاصی داشته باشیم به سراغ بانک می‌رویم و از بانک وام می‌گیریم. اما اگر بخواهیم سرمایه گذاری بلند مدتی انجام بدهیم، مثلا یک کارخانه بسازیم، برای ساختن کارخانه، سرمایه گذاری ما سرمایه گذاری بلند مدت است و سالیان سال باید وجود داشته باشد و به خاطر همین بازار سرمایه تدارک شده است.

وی در ادامه گفت: در اقتصاد ایران وضعیت تامین مالی اینگونه است که ۹۵ درصد تامین مالی، تامین کوتاه مدت یا به تعبیری بانک محور است. ۹۵ درصد تامین مالی‌ها توسط بانک‌ها انجام می‌شود که این اصلا اتفاق خوبی نیست و همیشه از آرزو‌های ما این بود که بازار سرمایه جایگاه خودش را در اقتصاد ایران پیدا کند.  وقتی ما می‌خواهیم سرمایه گذاری در اقتصاد کشور برای بلند مدت انجام شود، این اتفاق باید از طریق بازار سرمایه بیفتد.

طغیانی بورس را جزئی از بازار سرمایه دانست و اظهار داشت: من برای آن دسته از دوستانی که شاید با فضای بازار سرمایه آشنا نباشند باید بگویم که بورس یک جز کوچکی از بازار سرمایه و این تامین مالی که عرض می‌کنم است. بورس بازار ثانویه آن است؛ یعنی وقتی در بازار اولیه سهامی عرضه می‌شود و تامین مالی اتفاق می‌افتد، افراد در آنجا این کاغذی که گواهی سهم شان است که  از آن تامین مالی یا از آن شرکتی که دارد تاسیس می‌شود، با هم مبادله کنند.

وی افزود: بازار ثانویه یا بورس برای این تشکیل می‌شود که محلی برای مبادلات شود و به جای اینکه خودشان دنبال مشتری بگردند و بگویند من ۲ درصد این کارخانه را دارم و می‌خواهم بفروشم، اگر کسی ۲ درصد می‌خواهد که من به او بدهم، در بازار بورس ساز و کاری فراهم می‌شود تا همه کسانی که سهام مشابه دارند بیایند عرضه کنند و کسانی که متقاضی هستند خرید کنند. علاوه بر آن در حوزه بدهی  و اوراق بدهی هم در بورس‌های دنیا، بازار بورس فعال است که در ایران بحث تامین اوراق بدهی‌ها خیلی کمرنگ است.


*چه کسانی باید وارد بازار بورس شوند؟

طغیانی درباره این که چه کسانی باید وارد بورس شوند، گفت: کسانی باید وارد بازار بورس یا بازار سرمایه بشوند که پس اندازی دارند. بعضی‌ها در شبکه‌های اجتماعی توصیه می‌کنند. مثلا می‌گویند من ماشینم را فروختم بعد رفتم سهام خریدم و یک هفته‌ای همان ماشین را بهم می‌دهند و اصل سرمایه را هم دارم یعنی ۲ برابر شده است.   این نگاه دقیق و علمی نیست. در نگاه دقیقش شما وقتی پس اندازی دارید باید وارد بازار سرمایه بشوید و اصلا و ابدا هیچ مشاوری و هیچ کارشناسی در بحث‌های اقتصادی و تامین مالی توصیه نمی‌کند که کسی خونه یا ماشین و حتی فرش زیر پای خود را بفروشد و وارد بازار سرمایه بشود.

وی افزود: بازار سرمایه بسیار بازار پر ریسک است، ممکن است لحظه‌ای اتفاق بیفتد که همه در بازار فروشنده بشوند و شما حتی آن سرمایه اولیه هم به خاطر کاهش قیمت نتوانید برگردانید؛ لذا به جد توصیه میشود که دوستان ابدا دارایی‌های اصلی زندگی خودشان را در بازار نفروشد که وارد بازار سرمایه شوند.



