گروه کشت و صنعت بازارنیوز- بهزاد قبادی؛ تورم یک امر بی‌چون و چرای سال‌های اخیر کشور بوده است. تقریبا می‌توان گفت کالایی در کشور نیست که از زیر چرخ‌دهنده‌های تورم فرار کرده باشد. هرچه در کشور است با رشد فزاینده‌ای گران شده است. اما مهمترین بخش افزایش قیمت‌ها، بالا رفتن قیمت کالا‌های اساسی است.

برنج که در کشور ما همچون برخی کشور‌های دیگر دنیا، جزء ارزاق اساسی و کالای استراتژیک محسوب می‌شود، دچار تورم فزاینده شده است. با وجود این که ایران یکی از تولیدکنندگان مهم برنج با کیفیت مرغوب در دنیاست، اما چندسالی است که از تامین نیاز داخل کشور بازمانده و نمی‌تواند مصرف ایرانی‌ها را پوشش دهد.

کاهش یا درجا زدن تولید به دلایل مختلف از جمله کشاورزی سنتی، خشکسالی، تغییر کاربری زمین‌های شالی و... در مقابل افزایش تقاضا در پی بالا رفتن جمعیت در سال‌های گذشته، موجب شده، قیمت این محصول با کیفیت ایرانی بالا رفته و در نتیجه از سفره قشر‌های پایین جامعه دورتر شود.

افزایش قیمت برنج ایرانی در فصول زمستان و بهار، امری هرساله است؛ به دلیل این که عمده برداشت برنج (به جز برنج‌های کاشت دوم) در نیمه دوم فصل تابستان انجام می‌شود و در فصول دیگر، محصول تازه وجود ندارد. امسال هم برنج از این قاعده مستثنی نیست.

*افزایش قیمت در سایه کاهش تولید

قیمت برنج در فصل برداشت سال ۱۴۰۰ بین ۲۱ تا ۴۸ هزار تومان، بسته به نوع و کیفیت برنج بود. علی اکبریان عضو هیئت مدیره انجمن برنج کشور، در شهریور ماه سال جاری طی مصاحبه‌ای اعلام کرد: برنج ایرانی شامل ارقام کیفی (طارم، هاشمی، دم سیاه) و ارقام محلی (فجر، ندا، شیرودی، عنبربو) است. هر چند ارقامی همچون سفید رود هم در قیمت گذاری خرید تضمینی است، اما کشت نمی‌شود. اکبریان قیمت ارقام کیفی طارم، هاشمی و دم سیاه بوجاری در استان مازندران را ۴۵ تا ۴۶ هزار تومان اعلام کرد و گفت: قیمت ارقام کیفی بوجاری نشده ۲ هزار تومان با بوجاری اختلاف دارد.

اما با گذشت فصل برداشت محصول و فرارسیدن فصل سرد سال، قیمت برنج افزایش یافت. شرکت مادرتخصصی بازرگانی دولتی، طی بیانیه‌ای در اواخر شهریورماه اعلام کرد که تولید برنج در سال ۱۴۰۰ نسبت به سال گذشته، حدود ۱۸ درصد کاهش تولید داشته است. این شرکت علت کاهش تولید را خشکسالی فراگیر در کشور عنوان کرد. این در حالی است که طبق آمار اعلام شده توسط مدیرکل دفتر امور غلات و محصولات اساسی معاونت امور زراعت وزارت جهاد کشاورزی وقت در سال ۹۹، میزان تولید برنج در این سال، ۲.۶ میلیون تن بوده است.

اگر میزان مصرف برنج هر ایرانی را ۱۰۰ گرم در روز محاسبه کنیم، حدودا هر فرد ۳۶.۵ کیلوگرم برنج در سال مصرف می‌کند که با توجه به جمعیت تقریبا ۸۵ میلیونی (بدون احتساب اطفال) کشور، حدودا ۳ میلیون و ۱۰۰ هزار تن برنج در سال مورد نیاز است؛ لذا با توجه به کاهش تولید به حدود ۲.۲ میلیون تن در سال جاری، واردات حدود یک میلیون تن برنج الزامی است.

همین کاهش تولید و افزایش تقاضا در سال جاری، قیمت برنج را در ماه‌های اخیر بالا برد؛ به طوری که اکنون طبق برآورد‌های میدانی، قیمت یک کیلوگرم برنج طارم در تهران به ۹۲ هزار تومان در بازار رسیده است.



