بازار سرمایه هنوز در نوسان است و بسیاری از فعالان بازار آن را متاثر از قطعی نشدن مذاکرات برجام می‌دانند، بعضی هم آن را به حضور سفته بازار در بازار سرمایه نسبت می‌دهند. ساسان شاه ویسی اقتصاددان در گفتگو با بازار ضمن ارزیابی وضعیت بورس کشور، چشم انداز بازار را مثبت ترسیم و اعلام کرد گزارش‌های اقتصادی نشان می‌دهد شرکت‌ها به سودسازی رسیده اند و براساس آن باید ارزش سهام آن‌ها صعودی باشد، اما برخی شرکت‌ها به دلیل زیان انباشته گذشته یا زیان شرکت‌های زیر مجموعه و خرید دستوری سهام برخی شرکت‌های دیگر در بورس در گزارش‌های مالی خود زیان نشان می‌دهند و این مساله روی معاملات آن‌ها تاثیر منفی گذاشته است.

* در حال حاضر وضعیت بورس کشور بسیار بحرانی شده و هر گروهی مبتنی بر تحلیل خود به این روند نزولی بازار دامن می‌زند، نظر شما درباره وضعیت بازار چیست؟
سوداگری نباید واقعیت‌های اقتصاد را لوس کند امروز جریان تولید در کشور بهبود پیدا کرده است، هرچند وقتی گفته می‌شود سه ساله پشت سر هم نرخ سرمایه کشوری قرمز شده شرایط بد گذشته را نشان می‌دهد، اما در شرایط کنونی وقتی آمار‌ها نشان می‌دهد که در ۶ ماهه گذشته خودروساز‌ها ۵۰ درصد افزایش تولید داشته اند و بخشی از گزارش‌ها حاکی از رشد صادرات کالا‌های غیر نفتی را دارد و از طرف دیگر برای سال آینده گزارش‌های درآمدی و هزینه کرد واقعی‌تر شده اند و همین مساله باعث می‌شود تا تغییرات در بازار‌ها به ویژه با نرخ‌های جدید بستری برای رشد سهام هم به وجود آید.

البته باید توجه داشت که صورت‌های مالی برخی شرکت‌ها زیان انباشته را از گذشته نشان می‌دهد و فرایند رشد تولیدی که ایجاد شده هنوز در صورت‌های مالی اثر نگذاشته است. از طرف دیگر سال گذشته قیمت پراید ۶۰ میلیون تومان بوده و امروز به ۱۱۰ میلیون تومان رسیده حالا آیا این اختلاف قیمت نتوانسته زیان را جبران کند؟

خودروسازی که در دولت سیزدهم تولید می‌کند باید بتواند سود و اصل تسهیلات مالی دوره‌های قبلی را جبران کند و در واقع این قیمتی که در بازار وجود دارد تنها مربوط به تولید نیست، بلکه هزینه سربار هم اضافه شده که منجر به زیان دهی شده است

* با توجه به اطلاعاتی که درباره وضعیت تولید خودرو در ایران دادید آیا خودروساز‌ها باید در سال جدید از زیان خارج شوند و سهام آن‌ها هم روندی صعودی را آغاز کند؟
خودروسازی که در دولت سیزدهم تولید می‌کند باید بتواند سود و اصل تسهیلات مالی دوره‌های قبلی را جبران کند و در واقع این قیمتی که در بازار وجود دارد تنها مربوط به تولید نیست، بلکه هزینه سربار هم اضافه شده که منجر به زیان دهی شده است. در حال حاضر خودروساز‌ها معتقدند که اگر محصولات من استراتژیک است باید تسهیلات آن هم ویژه باشد و با نرخ سود پایین محاسبه شود یا تسهیلات بدون سود داشته باشد، اما در حال حاضر توان پرداخت چنین تسهیلاتی برای شرکت‌های خودروسازی وجود ندارد که زیان انباشته آن‌ها که ناشی از معوقات تسهیلات است را کاهش دهد.