*کسی که اوراق سهام می‌خرد و وارد بازار بورس می‌شود در اصل چه خریده؟

این استاد دانشگاه، درباره ماهیت سهامی که در بورس خریداری می‌شود، توضیح داد: کسی که وارد بازار می‌شود در اصل سهمی از دارایی‌های یک شرکت را خریده که به نسبت سهمش در آن شرکت، در دارایی‌هایش و البته در سودش سهیم است؛ یعنی اگر شما ۵ درصد یک شرکتی را بخرید، هم ۵ درصد دارایی هایش، هم ۵ درصد بدهی هایش و هم ۵ درصد سود احتمالی را دارید.   یعنی اگر این شرکت زیان انباشته داشته باشد شما به نسبت سهمتان شریکید اگر سودهم داشته باشد، آخر سال مجمع عمومی معمولا اعلام می‌کنند، سود و جمع بندی و گزارشش قرائت می‌شود و بین سهامداران به نسبت سهمشان تقسیم می‌شود.

وی افزود: این هم دقت کنید که وقتی سهامی را می‌خریم از ۲ محل عایدی می‌بریم: یکی از محل تغییر قیمت سهم، مثلا سهمی خریدید که هر سم هزار تومان است و حالا آن سهم شما شده ۱۰ هزار تومان؛ یعنی شما یه ما به التفاوت می‌بری و دوم سود آخر سال شرکت است. بورس یک سری بازار‌های موازی هم دارد، وقتی کسی می‌خواهد سرمایه گذاری کند، هم می تواند در بازار بورس ببرد و هم  می‌تواند برود زمین، ملک، آپارتمان، سکه، طلا و ... بخرد.


*بازار بورس مولد اقتصاد است
منتخب مردم اصفهان در مجلس یازدهم پیرامون مولد بودن بازار بورس در اقتصاد و همچنین مسئله شرعی آن اظهار داشت: سرمایه گذاری‌های غیرمولد سرمایه گذاری‌هایی اند که فایده‌ای برای اقتصاد کشور ندارند. بورس از این نظر که شما دارایی مولد می‌خری، برای اقتصاد کشور خوب است. اینکه بعضی از دوستان پرسیدند بورس شرعی هست یا نه باید خدمتشان عرض کنم که عین این است که شما یک ملکی را به صورت جمعی بخری، مثلا یک خانه‌ای را ۴ نفری بخرید، هر کدام ۲۵ درصد یا ۶ نفری بخرید و هرکدام یک دانگ در آن شریک هستید. حالا این‌ها را خُرد و پخش کنید مالکیت تعداد خیلی زیادی از افراد در یک شرکت‌ می‌شود.


*حباب بورس چیست؟

بورس از این جهت که یک سرمایه گذاری مولد است برای اقتصاد کشور خیلی خوب است، ولی به شرط اینکه سیر طبیعی خودش را طی کند و غیر طبیعی نشود. ما یک نسبت سر انگشتی داریم در بورس که اگر "درآمد" یک دارایی را  بر "قیمت" آن تقسیم کنیم و برای هر کدام از دارایی‌ها این نسبت را برقرار کنیم، یک درصدی به ما می‌دهد. مثلا فرض کنید در مورد دارایی‌های رقیب در مورد سپرده بانکی، در مورد مسکن، در مورد سهام بورس.

وی افزود: این نسبت معمولا در بورس، معکوس آن در شرکت هاست. یعنی ما در بورس در مورد P/E صحبت می‌کنیم که یک نسبت خیلی معروفی است که این نسبت متوسطش سالیان مختلف در بورس ایران  نسبت P/E کل بازار حدود  ۶ بوده است. الان این نسبت تا حدود ۱۴ و ۱۵ بالا آمده؛ یعنی اینکه بورس از جهت نسبت عایدی که نصیب مردم میکن داز طریق تغییر قیمت با روال ثابت خودش قدری جایبه جا شده و شاید یک سیر متفاوتی را طی میکند. غیر طبیعی است، اما در ایران سابقه داشته است.

