گروه بین الملل بازارنیوز: مهدی دهقانی اسکوئی؛ طی چند دهه گذشته، بانک های مرکزی در بازارهای نوظهور پیشرفت قابل توجهی در توسعه اعتبار برای اجرای سیاست های پولی ضد چرخه ای داشته اند. در طول بحران کرونا، بسیاری از این بانک‌های مرکزی نه تنها نرخ‌های بهره را به شدت کاهش دادند، بلکه طیفی از ابزارها را برای کمک به بازگرداندن عملکرد بازار، از جمله خرید دارایی، به کار گرفتند. در حالی که برخی از این بانک‌های مرکزی اکنون حرکت‌هایی را به سمت سیاست‌های پولی فشرده‌تر در نظر می‌گیرند، استفاده دوباره احتمالی از این ابزارهای سیاستی در آینده، شایسته نگاهی دقیق‌تر است.

در سال‌های گذشته، عمدتاً بانک‌های مرکزی اقتصاد پیشرفته بودند که بدهی‌های دولتی را خریداری می‌کردند. با این حال، برای اولین بار در مقیاس قابل توجهی، بانک های مرکزی در کشورهایی مانند آفریقای جنوبی، لهستان، و تایلند با استفاده از خرید دارایی­ها، برای مبارزه با ناکارآمدی بازار، اقدام جدیدی انجام دادند.

در حالی که اقدامات آن ها در کاهش استرس های بازار موفقیت آمیز بود، سیاست گذاران در این بازارها و سایر اقتصادهای نوظهور و در حال توسعه باید ملاحظات مهم دیگری را هنگام ترسیم مسیر رو به جلو بررسی کنند.

آن چیزی که در این میان مهم است این است که آیا خرید دارایی باید به عنوان پاسخی استثنایی به بحران کرونا تلقی شود یا به عنوان ابزاری به مجموعه ابزارهای سیاستی آن ها به طور دائم افزوده شود. در عین حال، ریسک‌های مختلف از تسلط مالی و درآمدزایی از بدهی گرفته تا ریسک‌پذیری بیش از حد باید بررسی شوند.

این­ها و سایر موضوعات به تفصیل در مقاله اخیر کارکنان صندوق بین المللی پول مورد بحث قرار گرفته است. در زیر، یافته‌ها را خلاصه و برخی راهنمایی‌های اولیه را ارائه خواهیم کرد.

خرید دارایی - ابزارهای مفیدی که با ریسک­هایی همراه هستند

بانک های مرکزی در بسیاری از بازارهای نوظهور و اقتصادهای در حال توسعه به دلیل ترس از ایجاد واکنش منفی در بازار، تمایلی به خرید دارایی­ها در بحران های گذشته نداشته اند. همانطور که مشخص شد، خرید هدفمند دارایی در این کشورها در طول بحران کرونا، به کاهش فشارهای بازار مالی، بدون تسریع خروج سرمایه قابل توجه یا فشارهای نرخ ارز کمک کرد.

نمودار (1): خرید دارایی­ها توسط بانک مرکزی

منبع: صندوق بین المللی پول

توضیحات: برنامه های خرید دارایی­ در بازارهای نوظهور از نظر دامنه، اندازه و مدت زمان نسبت به آن هایی که در اقتصادهای پیشرفته هستند متفاوت است و اغلب اوقات با نرخ های سیاستی بالاتر همراه است.

این تجربه کلی مثبت نشان می‌دهد که، این بانک‌های مرکزی خرید دارایی را در دوره‌های آتی آشفتگی بازار، همانطور که در گزارش اخیر ثبات مالی جهانی مورد بحث قرار گرفته است، در نظر خواهند گرفت.

با این حال، در حالی که خرید دارایی می تواند به این بانک های مرکزی کمک کند تا به اهداف تعیین شده خود برسند، اما ریسک­های قابل توجهی نیز به همراه دارد.

یکی از ریسک­های آشکار ترازنامه خود بانک‌های مرکزی است: بانک‌های مرکزی اگر بدهی‌های دولتی یا شرکتی را خریداری کنند، زمانی که نرخ‌های بهره در سررسید پایین است، می‌توانند ضرر کنند و سپس نرخ‌های بهره سیاستی به شدت افزایش می‌یابد. ترازنامه ضعیف تر ممکن است باعث شود زمانی که سیاست های سختگیرانه مورد نیاز است، بانک مرکزی تمایل یا توانایی کمتری  برای دستیابی به اهداف تعیین شده خود داشته باشد، آنهم به دلیل نگرانی از اینکه اقدامات سیاستی مورد نیاز، به موقعیت مالی خود آسیب می رساند.

ریسک دوم «تسلط مالی» است که به موجب آن دولت بر بانک مرکزی فشار می آورد تا اهداف دولت را دنبال کند. بنابراین، در حالی که یک بانک مرکزی ممکن است خرید دارایی را - بر اساس اهداف خود آغاز کند - ممکن است خروج از آن دشوار باشد. دولت ممکن است به تامین مالی ارزان حال از اقدامات بانک مرکزی عادت کند و بانک مرکزی را برای ادامه آن تحت فشار قرار دهد، حتی اگر تورم افزایش یابد و هدف ثبات قیمت ها باعث پایان خرید شود. در نتیجه از دست دادن اعتماد به توانایی بانک مرکزی در پایین نگه داشتن تورم و ثابت نگه داشتن آن، می تواند دوره های تورم بالا و نوسان را تسریع کند.

