گروه کشاورزی بازارنیوز- بهزاد قبادی؛ شکر که تا دو سال قبل به عنوان کالای اساسی و استراتژیک، ارز دولتی به آن تخصیص داده می‌شد، بر اساس تصمیم کارگروه تنظیم بازار، در ۱۰ آبان ۱۳۹۰، اولویت ارزی آن برداشته و مقرر شد پس ازآن، شکر با ارز نیمایی وارد شود. پس از این اتفاق، ستاد تنظیم بازار در ۲۰ آبان ماه، قیمت مصرف کننده را ۸ هزار و ۷۰۰ تومان اعلام کرد که این رقم در بهمن ماه همان سال، به ۱۱ هزار و ۸۰۰ تومان رسید.

پس از این ماجرا، بازار شکر همواره به عنوان یکی از چالش، دارای نوسانات مختلف بوده است. هر از چندگاهی در بازار کمیاب شده و پس از آن، با ورود ستاد تنظیم بازار و توزیع شکر دولتی، بازار آرام می‌شد. اما همیشه پس از این کمبودها، افزایش قیمت این کالا، امری انکار ناشدنی است.

اردیبهشت ماه سال گذشته بود که خبر کمیابی شکر در بازار رسانه‌ای شد. در آن زمان، علت را تعطیلی کارخانه‌ها به دلیل کرونا و همچنین عدم توزیع شکر توسط آن‌ها به بازار اعلام کردند که با ورود دولت و ستاد تنظیم بازار، مشکل تقریبا مرتفع شد. با وجود این که قیمت مصوب تنظیم بازار تغییر نکرد و همان ۶ هزار و ۶۵۰ تومان باقی ماند، اما به دلیل عدم توزیع، قیمت مصرف‌کننده در بازار تا ۱۱ هزار تومان هم بالا رفت. این روند در خرداد ماه هم تکرار شد.

۱۵ تیر ماه سال ۱۴۰۰، قیمت بنکداری به ۱۱ هزار و ۵۰۰ تومان رسید و در شهریور ماه این نرخ تا ۱۲ هزار و ۵۰۰ تومان پیش رفت. در ۱۵ بهمن هم سازمان حمایت دست به افزایش قیمت زد و به یکباره قیمت شکر به ۱۴ هزار و ۷۱۵ هزار تومان رسید. فصل مشترک این کمبود‌ها در بازار و به تبع آن افزایش قیمتها، عدم عرضه شکر توسط شرکت‌های تولیدی و توزیعی به بازار است. سالهاست که همه دولت‌ها با این چالش دست و پنجه نرم می‌کنند، ولی راه چاره‌ای برای آن نیاندیشیدند.

اکنون کشور دوباره با کمبود شکر در بازار مواجه است. برای این که به وضعیت فعلی شکر در کشور پی ببریم، آمار ارقام تولید و واردات سال‌های اخیر را مرور کنیم. سال گذشته میزان تولید کشور در یک میلیون و ۴۵۰ هزار تن شکر خام بوده که دولت برای جبران کمبود بازار، اجازه واردات یک میلیون و ۲۰۳ هزار تن شکرخام را داد. این ارقام در سال ۱۳۹۹، یک میلیون و ۵۷۵ هزار تن تولید داخل و یک میلیون و ۱۸ هزار تن سهم واردات بوده است. سال ۹۸ برخلاف دوسال گذشته، آمار تولید شکرخام در کشور بسیار کمتر از واردات بوده، به طوری که تولید داخل ۸۷۰ هزار تن و واردات یک میلیون و ۸۳۰ هزار تن بود که در طی ۱۰ سال اخیر، بیشترین میزان واردات، مربوط به این سال است.

با محاسبه آمار صادرات و واردات سال‌های اخیر، میزان مصرف شکرخام در کشور، تقریبا بین ۲.۵ تا ۲.۷ میلیون تن است. سال ۹۸، دو میلیون و ۷۰۰ هزار تن، سال بعد، ۲.۵۹ میلیون تن و سال ۱۴۰۰، ۲ میلیون و ۶۵۳ هزار تن شکر خام، آمار تولید و واردات در کشور بوده است.

