پاییز به عنوان پربارش‌ترین فصل مازندران امسال در حالی به پایان رسید که با وجود افزایش بارندگی نسبت به پاییز گذشته، سدهای استان را با کاهش حدود ۴۰ درصدی آبگیری تشنه‌تر باقی گذاشت و به خاطر تغییرات مستمر اقلیمی، شکاف عمیق‌تری میان شرق و غرب مازندران ایجاد کرده است.
به گزارش بازارنیوز، در حالی که طبق گزارش مرکز ملی اقلیم و مدیریت بحران خشکسالی سازمان هواشناسی کشور میزان بارندگی پاییزی در مازندران امسال هفت درصد بیشتر از پارسال بود، ولی آمار شرکت آب منطقه‌ای مازندران نشان می‌دهد که سدهای استان اکنون خالی‌تر از زمان مشابه سال قبل هستند و میزان کاهش آبگیری در بعضی از سد‌ها مانند سد سلیمان تنگه ساری به صورت جدی نگران کننده شده است.
طبق معمول، پاییز پرباران‌ترین فصل در استان مازندران محسوب می‌شود و چشم کشاورزان چه در ییلاقات و مناطق کوهستانی و چه در مناطق جلگه‌ای به بارش‌های پاییزی دوخته می‌شود. در مناطق کوهستانی و بالادست کشت و کار کشاورزی عمدتا پاییزی انجام می‌شود و بارندگی بموقع و مستمر در این فصل سبب به بار نشستن و ریشه دواندن درست محصولاتشان می‌شود و آن‌ها را در برابر سرمای سوزان زمستانی محافظت می‌کند در مناطق جلگه‌ای هم بارش‌های پاییزی ضمن این که به آبگیری کامل آببندانها و سد‌ها می‌انجامد و زمینه را برای کشت برنج به عنوان مهم‌ترین محصول این منطقه مهیا می‌کند، شالیزار‌ها را هم سیراب می‌کند تا هنگام شخم و شیار در واپسین روز‌های زمستان آماده باشد.
با این که طبق گزارش مرکز ملی اقلیم و مدیریت بحران خشکسالی میانگین بارش سه ماهه پاییز امسال در مازندران ۲۲۱ میلی متر بود که ۱۴ میلی متر بیشتر از پاییز پارسال است، ولی همین گزارش تاکید دارد که این افزایش فقط به خاطر بارندگی ۴۰۰ میلی متری در بازه زمانی سه روزه ۱۹ تا ۲۱ آبان ماه در رامسر واقع در غرب استان بوده و نتیجه قابل توجه و پایداری برای ذخیره سازی و تامین آب کشاورزی مناطق مرکزی و شرقی مازندران نداشته است.
این نتیجه گیری مرکز ملی اقلیم و مدیریت بحران خشکسالی هم اکنون در گزارش آماری شرکت آب منطقه‌ای مازندران هم خودش را نشان داده است و این شرکت از کاهش ذخیره آب پشت سدهای استان در پایان پاییز بویژه در مناطق مرکزی و شرقی ابراز نگرانی کرده است. گزارش این شرکت هم نشان می‌دهد در حالی که آب ذخیره شده پشت سد میجران در رامسر و اقع در غرب استان در بارندگی آبان ماه سرریز کرده بود، سد سلیمان تنگه در مرکز استان خالی‌تر از تمامی سدهای مازندران است.
ذخیره آب سدهای مازندران حدود ۴۰ درصد کمتر از پارسال است
خالی بودن ۳۷ درصدی ظرفیت سد‌ها
مدیر دفتر بهره برداری و نگهداری از تاسیسات آبی و برقابی شرکت آب منطقه‌ای مازندران در توضیح وضعیت آبگیری سدهای استان به خبرنگار ایرنا گفت: در حال حاضر از ظرفیت ۲۳۰ میلیون متر مکعبی سدهای بزرگ و کوچک استان ۲۰۸ میلیون متر مکعب برابر با ۶۳ درصد ظرفیت مخازن آبگیری شد و ۳۷درصد همچنان خالی است.
جواد طوسی با اظهار این که طبق آمار این مقدار آبگیری سدهای مازندران ۳۸درصد کاهش نسبت به مدت مشابه سال قبل نشان می‌دهد، افزود: در حال حاضر در سد شهید رجایی ساری فقط ۷۱ میلیون مترمکعب آب ذخیره شده وجود دارد که در مقایسه با چنین روز‌هایی در سال گذشته حدود ۳۸درصد و نسبت به ۲ سال پیش ۴۰ درصد کمتر است و این نگرانی جدی را برای فعالیت‌های کشاورزی پائین دست این سد به وجود آورده است.