*برخی شرکت‌های بورسی، حباب دارند

ما در سهام یک چیزی به نام قیمت ارزش ذاتی سهم داریم. یعنی کل دارایی آن شرکت را تقسیم و ارزش‌گذاری می‌کنند و اگر بخواهیم این سهام را الان قیمت گذاری کنیم چند می‌ارزد با اصطحلاک و ارزش دارای هایش و ... بعد تقسیم بر تعداد سهمی که الان دست مردم دارد می‌کنند.   این ارزش ذاتی هرسهم بوجود می‌آید. در بازار سرمایه هم هر روز این خرید و فروش‌هایی که می‌شود، یک قیمتی را تعیین می‌کند که به آن ارزش بازاری می‌گوییم.  

وی افزود: ما یک ارزش سهام و یک ارزش بازاری داریم. یک اتفاقی که در حال رخ دادن است، این است که رفته رفته ارزش‌های بازاری از ارزش‌های ذاتی فاصله می‌گیرد؛ البته نه در مورد همه شرکت‌ها که ما اصطلاحا  «overvalue»‌ می‌گوییم.   وقتی که این اصطلاح به کار می‌رود، در ادبیات اقتصادی مالی یعنی این سهم دیگر خیلی ارزش خرید ندارد. یعنی اینکه بروید و بخواهید دارایی هایتان را از فیزیک این شرکت و از آن چیزی که روی زمین دارد بگیرید. آن چیزی که الان در بازار قیمت دارد عاید شما نمی‌شود.

وی ادامه داد: یعنی ارزش ذاتی  خیلی پایین‌تر از ارزش بازاری آن است. در بخشی از شرکت‌هایی که در بازار سرمایه و بورس ما هستند، این فاصله خیلی زیاد شده که اصطلاحا سهم آن‌ها حباب پیدا کرده است. پس زمانی که  بین ارزش ذاتی و ارزش بازاری آن‌ها فاصله بیفتد می‌گوییم این سهم حباب دارد.


*نمی‌توان گفت: کل بازار بورس حباب دارد

در حال حاضر نمی‌توان گفت که کل بازار حباب دارد. ولی تعداد خیلی زیادی از سهام هستند که حباب دارند. یعنی واقعا ارزش بازاری آن‌ها خیلی از ارزش ذاتی آن‌ها پایین‌تر است. ما الان شرکت داریم که سهمش ۱۶ برابر ارزش ذاتیش در حال معامله در بازار است که متاسفانه تعداد این شرکت‌ها خیلی زیاد شده؛ البته سهمشان در بازار کم است. دوستانی که بی گدار به آب می‌زنند و به نوعی بدون اینکه دانش کافی داشته باشند وارد بازار می‌شوند ممکن است اسیر این نوع سهم‌ها شوند.

وی افزود: این نوع سهم‌ها خطرناک‌ترین سهم‌هایی است که می‌تواند یک نفر در اختیار بگیرد و متاسفانه تعداد این‌ها هم در روز‌ها و هفته‌های اخیر در بازار خیلی زیاد شده است؛ لذا من خواهش می‌کنم از دوستانی که می‌خواهند وارد بازار شوند، حتما با کسانی که در حوزه مالی و بازار اطلاعات و تحصیلات مرتبط با این حوزه دارند مشورت کنند و بی گدار به آب نزنند.


*شیادان مشغول کارند

طغیانی از وجود شیادی در بازار سرمایه سخن گفت و اظهار داشت: البته یک موردی هم وجود دارد این است که متاسفانه ما در این زمینه هم مثل همه حوزه‌های دیگر اقتصاد، شیادی هم داریم. یعنی افرادی تحت عنوان اینکه من به شما مشورت می‌دهم، من کار کردم و سیگنال به شما می‌دهم که چه بخری و چه بفروشی شیادی می‌کنند.