*رشد ۹۲ درصدی برنج از شهریورماه تاکنون

شاید مهمترین نکته‌ای که در اینجا می‌توان به آن اشاره کرد، رشد قیمت برنج از شهریورماه تا بهمن‌ماه سال جاری و مقایسه آن با سال ۹۹ است. قیمت هر کیلو برنج طارم در شهریور سال ۱۳۹۹، معادل ۲۴ هزار و ۸۰۰ تومان بوده است که این نرخ در بهمن ماه همان سال به ۳۵ هزار تومان رسید. در حالی که برنج طارم در شهریور ۱۴۰۰، حدودا ۴۸ هزار تومان به فروش می‌رسید که این قیمت اکنون به ۹۲ هزار تومان رسیده است.

به بیان دیگر، رشد برنج در بازه زمانی شهریور تا بهمن در سال ۱۳۹۹، معادل ۴۱.۱ درصد است، در حالی که درهمین بازه زمانی در سال جاری، رشد درصدی برنج، ۹۱.۷ درصد بوده است. این نشان می‌دهد که ضمن کاهش میزان تولید در سال ۱۴۰۰، دولت هم در کنترل قیمت‌ها ناتوان عمل کرده است.





*افزایش قیمت با وجود افزایش واردات

طبق آماری که مدیرکل دفتر امور خدمات بازرگانی وزارت صنعت، معدن و تجارت در سال ۹۹ ارائه داد، میزان واردات برنج در این سال ۵۸۰ هزار تن بوده است. همچنین، مدیرکل هماهنگی توزیع و فروش شرکت بازرگانی دولتی ایران در آبان ماه امسال گفت که میزان واردات در ۸ ماهه سال ۱۴۰۰، ۶۶۵ هزار تن برنج وارد کشور شده است. مقایسه این دو آمار نشان می‌دهد که واردات هم در سال جاری افزایش داشته و بازار از نظر عرضه نباید مشکلی داشته باشد.


*احتکار ۸۰ درصد برنج‌های ایرانی/هزینه برنج، ۳۰ درصد درآمد یک کارگر

شاید مهمترین دلیل افزایش قیمت بی‌سابقه برنج در سال جاری را بتوان در مصاحبه رییس اتحادیه شالیکوبی‌داران مازندران با یکی از خبرگزاری‌های کشور یافت. تقی جعفریان در مصاحبه خود خاطر نشان کرد: ۸۰ درصد برنج از دست تولیدکنندگان و کشاورزان خارج شده است و در انبار‌های افرادی است که تمایلی به عرضه آن ندارند و می‌خواهند با دپو برنج، کنترل بازار این محصول را در دست بگیرند.

در شرایطی که وزیر کشاورزی در روز‌های گذشته خبر از کاهش قیمت برنج طی همین روز‌ها را داده، انتظار می‌رود دستگاه‌های نظارتی حوزه بازرسی‌های خود را گسترده‌تر کنند تا سفره مردم توسط احتکارگران کالا‌های اساسی مورد تجاوز قرار نگیرد. برای این که بدانیم احتکار و افزایش قیمت با سفره مردم و کارگران چه می‌کند، به آمار و ارقام زیر توجه کنید:

با توجه به میزان سرانه مصرف به ازای هر ایرانی ۱۰۰ گرم برنج در روز و خانواده ۴ نفره حدودا ۵۰۰ گرم، روزانه ۴۵ هزار تومان هزینه مصرف برنج برای این خانواده است. با توجه به دستمزد روزانه یک کارگر با مبنای حداقل دستمزد وزارت کار که ۱۵۴ هزار و ۷۰۰ تومان است، حدودا ۳۰ درصد درآمد یک خانواده خرج برنج روزانه آن‌ها می‌شود. با توجه به آن که هزینه مسکن، حمل و نقل و سایر ارزاق و کالا‌های اساسی به خانوار تحمیل می‌شود، عملا می‌توان گفت برنج ایرانی از سبد غذایی کارگران و اقشار دهک پایین جامعه حذف شده است.

مدیرکل دفتربازرگانی داخلی کالا‌های کشاورزی، پس از فشار‌های رسانه‌ای روز‌های گذشته، اعلام کرد که قیمت‌های برنج ایرانی در بازار واقعی نیست، اما باید گفت آقای مدیرکل! مردم با این قیمت‌های غیرواقعی زندگی می‌کنند نه آمار‌هایی که شما ارائه می‌دهید.

پایان پیام//