* در شرایط کنونی چه عاملی باعث شده شرکت‌هایی که صادرکننده هستند با وجود اینکه قیمت ارز نسبت به سال گذشته افزایشی باشد بازهم قیمت سهام آن‌ها روندی نزولی داشته است؟
هر تولیدکننده‌ای باید به دنبال بهینه سازی تولید بروند تا با رشد تولید و صادرات درآمد خود را افزایش دهد، اما هم اکنون برخی از تولیدکننده‌ها در کشور به دنبال این نیستند که از تولید و عرضه در بازار سود ببرند، بلکه به دنبال صادرات و سود بردن از اختلاف نرخ ارز هستند، به عبارت دیگر منتظر شوند که قیمت ارز بالا برود و از این طریق سود ببرند؛ بنابراین صادرات برای آن‌ها ممکن است به تنهایی سودی نداشته باشد.

برخی شرکت‌های سرمایه گذاری به صورت دستوری سهام شرکتی را خریده اند و امروز ۴۰ درصد زیان ایجاد کرده اند یا از سهام شرکت‌های زیر مجموعه خریده اند و زیان ایجاد شده، حالا زیان باعث شده آن‌ها زیان را در صورت‌های مالی خود اعمال کنند

* آیا شرکت‌های سرمایه گذاری در بورس در یک سال گذشته که بازار روندی نزولی داشته است سودسازی داشته اند؟
برخی شرکت‌های سرمایه گذاری به صورت دستوری سهام شرکتی را خریده اند و امروز ۴۰ درصد زیان ایجاد کرده اند یا از سهام شرکت‌های زیر مجموعه خریده اند و زیان ایجاد شده، حالا زیان باعث شده آن‌ها زیان را در صورت‌های مالی خود اعمال کنند به همین دلیل میزان سودسازی آن‌ها کاهش یافته است.

* پس از اینکه لایحه بودجه ۱۴۰۱ به مجلس ارائه شد بسیاری از فعالان بازار درباره اثر آن بر بازار سرمایه تحلیل‌های مختلفی داشتند، تاثیر گذاری لایحه بودجه از چه طریقی امکان پذیر است؟
بودجه باید رابطه بین بازار‌ها را بهینه کند و باعث ایجاد تحرک جدیدی در بازار شود، این لایحه بودجه هنوز به تلفیق نرسیده و توسط مرکز‌های پژوهشی هم مورد بررسی قرار نگرفته و همه این فرایند‌ها باید طی شود و ممکن است دو ماه آینده بتوان درباره جزئیات بودجه ۱۴۰۱ حرف زد، اما دورنما این است که با همبستگی دولت مجلس، شورای نگهبان و مجمع تشخص در راستای توسعه عدالت و انضباط مالی عمل شده است.

چطور ممکن است که شرکتی که سال گذشته ۱۰۰۰ تومان فروخته امروز ۳ هزار تومان می‌فروشد بعد ارزش سهام آن کاهش پیدا کرده باشد، مگر اینکه اتفاقی برای شرکت افتاده باشد

* با توجه به آمار‌های اقتصادی که رشد تورم و نقدینگی را نشان می‌دهد بازار سرمایه هم باید روندی صعودی می‌گرفت، اما این اتفاق نیفتاده است، دلیل این مساله چیست؟
در حال حاضر با وجود حجم نقدینگی بالا به دلیل بی ثباتی و بی اعتمادی از بازار، سرمایه‌ها مهاجرت کرده اند و این مشکل از دولت قبل شروع شد، زیرا دولت روحانی اعلام نکرده بود که سهامدار خرد اول باید مشاوره بگیرد و بعد معامله کند، هرچند بعد مدعی شدند که این موضوع را مطرح کرده بودند، با این حال الان شرایط فرق کرده رئیس قوه قضائیه، رئیس بورس را موظف کرده که ساختار را اصلاح کند که به معنای این است که سرمایه مردم از بین نمی‌رود، همچنین وقتی آزاد سازی قیمت‌ها اعلام می‌شود، به طور قطع بازار روندی صعودی خواهد گرفت و رئیس سازمان بورس هم شفاف اعلام کرده تا جایی که ممکن است قیمت‌ها باید اصلاح و از حالت دستوری خارج شود. یک موقع گران فروشی مطرح است و یک موقع فردی کالایی می‌خرد و همان کالا را گرانتر می‌فرود و این‌ها با همدیگر متفاوت است که باید در بحث قیمت گذاری مورد توجه قرار گیرند.