وی افزود: این شیادان بدون اینکه واقعا دانشی داشته باشند افراد را  به نوعی سرکیسه می‌کنند و آن اتفاقی که باید و شاید و آن دانشی که باید پشتیبانی کند از نظراتشان و به شما کمک کند، در اختیارشان نیست. پس حواسمان باشد، الان شاید نتوانیم بگوییم بازار حباب دارد، اما قطعا بسیاری از سهام‌هایی که خرید و فروش می‌شوند حباب دارند و اگر روزی بازار دچار مشکل شود اولین چیزی که سرنگون می‌شود این نوع اوراق هستند.


*تحلیل‌هایی که به ما می‌گویند چه بخریم و چه بفروشیم

استاد دانشگاه اصفهان، از وجود دو نوع تحلیل در بازار سرمایه سخن گفت و اظهار داشت: دو نوع تحلیل در مورد اینکه چه اوراقی را بخریم و چه اوراقی را بفروشیم وجود دارد. یک نوع تحلیل‌های تکنیکال و دیگری تحلیل‌های فاندامنتال یا بنیادی است. نگاه تحلیل‌های بنیادی بیشتر بررسی محیط اقتصادی آن صنعت و آن شرکت است. یعنی قبل از این که به شما بگوید چه بخرید و چه بفروشید، ابتدا اقتصاد کشور را تحلیل  و بعد، آن صنعت مثلا صنایع مالی، پتروشیمی، حوزه‌های فولادی و...   را تحلیل می‌کند. بعد به سراغ آن شرکتی که شما می‌خواهید می‌رود و آن را تحلیل می‌کند.

وی افزود: وقتی که وارد تحلیل بنیادی می‌شویم، متاسفانه نه در محیط اقتصادی کشور تغییری ایجاد شده و نه در صنعت‌های خاص. مثلا در صنایع فولاد و پتروشیمی نسبت به چند ماه قبل نه تغییری ایجاد شده و نه در شرکت‌ها تغییری بوجود آمده است. اتفاقا تغییری که در شرکت هاست این است که رو به رکود هستند. این شرکت‌های ما دچار مشکل‌اند، پس چرا روز به روز قیمت‌ها بالا می‌رود؟


*چرا علیرغم تحلیل بنیادی، روز به روز قیمت بالا می‌رود؟

طغیانی علت بالا رفتن قیمت‌ها علارغم تحلیل‌های بنیادی را ورود سیل آسای تقاضا به بازار دانست و اظهار داشت: ورود سیل آسای تقاضا به بازار باعث شده که دیگر عرضه‌ای هم نیست؛ یعنی افراد سهامشان را به بازار عرضه نمی‌کنند. در اقتصاد خیلی ساده است وقتی روز به روز تقاضا در حال بالا رفتن است، ولی عرضه‌ای اتفاق نمی‌افتد، قیمت‌ها رو به بالا می‌روند.  

وی افزود: در حال حاضر، در بعضی از روز‌ها هزار میلیارد تومان ورودی سرمایه‌های جدید به بازار داریم.   این رقم کمی در اقتصاد ایران نیست. این هزار میلیارد تومان ورودی به بازار سبب شده که قیمت‌ها روز به روز بالا روند. افرادی که الان وارد بازار می‌شوند، افرادی هستند که خرید خرد دارند. یعنی این‌ها مالکین عمده یا کسانی که خرید‌های بزرگ می‌کنند نیستند؛ لذا این است که قیمت بالا می‌رود.


*تناسب بین قیمت و وضعیت شرکت، لازمه‌ی ثابت شدن قیمت‌ها

منتخب مردم اصفهان برای ثابت شدن قیمت‌ها در بورس گفت: برای اینکه قیمت‌ها این ثابت بشود باید یک نسبتی با وضعیت واقعی شرکت‌ها داشته باشد که متاسفانه ما این تناسب رو نمی‌بینیم. یک تحلیل انجام دادیم، نشان می‌داد که اگر قرار باشد این نرخ‌ها و این قیمت‌هایی که روی سهام است، باقی بماند، این شرکت‌ها آخر سال باید ۱۵۰ درصد سود بدهند. در حالی که الان در خوش‌بینانه‌ترین ارزیابی‌ها از شرکت‌های بزرگ بورسی این است که ۵۰ درصد نهایت سود می‌دهند.