کاهش میزان بارندگی پاییزی مازندران نسبت به دو سال پیش به نوعی در گزارش مرکز ملی اقلیم و بحران خشکسالی هواشناسی کشور هم مورد توجه قرار گرفت. در آن گزارش هم اعلام شد که میزان بارندگی پاییزی مازندران در مقایسه با دوره آماری بلند مدت کاهش ۲ درصدی دارد. میزان بارندگی دوره آماری پاییز در مازندران ۲۲۵.۴ میلی متر اعلام شده است که در مقایسه با بارندگی ۲۲۱ میلی متری پاییز امسال افزایش حدود پنج میلی متری را نشان می‌دهد.
دوره آماری به میانگین چندین ساله گفته می‌شود که معمولا برای داده‌های مختلف هواشناسی در مازندران بین ۱۰ تا ۴۰ سال متغییر است. کاهش میانگین بارندگی در دوره آماری به معنای خشک‌تر شدن هر ساله پاییز به عنوان پرباران‌ترین فصل مازندران است که اثر مستقیم بر کشت و کار کشاورزی در استان خواهد داشت.
علاوه بر این، پراکندگی زمانی بارش‌های پاییزی در مازندران هم به خاطر تغییرات اقلیمی دچار تحول شده است، تحولی که بیشترین اثرش را بر کشاورزی استان بر جای خواهد گذاشت. جدول داده‌های آماری بارندگی پاییزه مرکز ملی اقلیم و بحران خشکسالی نشان می‌دهد که بیشترین میزان بارش پاییزی امسال مربوط به ماه آبان با ۱۲۲ میلی متر بود. میزان بارندگی ماه مهر ۵۳.۱ ملی متر و آذرماه نیز ۳۷ میلی متر بوده است.
ذخیره آب سدهای مازندران حدود ۴۰ درصد کمتر از پارسال است
توصیه به تغییر زمان شخم و شیار و نوع کشت
کاهش بارندگی پاییزی مازندران و تغییراتی که در این زمینه رخ داد از جمله کم شدن جدی ذخیره آب در سد شهید رجایی، سبب شده است تا شرکت آب منطقه‌ای به کشاورزان استان در باره ضرورت ایجاد تغییر در کشت و کارشان توصیه کند، چنان که مدیر دفتر بهره برداری و نگهداری از تاسیسات آبی و برقابی شرکت آب منطقه‌ای مازندران می‌گوید که کشاورزان باید شخم شیار زمستانه و آب تخت کردن زمین‌های شالیزاری را جدی بگیرند.
طوسی همچنین از کشاورزان این منطقه خواست تا حتما امسال با توجه به کم بارشی و خالی بودن بخش زیادی از ظرفیت سد شهید رجایی نوع ارقام کشت را نیز با کارشناسان مراکز جهاد کشاورزی مشورت کنند.
ظرفیت سد شهید رجایی ساری یا سلیمان تنگه ۱۶۲.۵ میلیون متر مکعب است که علاوه بر آب مورد نیاز ۵۲ هزار هکتار اراضی کشاورزی پایین دست، حدود ۱۵درصد آب شرب شهروندان ساروی را هم تامین می‌کند.
مدیر دفتر بهره برداری و نگهداری از تاسیسات آبی و برقابی شرکت آب منطقه‌ای مازندران حجم آب ذخیره شده در پشت سد البرز سوادکوه در مرکز مازندران به عنوان دومین سد بزرگ استان را هم ۱۲۱ میلیون مترمکعب برآورد کرد و گفت: این مقدار آبگیری برابر با ۸۵ درصد ظرفیت آن است و در مقایسه با چنین روز‌هایی در سال گذشته، ۲ درصد کاهش دارد.
استان مازندران دارای ۲ سد بزرگ شامل سد شهید رجایی در ساری و سد البرز در سوادکوه است. ظرفیت اسمی سد شهید رجایی ۱۶۲ میلیون و سد البرز هم ۱۴۲ میلیون متر مکعب است. این ۲ سد در مجموع حدود ۸۷ درصد مجموع ظرفیت ذخیره سازی آب استان را بر عهده دارند و ۱۳ درصد بقیه هم مربوط به ۶ سد کوچک است.
