سیاوش غیبی پور تحلیلگر اقتصادی، درباره تبعات حذف ارز ۴۲۰۰ تومانی گفت: یکسان سازی نرخ ارز به سمت بازار در شرایط اقتصادی همه چیز را شفاف می‌کند و ما را به سمت بازار رقابتی نزدیک‌تر می‌کند. وقتی به بازار رقابتی نزدیک‌تر شدیم قیمت‌ها واقعی و این تاریکی‌ها کمتر می‌شود همچنین فساد و رانت و سوءاستفاده‌های اقتصادی تا حدودی کمتر می‌شود که این آثار مثبت حذف ارز ۴۲۰۰ تومانی است.

برنامه ریزی با ارزی که یارانه‌ای نباشد بهتر است و هم بخش خصوصی و هم بخش دولتی تکلیف خودشان را می‌دانند. همچنین در مسیر نگاه بینی عمیق باید یک ارز حاکم باشد و هر شخصی تکلیف خودش را چه در صادرات و چه در واردات بداند

وی تصریح کرد: برنامه ریزی با ارزی که یارانه‌ای نباشد بهتر است و هم بخش خصوصی و هم بخش دولتی تکلیف خودشان را می‌دانند. همچنین در مسیر نگاه بینی عمیق باید یک ارز حاکم باشد و هر شخصی تکلیف خودش را چه در صادرات و چه در واردات بداند.

وی افزود: اولین مشکل سیستم فعلی این است که یک نفر با ارز آزاد یک کالایی را صادر می‌کند که این یک نفر می‌تواند هم از اشخاص حقیقی و هم از اشخاص حقوقی باشد. فلذا شرکت‌های دولتی مثل پتروشیمی نیز این کار را می‌کنند. این فرد وقتی کالای خود را صادر کرد حاضر نیست با آن ارزی که صرافی‌ها اعلام کردند یا ارزی که دولت می‌خواهد وجه را برگرداند به بازار تزریق کند بلکه تصمیم دارد با بالاترین قیمت در بازار بفروشد.

این استاد دانشگاه تاکید کرد: وقتی بحث نظام یارانه‌ای برداشته شود دیگر محدودیت‌ها و دستورالعمل چه از سوی بانک مرکزی و چه از سوی وزارت اقتصاد برچیده می‌شود و وقتی نرخ‌ها به هم نزدیک باشد یک رویه‌ای ایجاد می‌شود که ارز هم مسیر عادی خودش را طی کند. تجربه در کشور ما نشان داده که این یکسان سازی‌ها پایدار نبوده است.

غیبی پور بیان کرد: در قانون برنامه سوم و همچنین در بودجه سال ۹۰ یکبار این مسئله جدی بحث شد و ارز قیمت واحد پیدا کرد، اما بعدا به دلیل قیمت دولتی و قیمت بازار آزاد فاصله گرفت که البته بخشی از آن به سیاست‌های دولت و بخش دیگر به سیاست‌های جهانی و تحریم‌ها و یک مقدار هم به کارکرد نظام بانکی و سیاست‌های بانک مرکزی برمی گردد. اما اگر ما بخواهیم سال ۱۴۰۱ را سال حذف ارز بدانیم بخشی از کالا‌هایی که در حال حاضر در سفره‌های مردم هست با ارز آزاد است و خیلی از کالا‌هایی که الان مردم مصرف می‌کنند را با ارز آزاد خریدند و خیلی اثر دولتی بر روی این کالا‌ها دیده نمی‌شود.

وی گفت: برخی از کالا‌ها جنبه کنترلی دارند مثل آرد، دارو و مواد اولیه دارو‌ها و برخی از خدمات هوایی و...، آن‌هایی که الان دارند ارز ۴۲۰۰ را مصرف می‌کنند، در سال ۱۴۰۱ یک تورم چند برابری دارند، بخاطر این خنثی سازی تورم یک عده‌ای رفاهشان را از دست می‌دهند و دولت باید رفاه جایگزین به آن‌ها دهد. یعنی باید آن رفاه از دست رفته را به این افراد برگرداند. این به لحاظ منطق اقتصاد خیلی عالی است، چون به هر حال یک سیستم متمرکز می‌شود و می‌خواهند رفاه مردم را به آن‌ها برگردانند. مثلا کسی که دارو می‌گرفت و الان داروی او گران شده و می‌خواهند این را از طریق کوپن یا کارت به او برگردانند و از طرق مختلف این شیوه را پیگیری کنند.