وی افزود: یعنی یک نسبتی حتما باید وجود داشته باشد بین قیمت سهم و وضعیت شرکت که متاسفانه الان در بسیاری از شرکت‌ها وجود ندارد. من گفتم بسیاری از شرکت ها، چون شرکت‌های زیادی هستند که هنوز ارزش بازاری آن‌ها به ارزش ذاتی‌شان نرسیده و اصطلاحا هنوز جای رشد دارند و UNDER VALUE  هستند.


*ضروریات زندگی را نفروشی، پس انداز‌ها را وارد بورس کنید

طغیانی تاکید کرد: پیشنهاد بنده برای دوستان این است که قطعا پس‌اندازهایشان را در بورس ببرند و به هیچ وجه ضروریت‌های زندگیشان رو نفروشند که وارد بازار بشوند. دوم حتما مشورت کنند و حتما از نظر مشاوران امینی که تحصیل کرده هستند، بهره ببرند، نه هرکسی که به قولی اظهارنظر می‌کند. من دیدم در این نرم افزار‌ها و اپلیکیشن‌های دیوار و ... هم افراد می‌گویند ما سیگنال می‌دهیم که برای آن رقم‌های کلان هم می‌گیرند، مردم اعتماد نکنند. این‌ها قطعا باید بر پایه‌های علمی استوار باشد.


*شراکت هم در سود و هم در ضرر؛ بدانید چه می‌خرید

استاد دانشگاه اصفهان با تاکید بر شراکت سهامداران در سود و زیان شرکت‌ها گفت: حواسمان باشد در عین اینکه ما داریم در سود شرکت و دارایی هایش شریک می‌شویم در زیانش هم شریک خواهیم شد. بعضی از سهام شرکت‌ها را در بازار زیان‌های انباشته هنگفت  دارند. یعنی شما در ازای ورقه ۲ هزارتومانی، هزار تومان هم زیان می‌خرید. حواسمان باید جمع باشد که بدانیم واقعا چه شرکتی را خریداری کنیم و چه شرکتی را نخریم.

وی افزود: یکی از دوستان گفتند هیچ شرکتی الان P/E  آن کمتر از ۹ نیست و  این با متوسط بازار ما در گذشته که ۶ بوده هیچ نسبتی ندارد. اتفاقا بعضی از صاحب نظران بازار‌های مالی می‌گویند این‌ها به میانگین بازگشت کننده است و این می‌تواند یه خبر خیلی بد برای کسانی که بی مهابا وارد بازار بورس می‌شوند، باشد.


*صندوق‌های قابل مبادله (ETF) و ظلمی که به سهامداران و بیت المال می‌شود

طغیانی در مورد صندوق‌های قابل مبادله در بورس، گفت: دولت اعلام می‌کند که سهامش را می‌خواهد عرضه کند. ویژگی‌ای که این‌ها تقریبا شبیه سهام عدالت است با این تفاوت که دولت مدیریت این‌ها را نگه می‌دارد، ولی سهام را به بازار عرضه می‌کند. یعنی شما بدون اینکه بتوانید در مدیریت شرکت‌ها دخالت کنید، مجموعه‌ای از آن را خریداری می‌کنید. این می‌تواند برای بعضی‌ها خیلی جذاب نباشد.

