گروه بازار دیجیتال بازارنیوز؛ در ابتدا مردم برای رفع نیازهای خود از مبادله کالا به کالا (تهاتر) استفاده می‌کردند. با گذشت زمان، افزایش حجم مبادلات و بالا رفتن تقاضای مردم این نوع مبادله عملا غیر ممکن شد. در این زمان پول‌های اولیه شکل گرفتند. اشیایی با ماندگاری بالا چون نمک، فلزات، سنگ‌های کمیاب و حیواناتی مثل گاو و گوسفندان نخستین واسطه‌های مبادله بودند.

با قدرت گرفتن دولت‌های مرکزی فلزاتی مثل طلا و نقره رواج یافت که آنها نیز به دلایلی مانند گسترش تجارت و سختی‌های جابه‌جایی باعث به وجود آمدن مشکلاتی شدند. در این زمان بود که کسانی با نام صراف‌ها شروع به کار کردند که در قبال نگهداری پول فلزی افراد، به آنها رسیدهایی می‌دادند و مردم با این رسیدها مبادله انجام داده و تجارت می‌کردند. رفته رفته تعداد صرافان افزایش یافت و اولین بانک‌ها شکل گرفتند.

خلق پول

شروع اصلی مفهوم خلق پول با شکل‌گیری بانک‌ها بود. بانک‌ها علاوه‌بر نگهداری پول‌های سپرده‌گذاران، عمل چاپ پول را نیز انجام می‌دادند. در آن زمان افراد حق آن را داشتند که رسیدهای دریافت‌شده از بانک را به آنها پس داده ومعادل طلای آن را دریافت کنند که به این سیستم پولی "استاندارد طلا" گفته می‌شد.

بعد از جنگ جهانی اول در انگستان دولت به تمام بانک‌های خود اجازه داد که معادل طلای رسیدهای کاغذی را به سپرده‌گذاران پس ندهد و دلیل اصلی این امر هزینه‌های جنگ و قرض گرفتن دولت از بانک‌ها بود. بعد از آن بانک‌ها پول بدون پشتوانه چاپ کرده و در اختیار دولت قرار می‌دادند و بنابراین دیگر طلایی نبود که در اختیار شهروندان قرار داده شود. بعد از این اتفاق دولت‌های دیگر نیز همین روند را در کشورشان طی کرده و رفته رفته پول‌های چاپ شده توسط بانک‌ها رخت بربسته و تنها یک پول باقی ماند و آن هم پول ملی یا دستوری بود.

پول خصوصی چیست؟

مفهوم پول خصوصی برای اولین بار توسط هایک در کتابش، "خصوصی‌سازی پول" در سال 1973 مطرح شد.

حالا بعد از گدشت سال‌ها از پیدایش پول ملی، پول خصوصی نیز بیش از پیش مورد توجه قرار گرفته است. برای روشن شدن مفهوم پول خصوصی باید گفت که در اصل این پول در پی ایجاد یک سری قوانین حقوقی است که به هر شخصی اجازه دهد تا با ایجاد بنگاهی شخصی پول و ارز خود را تولید کرده و دیگران نیز برای استفاده از آن محدودیتی نداشته باشند. پول ملی(دستوری) پولی است در انحصار دولت و بانک مرکزی و سبب ایجاد محدودیت برای شهروندان می‌شود زیرا مردم برای رفع نیازهای خود تنها قادر به استفاده از پول ملی یا همان پولی هستند که حق چاپ و انتشارش تنها در دست حاکمیت است.

ایرادات پول ملی و انحصار پول در دست دولت

انحصاری کردن چاپ پول ایراداتی دارد. این ایرادات را می‌توان از سه دیدگاه بررسی کرد؛ 1.دیدگاه حقوقی 2.دیدگاه متدولوژی 3. دیدگاه تکنیکی

از جمله اصلی‌ترین مشکلات پول ملی تورم است. اما بسیاری از بانک‌های دنیا موافق وجود تورم صفر درصد نیستند؛ زیرا بسیاری از آنها با دیدگاه پوزیتیویستی به اقتصاد نگاه کرده و خواهان خلق پول و افزایش ثروت هستند. در این حالت انحصار پول در دست دولت و بانک مرکزی قرار گرفته و با وجود تورم فرآیند انتقال ثروت تسهیل می‌یابد.

در حال حاضر در هیچ کجای دنیا اقتصادی که مبتنی بر پول خصوصی باشد وجود ندارد. با توجه به نظریه ادوار تجاری اتفاقاتی که تا به حال در عرصه اقتصاد روی داده نتیجه مداخلات دولت بوده و به‌کارگیری پول خصوصی در اقتصاد و خروج از وضعیت انحصار سبب از بین رفتن نظم اقتصاد و از بین رفتن پول ملی نخواهد شد. با نگاهی به سیاست‌های پولی می‌توان گفت که اگر پول ملی رقیبی مانند پول خصوصی داشته باشد می‌تواند در جهت بهترشدن فعالیت‌هایش و گرفتن بازخور درصدد پیشرفت باشد. در عین حال بانک مرکزی نیز می‌تواند فرآیند خلق پول را با کیفیت بهتری ادامه دهد زیرا رقیبی دارد که باید بهتر از آن عمل کند.

نمونه‌های پول خصوصی چیست؟

رمزارزها می‌توانند مصداقی به عنوان پول خصوصی درآینده باشند اما در صورتی که که به ثبات برسند و با ریال و تومان سنجیده نشوند بلکه خودشان به عنوان واحد پولی در نظر گرفته و توسط عموم پذیرفته شوند. از دیگرنمونه‌های ملموس پول خصوصی در عصر حاضر، دسته چک‌هایی هستند که در دست مردم است.

در حال حاضر تنها عاملی که می‌تواند سبب تسهیل رواج پول خصوصی شود اجازه و پشتیبانی دولت‌‌ها و بانک مرکزی از آنها است؛ اما پول ملی که در انحصار حاکمیت است این اجازه را به پول خصوصی نمی‌دهد زیرا با خروج پول از انحصار بانک مرکزی یا همان حاکمیت، خلق پول و فرآیند انتقال ثروت با مشکل مواجه خواهد شد و مردم برای آن که نیازهای مالی خود را رفع کنند وابستگی کمتری به پول ملی خواهند داشت.

اما با این حال، باید گفت که بر اساس نظریات اقتصاددان‌های سوسیالیستی انحصار پول توسط حاکمیت در آینده نه کاملا ولی قطعا از بین خواهد رفت؛ زیرا پول خصوصی پدیده تازه‌ای نیست و در گذشته نیز وجود داشته است؛ مانند طلا و جواهراتی که مردم آنها را خرید و فروش می‌کردند. بنابراین هرچند که اکنون استفاده از پول خصوصی ممنوع است و پشتوانه‌ای ندارد اما مانند دیگر مسائل رخ داده در تاریخ این مورد هم با وجود برخوردهای جدی و قانونی از بین نخواهد رفت. در آینده‌ای نه چندان دور ما شاهد رواج پول خصوصی و استفاده از آن در کنار پول ملی خواهیم بود.

امروزه نیز به دلایلی که در بالا به آنها اشاره شد در هیچ کشوری پول خصوصی از حالت ممنوع بودن خارج نشده است.