طوسی با بیان این که سد میجران رامسر در پی بارندگی‌های مداوم نیمه دوم آبان ماه امسال آبگیری کامل و سرریز نیز شده است، بیان داشت:، اما ۶۰ درصد از ظرفیت سد شیاده بابل همچنان خالی است.
پس از ۲ سد بزرگ سد شهید رجایی ساری و البرز، ۲ سد متوسط میجران رامسر با هشت میلیون متر مکعب و سد شباده یا پنج میلیون متر مکعب از دیگر سدهای مهم مازندران هستند. سد الیمالات نور با یک میلیون متر مکعب، برنجستانک قائمشهر حدود چهار میلیون، سنبل رود شیرگاه حدود ۱.۵ میلیون و سد صلاح الدین کلای نوشهر با ۲.۱ میلیون متر مکعب چهار سد بسیار کوچک مازندران هستند. آبگیری این سد‌ها به خاطر نقشی که در کنترل سیلاب‌های محلی دارند همواره در حد ۵۰ تا ۶۰ درصد مورد توجه قرار می‌گیرد.
ذخیره آب سدهای مازندران حدود ۴۰ درصد کمتر از پارسال است
آببندانها، راه برون رفت از خشکسالی
اگر چه وضعیت آبگیری سدهای مازندران همه ساله به خاطر کاهش بارندگی با مشکل مواجه می‌شود و کشاورزان به هول و ولا می‌اندازد، ولی آب بندان‌ها به عنوان سازه سنتی تامین آب کشاورزی استان می‌توانند نقش تعیین کننده‌ای در جذب روان آب‌ها و بارندگی‌های پاییزی داشته باشند؛ سازه‌هایی که همین امسال با وجود کاهش آبگیری سد‌ها، ذخیره سازی مناسبی نسبت به سال گذشته داشته اند.
مدیر دفتر بهره برداری و نگهداری از تاسیسات آبی و برقابی شرکت آب منطقه‌ای مازندران در گفتگو با خبرنگار ایرنا با مطلوب توصیف کردن وضعیت آبگیری آب بندان‌های استان، گفت: در حال حاضر ۵۳ درصد از ظرفیت ذخیره سازی آب بندان‌های استان آب ذخیره شده وجود دارد.
وی افزود: ۸۰۰ قطعه آب بندان با ظرفیت حدود ۴۰۵ میلیون متر مکعب در استان وجود دارد که تاکنون ۲۱۴ میلیون متر مکعب برابر با ۵۳ درصد از ظرفیت این سازه آبی سنتی استان آبگیری شده است.
طوسی از مقاومت محلی‌ها برای آبگیری آب بندان‌هایی که پرورش ماهی در آن‌ها رونق دارد به عنوان یک مشکل اساسی یاد کرد و توضیح داد: اگر چه وورد آب‌های گل آلود ناشی از بارندگی‌های سیل آسا سبب خسارت احتمالی در پرورش ماهیان گرم آبی در آببندانها می‌شود، اما طبق مقررات اولویت بهره برداری از آب آب بندان‌ها با تامین آب کشاورزی و باغی است و لازم است در فصل پاییز و زمستان از هر فرصت بارند گی برای آبگیری این سازه‌های سنتی استفاده کرد.
مازندران ۴۶۰ هزار هکتار زمین‌های کشاورزی دارد که سالانه بیش از هفت میلیون تن انواع محصولات زراعی و باغی تولید می‌کند. با آبگیری کامل سد‌ها و آب بندان‌ها ۲۰ درصد از آب کشاورزی استان از این طریق و با بقیه از آب‌های سطحی و زیر زمینی تامین می‌شود.
بر اساس آمار‌های رسمی، توان بالقوه آب مازندران در حد ۶ میلیارد و ۶۰۰میلیون مترمکعب است که از این مقدار چهار میلیارد و ۹۰۰میلیون مترمکعب آب‌های سطحی و بقیه آب‌های زیرزمینی است.
به طور میانگین سالانه حدود یک میلیارد و ۵۵۰میلیون مترمکعب آب در بخش آب‌های سطحی و یک میلیارد و ۳۵۰میلیون مترمکعب در بخش آب زیرزمینی بهره برداری می‌شود و بقیه آب سطحی طی سال به صورت هرز به دریا می‌ریزد.
/ایرنا
لینک کوتاه خبر: bzna.ir/000QEq
نظرات کاربران
آخرین اخبار