وی افزود: تخفیفی هم که به این‌ها می‌دهند، قدری محل تامل است. به خاطر اینکه بعضی از این شرکت‌ها بخشی از سهامشان در بازار است و این متاسفانه ظلم است به کسانی که در بازار، سهام این‌ها را دارند. یعنی برای اینکه مردم بخرند دولت دارد تخفیفی قائل می‌شود  که این تخفیف هم ظلم به بیت المال است و هم زیان به دارایی کسانی است که قبلا سهام این‌ها را در بازار خریداری کردند. نقد‌های جدی به این صندوق‌های قابل مبادله در بازار وجود دارد  که حالا دولت مصمم است این‌ها را اجرایی کند، ولی مخالفت‌های جدی در موردش هست.


*اگر می‌توانید، سهام عدالت را خودتان مدیریت کنید/ سهام‌های عدالت را نفروشید

طغیانی در ارتباط با آزادسازی سهام عدالت، گفت: شرکت‌های تعاونی سهام عدالت استانی با این فرمانی که رهبری معظم انقلاب صادر کردند سهام عدالت را آزاد سازی می‌کنند. الان شما می‌توانید بگویید خودم می‌خواهم مدیریت سهمم را بر عهده بگیرم و ظرف ۲ ماه هم وارد بازار شوید و سهم خود را بفروشید. اینکه من سهام را خودم مدیریت کنم یا بگذارم تعاونی بسته به تصمیم خود دوستان دارد.

وی تاکید کرد: اگر واقعا کسی را دارید که می‌توانید از او مشورت بگیرید و در مورد فروش و عدم فروش و مدیریت سهم با او مشورت کنید قطعا بروید سراغ اینکه خودتان مدیریت را بر عهده بگیرید، ولی اگر دانش در این زمینه ندارید ممکن است نظرتان این باشد که همانجا باشد بهتر است. توصیه‌ام این است اگر اطرافتان کسی را دارید، مالکیتش را خودتان بر عهده بگیرید، ولی نفروشید. سهام را خودتان مدیریت کنید، ولی در فروش اصلا عجله نکنید.

وی تصریح کرد: این‌ها وقتی آزاد سازی می‌شود و وقتی عرضه وارد بازار می‌شود قیمت هایش به شدت پایین می‌آید و شما مجبورید با قیمت‌های پایین بفروشید، در حالی که خیلی از این‌ها شرکت‌های ارزشنمدی است و واقعا بعضی از این‌ها بهترین شرکت‌های صنعتی اقتصادی ایران هستند که به صرفه نیست  زود در بازار عرضه بشوند.


*سهامداران سهام عدالت کد بورسی می‌گیرند؛ آن‌های که ندارند باید ثبت نام کنند

طغیانی درباره اخذ کد بورسی گفت: کسانی که سهام عدالت دارند با سهامشان می‌توانند وارد بازار بشوند. کسانی که سهام ندارند باید بروند ثبت نام اینترنتی انجام دهند و کد بورسی برایشان تعریف می‌شود و بعد از آن به یکی از کارگزاری‌های بورس که فهرستشان در اینترنت موجود است، مدارکشان را ببرند و طی یک فاصله‌ای کد بورسیشان ا. صادر می‌شود و می‌توانند خرید کنند.


*منابعی برای آشنایی با بورس و بازار سرمایه

طغیانی در پایان منابعی را به علاقه‌مندان بورس معرفی کرد و گفت:در مورد منابع آشنایی با بورس در اینترنت منابع بسیار خوبی وجود دارد. سایتی که خوب است دوستان از آن استفاده کنند، خرید و فروش کنند بدون اینکه دارایی آن‌ها از بین برود، سایت IRVEX است که کار دوستان بورس تهران است. این سایت عین تابلو را به شما نشان می‌دهد، حرکت‌های بازار است، ولی شما در آن پولی نگذاشتید و می‌توانید به صورت تمرینی یاد بگیرید. این خیلی به دوستان تازه وارد می‌تواند کمک کند. متن هم در اینترنت فراوان است و خود سازمان بورس مجموعه‌های آموزشی خیلی خوبی دارد برای دوستانی که حوصله دارند.