«ترامپ به‌سرعت ناچار شد از سخنانش درباره برجام عقب‌نشینی کند؛ آنها هم می‌خواهند در مبادلات و تجارت ایران سهمی داشته باشند». اینها بخش‌هایی از سخنان محمود خاقانی، مدیرکل امور خزر و آسیای میانه وزارت نفت در دولت‌های هشتم و نهم است.
بازار نیوز - محمود خاقانی کارشناس نفتی معتقد است که اوپک، مانند بیماری است که با دستگاه‌های پزشکی زنده است و اثرگذاری‌اش را بر اقتصاد کشورها از دست داده. به بیان او، به این زودی‌ها رکود اقتصادی اروپا از بین نخواهد رفت و مازاد عرضه نفت جهانی همچنان ادامه خواهد داشت.
سخن او بی‌شباهت به هشداری که آژانس بین‌المللی انرژی همین دو روز پیش به اوپک داده است، نیست. این آژانس اعلام کرده اگر اوپک تولیدش را کاهش ندهد، مازاد عرضه نفت در سال ۲۰۱۷ هم ادامه پیدا می‌کند؛ به گفته آنها، با توجه به شدت‌گرفتن تولید از سوی سایر تولیدکنندگان در نقاط مختلف جهان که می‌تواند منجر به رشد بی‌رویه عرضه شود، بازار نفت در سال ٢٠١٧ شاهد سومین سال مازاد عرضه خواهد بود.
آنها در گزارش ماهانه خود از بازار نفت اعلام کرده‌اند، میزان عرضه نفت جهان در ماه اکتبر ٨٠٠ هزار بشکه در روز افزایش یافته و به ٩٧,٨میلیون بشکه در روز رسیده که این افزایش به‌دلیل رشد بی‌سابقه تولید اوپک و بالارفتن تولید تولیدکنندگان دیگری نظیر روسیه، برزیل، کانادا و قزاقستان بوده است.
این سازمان مستقر در پاریس پیش‌بینی خود از رشد تقاضا در سال ٢٠١٦ را در رقم ١.٢میلیون بشکه حفظ و پیش‌بینی کرده که میزان مصرف سال آینده هم با همین سرعت رشد کند. رشد مصرف در سال ٢٠١٥ به ١.٨میلیون بشکه در روز رسیده بود که بالاترین رقم در پنج سال گذشته بود.
پس از انتخاب دونالد ترامپ به عنوان رئیس‌جمهور پرنفوذترین اقتصادهای جهان، بازار جهانی نفت به چنین انتخابی واکنش منفی نشان داد و شاخص‌ها ریزش کرد. حالا پرسش این است که اثر بلندمدت این رخداد چیست؟ از این به بعد واکنش بازار جهانی نفت چه خواهد بود؟
من فکر می‌کنم انتخاب آقای ترامپ، خود او را هم متعجب کرد. در تبلیغ‌های انتخاباتی او نه یک سیاست دقیق و شفاف اقتصادی تعریف شده بود و نه یک سیاست خارجی. فقط گمان می‌کردند دو، سه نکته ممکن است او را مطرح کند و اسمش را سر زبان‌ها بیندازد. نمونه این اظهارنظرهای جنجالی هم همین موضوع برجام است که ترامپ در یکی از اظهارنظرهایش گفته بود برجام را پاره خواهد کرد.
اما پس از انتخاب او بازار نفت هم مانند بسیاری از بازارهای دیگر واکنش منفی نشان داد و افت کرد...
دراین‌باره باید بگویم، افت قیمت نفت را باید با سقوط قیمت سهام بورس‌های بزرگ دنیا مقایسه کنیم. چرا سهام سقوط می‌کند؟ چون مردم نمی‌دانند که قرار است در آینده چه اتفاقی رخ دهد. معلوم نیست رکود در انتظار آنهاست یا تورم. این شفاف‌نبودن بازارها باعث ریزش شاخص‌ها می‌شود. هرچند ما از یک نکته مطمئن هستیم؛ اینکه آقای ترامپ، تاجر بزرگی است که اکنون رئیس‌جمهوری آمریکا شده است؛ بنابرین او به سوی تقویت دلار حرکت خواهد کرد. این‌چنین است که اکنون بیشتر سرمایه‌گذاران و کاسب‌ها، بخش بزرگی از دارایی‌ها و سهام خود را می‌فروشند تا به سوی خرید دلار بروند. به همین دلیل هم سهام سقوط می‌کند و در نتیجه قیمت نفت هم افت می‌کند.