* وضعیت گرانی کالا و حتی سودسازی برخی شرکت‌ها با وضعیت معاملات آن‌ها در بورس همخوانی دارد و این مساله به یکی از چالش‌های بازار بدل شده است، نظر شما در این باره چیست؟
در حال حاضر نمی‌توان به صورت کلی درباره نماد‌ها اظهار نظر کرد و باید به صورت جزئی ارزیابی شوند، چطور ممکن است که شرکتی که سال گذشته ۱۰۰۰ تومان فروخته امروز ۳ هزار تومان می‌فروشد بعد ارزش سهام آن کاهش پیدا کرده باشد، مگر اینکه اتفاقی برای شرکت افتاده باشد. البته ممکن است که در یک شرکت صورت‌های مالی زیاندهی داشته باشد که در این حالت افت ارزش سهام آن منطقی است، اما این موضوع برای همه شرکت‌ها صادق نیست.

وقتی ارزش دلار بالا می‌رود در ارزش سهام شرکت صادرکننده تغییری ایجاد می‌شود، مگر اینکه سودآوری از این محل به وجود بیاید و اگر سود ساخت تغییر ارزش سهام نداشت یا برای واردکننده وقتی قیمت ارز کاهش پیدا کرد و در ارزش سهام آن تغییری نشد به معنای این است که معاملات آن واقعی نیست

* سال گذشته بسیاری از نماد‌ها به واسطه افزایش قیمت ارز، با تحلیل ارزش جایگزینی و رشد درآمد صادراتی قیمت سهام خود را بالا برده بودند، اما امسال این مساله اصلا رخ نداد، چرا؟
وقتی ارزش دلار بالا می‌رود در ارزش سهام شرکت صادرکننده تغییری ایجاد می‌شود، مگر اینکه سودآوری از این محل به وجود بیاید و اگر سود ساخت تغییر ارزش سهام نداشت یا برای واردکننده وقتی قیمت ارز کاهش پیدا کرد و در ارزش سهام آن تغییری نشد به معنای این است که معاملات آن واقعی نیست، در حال حاضر این موضوع توسط قوه قضائیه دنبال می‌شود و کالا‌هایی که متروکه هستند هم ارزیابی می‌شوند و این مساله باعث به نوعی ارزش دارایی شرکت‌ها را مشخص می‌کند و باید در صورت‌های مالی آن‌ها آورده شود.

* بازار سرمایه خیلی نسبت به واکنش مقامات درباره وضعیت شرکت ها، بانک‌ها و ... حساس شده است، آیا این مساله منطقی است؟
سال گذشته ۲۱۰۰ شرکت به خاطر مداخله بانک‌ها که ناشی از معوقات و بدهی بوده بسته شدند و این مساله باعث شده که نه بانک به پولش برسد و نه کارکنان و ... به همین دلیل قوه قضائیه ورود کرده، اما این مساله نباید اینگونه باشد که با حرف رئیس جمهور یا مقام دیگر درباره این مساله نوسان منفی ایجاد شود و این منطقی نیست و ارزش معاملات بازار و نماد‌ها باید بر پایه صورت‌های مالی باشد.