در میزگرد اخیر صندوق بین المللی پول در مورد ابزارهای سیاست پولی جدید برای بازارهای نوظهور و اقتصادهای در حال توسعه، لستجا کگانیاگو (رئیس، بانک مرکزی آفریقای جنوبی)، الویرا نابیولینا (رئیس، بانک روسیه)، و کارمن راینهارت (اقتصاددان ارشد، گروه بانک جهانی) بر ریسک­های ناشی از ترازنامه بانک مرکزی و تسلط مالی تاکید کردند و همچنین نسبت به سایر عوارض جانبی ناخواسته، جلب توجه نمودند. مخصوصاً، در حالی که خرید دارایی می تواند خطرات دنباله دار را کاهش دهد، چنین سیاست هایی می تواند اثرات ناخواسته ای مانند تشویق ریسک پذیری بیش از حد و از بین بردن نظم بازار داشته باشد و نقش فعال تر بانک مرکزی در بازارسازی می تواند مانع از توسعه بازار مالی شود.

مبانی و اصول خرید دارایی

خرید دارایی‌های اخیر و اوراق تأمین مالی مستقیم ما، برخی از مبانی راهنما را ارائه می‌کند که با هدف کنترل مزایای خرید دارایی و در عین مهار ریسک­های موجود انجام می‌شود. در حالی که زمینه استفاده از این ابزارها توسط بانک‌های مرکزی در بازارهای نوظهور و اقتصادهای در حال توسعه - از جمله برای کمک به کاهش دوره‌های شدید نابسامانی بازار مالی – را می­بینیم،  یک چارچوب سیاستی قوی و معتبر یک زیرساخت ضروری را فراهم می‌کند.

یک اصل اصلی این است که بانک مرکزی، در صورت نیاز باید برای دستیابی به اهداف تعیین شده خود، اختیار تنظیم نرخ سیاستی خود را داشته باشد. این مهم است. بانک‌های مرکزی برای دارایی‌هایی که خریداری می‌کنند از طریق انتشار ذخایرشان، مقادیر آن را پرداخت می‌کنند. این ذخایر اضافی می تواند فشار تورمی زیادی ایجاد کند، مگر اینکه بانک مرکزی بتواند با افزایش نرخ سیاستی خود تا سطحی که با ثبات قیمت سازگار باشد، ذخایر را بی حاصل کند.

یک اصل نزدیک به هم این است که هر خریدی که بانک مرکزی انجام می دهد باید به ابتکار خودش و برای دستیابی به اهداف تعیین شده خود (به جای اهداف دولت) باشد. اندازه و مدت خرید دارایی باید با این اهداف هماهنگ باشد: خریدهایی که برای ثبات مالی انجام می‌شوند عموماً باید در مقیاس متوسط باشند و زمانی که استرس‌های مالی کاهش می‌یابد، کاهش ‌یابند، در حالی که خریدهایی که برای ارائه محرک‌های اقتصادی کلان هستند، ممکن است بزرگ‌تر و پایدارتر باشند.

این اصل را می‌توان با اطمینان از اینکه خرید دارایی‌های بانک مرکزی به جای «مستقیماً» از طریق خرید در بازار اولیه یا خرید اعتباری، در بازار ثانویه انجام ‌شود، به بهترین نحو محقق کرد. تامین مالی مستقیم مسیر آسانی را برای دولت فراهم می کند تا هم اندازه ترازنامه بانک مرکزی و هم نرخ سودی را که می پردازد تعیین کند، که باعث مواظبت از تضعیف انضباط مالی، و افزایش ریسک­های درآمدی شدن بدهی ها می شود.

ارتباط و معاشرت شفاف در مورد اهداف برنامه های خرید دارایی و اصل و اساس ورود و خروج نیز بسیار مهم است.

در آخر، مقاله صندوق بین المللی پول، بر اهمیت یک موقعیت مالی قوی تأکید می کند. مخصوصاً اینکه دولت باید بتواند پشتوانه مالی برای پوشش هر گونه ضرری که ممکن است رخ دهد، ارائه دهد. چنین پشتوانه ای برای حفظ استقلال مالی بانک مرکزی و همچنین اجازه دادن به آن برای گرفتن تصمیمات سیاستی برای دستیابی به وظایف خود، به جای اینکه تصمیمات را بر اساس نگرانی در مورد موقعیت مالی خود (یا دولت) قرار دهد، مورد نیاز است. علاوه بر این، مقامات مالی در صورت قوی بودن موقعیتشان، احتمالاً در برابر وسوسه جستجوی تأمین مالی ارزان از بانک مرکزی مقاومت خواهند کرد.

در حالی که برنامه های خرید دارایی ممکن است زمینه­های نسبتاً جدیدی برای بانک های مرکزی در بازارهای نوظهور و اقتصادهای در حال توسعه باشد، این اصول باید به ایجاد یک زیرساخت محکم کمک کند.

Source:https://blogs.imf.org/2022/01/05/emerging-market-central-bank-asset-purchases-can-be-effective-but-carry-risks/?utm_medium=email&utm_source=govdelivery

[1] Emerging-Market Central Bank Asset Purchases Can Be Effective but Carry Risks

[2] Tobias Adrian, Christopher Erceg, Simon Gray, and Ratna Sahay