خب فکر می‌کنید سقوط قیمت نفت تا چه زمانی مانا باشد؟
به گمان من این روند فعلا و در سال بعدی میلادی هم ادامه خواهد داشت. در همین زمان هم اگر به اخبار دقیق شوید، خواهید دید که تولید نفت اوپک هم بالا رفته و پایین نیامده است. اینها همان‌هایی هستند که می‌خواستند سطح تولید نفت را کاهش دهند. اکنون آنها عکس عمل کرده‌اند؛ چراکه به پول نیاز دارند. وضع مالی کشورهای عضو اوپک خراب است و بازار هم از نظر عرضه اشباع است. درهمین‌حال تقاضا هم برای نفت بسیار اندک است؛ چراکه رکود در کشورهای صنعتی و اروپا همچنان تداوم دارد.
پس شما گمان می‌کنید روند نزولی قیمت نفت در چنین شرایطی ادامه داشته باشد.
بله؛ اگر همین سیاست درون‌گرایی ترامپ و تلاشش برای قوی‌ترکردن قدرت اقتصادی آمریکا ادامه داشته باشد، دلار تقویت خواهد شد. تقویت دلار برابر ارزهای دیگر، قطع‌به‌یقین بر قیمت نفت اثر خواهد گذاشت و با ریزش قیمت‌ها مواجه خواهیم شد.
و به نظرتان قیمت نفت تا چه سطحی ریزش خواهد کرد؟
فکر می‌کنم با وضع موجود در بازار نفت و بحرانی که انتظار داریم برای یورو رخ دهد، تا ماه‌های فروردین و اردیبهشت سال ١٣٩٦ بهای نفت حتی تا سطح ٢٠ دلار هم ریزش کند.
مواضع آقای ترامپ در قبال دیگر موضوع‌های وابسته به نفت مثل shale oil چگونه می‌تواند بر بازار نفت اثر بگذارد؟
نکته جالب درباره آقای ترامپ این است که او نه رئیس‌جمهوری مؤسسات مالی است و نه رئیس‌جمهوری که از سوی شرکت‌های نفتی حمایت شده باشد. دقت کنید که برای نمونه آقای اوباما و خانم کلینتون از سوی شرکت‌های بزرگ مالی حمایت شده‌اند؛ یا مثلا جرج دبلیو بوش از سوی بخش‌های نظامی و گاه نفتی. این میان آقای ترامپ نه حمایت بخش‌های نظامی آمریکا را با خود دارد و نه حمایت بخش‌های مالی یا نفتی را. گمان می‌کنم اکنون باید تا ٧٠ روز دیگر صبر کرد تا روشن شود کدام گروه‌های اقتصادی و سیاسی آمریکا با او وارد گفت‌وگو می‌شوند.
این‌گونه هم نیست که هر سخنی که گفته عملی کند یا حتی بتواند عملی کند؛ بنابراین یکی از بخش‌هایی که در نظام حکومتی آمریکا، به شکل مستقیم تحت نظر رئیس‌جمهوری این کشور نیست و نمی‌تواند بر آن اثر خاصی داشته باشد، فدرال‌رزرو یا همان بانک مرکزی آمریکاست. نرخ بهره پول و سیاست‌های پولی و... مسائلی است که دولت ایالات متحده، کنترل چندانی بر آنها ندارد؛ پس با توجه به منافع مؤسسات بزرگ مالی، سیاست‌گذاری درمورد اینها انجام می‌شود؛ بنابراین اکنون خیلی زود است برای اینکه گفته شود ترامپ چه اثری بر اقتصاد داخلی آمریکا یا قیمت نفت و... می‌گذارد.