در حال حاضر اگر اقلام صورت مالی بانک‌ها مورد ارزیابی قرار بگیرد نشان می‌دهد که در شرایط کنونی نرخ تسعیر ارز به نفع بانک‌ها شده و هرچند بانک‌ها نرخ تسهیلاتی ارزی که داده شد با قیمت قبلی دادند و بعد اگر از وجوه اداره شده و بانک مرکزی باشد طبق دستورالعمل رفتار می‌کنند و باید با نرخ قبلی تسویه شود و این می‌تواند زیان بسازد، اما اگر از منابع خود بانک باشد هرجور که دوست داشته باشد حساب می‌کند

* آیا استدلال اینکه افت بازار سرمایه در نتیجه آمار‌هایی بوده که در لایحه بودجه ۱۴۰۰ آورده شده درست است؟
نباید اصرار بکنیم که بودجه امروز اثری در بورس و دلار داشته است امروز ارکان ثبات ساز در بودجه امسال دیده شده که در بودجه سال گذشته دیده نمی‌شد و با توجه به اینکه خط قرمز دولت کسری بودجه و استقراض است، این یک نکته مثبت برای مشخص شدن روند بازار خواهد بود.

* اگر اقلام صورت مالی بانک‌ها مورد ارزیابی قرار بگیرد افزایش قیمت ارز نشان می‌دهد که در شرایط کنونی نرخ تغییر تسعیر ارز به نفع بانک‌ها شده، اما در بازار معاملات گروه بانکی پر نوسان است، دلیل این مساله چیست؟
در حال حاضر اگر اقلام صورت مالی بانک‌ها مورد ارزیابی قرار بگیرد نشان می‌دهد که در شرایط کنونی نرخ تسعیر ارز به نفع بانک‌ها شده و هرچند بانک‌ها نرخ تسهیلاتی ارزی که داده شد با قیمت قبلی دادند و بعد اگر از وجوه اداره شده و بانک مرکزی باشد طبق دستورالعمل رفتار می‌کنند و باید با نرخ قبلی تسویه شود و این می‌تواند زیان بسازد، اما اگر از منابع خودش باشد هرطور که دوست داشته باشد حساب می‌کند و در برخی مواد سود مرکب حساب می‌کنند با وجود اینکه ممنوع است، اما به دلیل اینکه بانک‌ها در قرارداد بندهی خاصی به نفع خودشان می‌نویسند و وام گیرنده‌ها نمی‌خوانند و امضا می‌کنند بعد بانک‌ها مدعی می‌شوند که در قرارداد درج شده و این سود را دریافت می‌کنند، بنابراین تسهیلات ارزی بانک‌ها به شرایط قرارداد آن‌ها بستگی دارد. از طرف دیگر باید توجه داشت که اگر انضباط وجود داشته باشد و این تسهیلات به موقع به بانک‌ها برگردد نوسانی در گروه بانکی نوسانی ایجاد نمی‌شود، اما وقتی تسهیلات به موقع پرداخت نشود نوعی سوداگری است که نوسان ایجاد می‌کند و مشکلاتی در بانک‌ها به وجود می‌آورد و در نهایت آن‌ها زیان را به دوش مردم می‌اندازند.

براساس این گفتگو در ماه‌های آینده بازار تکلیفش مشخص می‌شود و نماد‌هایی که در حال حاضر صورت‌های مالی شفافی ندارد باید در گزارش‌های تلفیقی دوازده ماهه آمار‌ها را به صورت دقیق اعلام کنند و این مساله راه آن‌ها را در بورس از شرکت‌های دیگر جدا می‌کند و تکلیف سهامداران خرد هم مشخص می‌شود و شاید اگر نماد آن‌ها زیان ده هست حتی در زیان سهام خود را بفروشند و آن‌هایی که امیدوار هستند در یک روند سودساز قرار بگیرد سهام خود را برای میان مدت یا بلندمدت نگهدارند تا از زیان خارج شوند.

/بازار