در حال حاضر مشکل و چالش اساسی ساز و کار‌های توزیع درآمد و بازگشت رفاه از دست رفته است که در سامانه‌ها و در سیستم کشوری نیز نداریم. اگر این سامانه‌ها دقیق باشند می‌توانیم یارانه نان را تدریجی کنیم، اما برای دارو مکانیزم‌ها باید دقیق باشد

این کارشناس ادامه داد: در حال حاضر مشکل و چالش اساسی ساز و کار‌های توزیع درآمد و بازگشت رفاه از دست رفته است که در سامانه‌ها و در سیستم کشوری نیز نداریم. اگر این سامانه‌ها دقیق باشند می‌توانیم یارانه نان را تدریجی کنیم، اما برای دارو مکانیزم‌ها باید دقیق باشد به دلیل اینکه افرادی که بیماری خاص دارند یا در سال‌های بعد دچار بیماری می‌شوند باید یک آیین نامه یا دستورالعملی برای این‌ها باشد که این افراد سریع بتوانند به دارو دسترسی داشته باشند و با این تغییرات زندگی و سلامتی آن‌ها دچار چالش نشود.

بیش از ۸۰ درصد کالا‌هایی که مردم استفاده می‌کنند چه ارز مستقیم باشد و چه آن‌هایی که با واسطه ارزی هستند در سفره مردم این ارز به صورت آزاد در اختیار مردم قرار می‌گیرد

وی در پاسخ به این سوال، خیلی‌ها براین بارو هستند اگر ارز ۴۲۰۰ حذف شود فساد از بین می‌رود، ولی ما از آن طرف شاهد افزایش قیمت‌های خیلی زیادی خواهیم بود. این را چطور می‌بینید؟ خاطرنشان کرد: افزایش قیمت‌ها طبیعی است. ولی برای برخی از کالا‌ها نباید نگرانی داشته باشیم، چون این‌ها با قیمت تمام شده و ارز واقعی توزیع می‌شود یا بهتر است بگویم مردم دارند تهیه می‌کنند. در حال حاضر خیلی از کالا‌ها با ارز آزاد خریداری می‌شوند، یعنی بیش از ۸۰ درصد کالا‌هایی که مردم استفاده می‌کنند چه ارز مستقیم باشد و چه آن‌هایی که با واسطه ارزی هستند در سفره مردم این ارز به صورت آزاد در اختیار مردم قرار می‌گیرد.

او براین باور است: برای بازگشت رفاه از دست رفته مدیریت بسیار قوی، اطلاعات، هوشمندی اطلاعات، هماهنگی، انسجام بین صنوف می‌خواهد که صنف‌ها هم در جریان قرار گیرند، اگر این حمایت‌ها شود این کار عملیاتی می‌شود و خیلی از آن فساد‌ها و نگرانی‌ها و رانت‌ها از بین می‌رود.

این استاد دانشگاه در پایان با اشاره به اینکه آیا با حذف ارز ۴۲۰۰ می‌تواند به رشد اقتصادی کمک کند پاسخ داد: یک ارتباط مستقیمی بین رشد اقتصادی و قیمت‌های واقعی است. یعنی هر کالایی که یارانه آن برداشته شود تولید کننده به آن نگاه واقعی می‌کند و این نگاه واقعی و قیمت واقعی خودش اشتغال زا است.

وی ادامه داد: کالا‌هایی که یارانه‌ای و حمایتی هستند تولید آن‌ها تکلیفی است یا اصلا سرمایه گذار رغبت نمی‌کند در کالا‌هایی که دولتی هست وارد شود. تجربه نشان داده خیلی از کالا‌هایی که یارانه‌ای هستند سرمایه گذار به آن ورود نمی‌کند، ولی کالا‌هایی که بازار آزاد قیمت آن را مشخص می‌کند و در بازار شناور هستند از تولید تا توزیع فراهم می‌شود. به نظر من، اگر ارز حمایتی برچیده شود خیلی از کارخانه‌ها تشویق به تولید می‌شوند و بخش خصوصی هم تشویق می‌شود، چون قیمت واقعی و قیمت تمام شده مطرح می‌شود نه این قیمت‌های تکلیفی و دستوری که در بازار دیده می‌شود.

/بازار