اوپک چطور می‌تواند از این انتخابات متأثر شود؟
ببینید؛ واقعیت این است که اوپک مانند بیماری شده که در ICU بستری است و به یک‌سری ماشین‌آلات پزشکی وصل است؛ اگر این ماشین‌ها را از این بدن جدا کنند، این بیمار خواهد مرد. اوپک دیگر آن نقشی که می‌توانست در اقتصاد و حتی سیاست کشورهای عضوش و دیگر کشورهای جهان بازی کند، از دست داده است. هرچند سازمانی است که عده‌ای علاقه دارند همچنان وجود داشته باشد و اسمش مطرح شود.
من که حدود ٣٥ سال در صنعت نفت تجربه دارم، فکر نمی‌کنم اکنون و در این شرایط، اوپک که به‌جای یک سازمان اقتصادی، به یک سازمان سیاسی تبدیل شده است، بتواند موجب نگرانی آقای ترامپ باشد یا اصلا بتواند نقشی در بازار بازی کند. باید دید آقای ترامپ چقدر می‌تواند به آقای پوتین نزدیک شود. اگر این دو رئیس‌جمهوری به تفاهمی برسند و سیاست‌های تحریم دلاری روسیه کاهش پیدا کند یا برچیده شود، سرمایه‌گذاری برای توسعه صنایع نفت و گاز روسیه از غرب به این کشور سرازیر شود و ازسوی‌دیگر شبیه همین سیاست‌ها درباره ایران اجرا شود، شاهد افزایش بیشتر تولید نفت و گاز خواهیم بود؛ به‌این‌ترتیب رقبای کشورهای حاشیه خلیج‌فارس در بازار نفت قوی‌تر می‌شوند.
آن زمان است که بازار نفت و کشورهای عضو اوپک ناچار خواهند بود به تعامل و اشتراک نظر فکر کنند. می‌خواهم بگویم هم شیل‌اویل‌ها، هم شیل‌گس‌ها و هم آنهایی که به شکل سنتی نفت تولید می‌کنند، آن زمان می‌توانند با مصرف‌کننده‌ها تعامل داشته باشند که به چه قیمتی تولید کنند و بفروشند. همان‌طور که آقای روحانی در اجلاس داووس پیشنهاد داد.
بنابراین ما اکنون خیلی دقیق نمی‌دانیم سیاست‌های ترامپ در حوزه نفت و گاز چه خواهد بود یا چگونه سیاست‌های احتمالی‌اش بازار را تحت تأثیر قرار خواهد داد؟
نه؛ واقعیت این است که اکنون خود ترامپ هم نمی‌داند سیاست‌هایش چیست و چه تصمیمی دارد. در واقع او تا الان هیچ برنامه مشخصی در حوزه سیاست خارجی و اقتصاد ارائه نداده است. تازه او و مشاورانش به این مسائل فکر خواهند کرد.
هرچند دراین‌میان نکته مهم این است که خلاف ادعاهایی که رسانه‌های صهیونیستی مطرح می‌کنند و می‌خواهند ایرانی‌ها را دلواپس کنند، همه کارشناسان بر این عقیده‌اند که آقای ترامپ نمی‌تواند به برجام دست بزند؛ کمااینکه مجبور شده است بلافاصله پس از رئیس‌جمهورشدنش از یکی مشاوران ارشدش بخواهد درباره آن اظهارنظرش درباره برجام اخبار جدیدی بدهد. مشاور آقای ترامپ روز پنجشنبه در گفت‌وگویی که با BBC داشت، اعلام کرد ایشان نمی‌خواهند برجام پاره شود؛ منظور آقای ترامپ این بوده که برجام بازنگری شود و دوباره مذاکرات جدیدی انجام شود؛ چراکه ١٥٠ میلیارد دلار از این راه به ایران خواهد رسید و در این کارزار آمریکا سود اقتصادی نخواهد برد.
خب مفهوم این ماجرا این است که اروپایی‌ها با ایرانی‌ها تجارت خواهند کرد. خب؛ طبیعی است که آمریکا هم بخواهد این میان سهم ببرد. پس احتمال زیادی وجود دارد که تحریم‌های دلاری برای ایران برچیده شود تا در سوی مقابل، ایران هم منع خرید کالاهای آمریکایی را آزاد کند.
لینک کوتاه خبر: bzna.ir/0002Kt
خبرهای مرتبط
نظرات کاربران
آخرین اخبار