این محاسبه به این دلیل بود که نشان دهیم سرانه مصرف شکر در کشور، تغییر چندانی طی سال‌های اخیر نداشته؛ علاوه بر آن، آمار نشان می‌دهد که تامین نیاز کشور نیز انجام شده؛ چه در زمانی که تولید داخل زیاد بوده و چه در زمانی که تولید داخل به حداقل میزان خود رسیده است.

نمودار زیر، میزان واردات و تولید شکر از سال ۱۳۸۲ تا پایان ۱۴۰۰ است.

منبع: واردات از گمرک جمهوری اسلامی ایران و تولید، انجمن صنفی کارخانه های قند و شکر

همانطور که گفته شد؛ آمار‌ها نشان می‌دهند، کشور با کمبود شکر خام مواجه نیست، علاوه بر آن، دولت اذعان دارد که تخصیص‌ها به شرکت‌های تصفیه شکر هم به درستی انجام شده، اما آنچه که حائز اهمیت است، کمبود شکر سفید در بازار است. پس از روی کار آمدن ساداتی نژاد در وزارت جهاد (مهرماه) تا اسفند ۱۴۰۰، جمعا میزان واردات شکر ۴۳۷ هزار تن بوده است. این در حالی است که سال ۹۸، ۲۸۵ هزار تن شکر خام وارد شده است. حتی این آمار هم نشان می‌دهد که دولت توانسته میزان کمبودی که در قسمت تولید است را با افزایش ۱۵۲ هزار تنی واردات، تقریبا پر کند، ولی همچنان شکر در بازار کمیاب است.

جدول زیر، آمار واردات شکر خام به تفکیک ماه‌های سال است. (ارقام هزار تن)

منبع: گمرک جمهوری اسلامی ایران

کاهش شکر در اردیبهشت سال گذشته در حالی بود که دولت قبل در اسفند ۹۹، حتی یک کیلوگرم هم شکر وارد نکرده بود و کاهش شکر خام، یکی از علل کاهش شکر سفید در بازار بود؛ اما امسال دولت ۵۰ هزار تن در اسفند ماه واردات داشته و از این بابت مشکلی وجود نداشته است.

با این حال، دبیرکل اتحادیه بنکداران مواد غذایی گفته که کمیاب شدن شکر در بازار مختص شکر دولتی است و شکر آزاد به وفور در بازار وجود دارد. قاسمعلی حسنی علت کاهش شکر دولتی را تعلل در عرضه توسط ستاد تنظیم بازار و وزارت جهاد دانسته و تاکید کرده که در صورت تامین، شکر دولتی به سرعت در بازار عرضه خواهد شد. همچنین، سیف، معاون سابق وزیر جهاد که به تازگی از سمتش برکنار شده، در اظهار نظری در سال ۱۴۰۰ اعلام کرده بود که تا خرداد سال جاری، شکر ذخیره شده و کمبودی در بازار وجود نخواهد داشت.

طبق بررسی‌هایی هم که انجام شده مشخص شد که شرکت‌های توزیع هم در ماه‌های اخیر افزایش توزیع نسبت به قبل داشتند که این احتمال احتکار و یا قاچاق را افزایش می‌دهد. همانطور که طی روز‌های اخیر، خبر کشف محموله‌های سنگین برخی کالا‌ها از جمله شکر توسط مرزبانی جمهوری اسلامی ایران اعلام شد. طبق اعلام فرمانده مرزبانی جمهوری اسلامی، از ابتدای سال تاکنون، حدود ۳۱ تن شکر از قاچاقچیان کشف و ضبط شد.

همچنین همچنین در روز‌های گذشته، مسئولین شهرستان‌های مختلف کشور از کشف انبار‌های احتکار شکر خبر دادند. به عنوان نمونه، رئیس جهاد کشاورزی استان البرز روز پنجشنبه از کشف ۷ تن شکر در یکی از انبار‌های این استان در کنار برخی کالا‌های دیگر خبر داد. البته دبیر اتحادیه بنکداران معتقد است به دلیل افزایش قیمت‌هایی که دولت در آن دخیل است، احتکار صرفه اقتصادی ندارد.

با این حال آنچه عیان است، کمبود شکر در بازار مصرف است که با توجه به آن چه گفته شد، این کمبود نمی‌تواند به دلیل کاهش تولید یا واردات و حتی توزیع توسط شرکت‌های توزیع کننده باشد. تاکنون هیچ مسئول دولتی در خصوص کاهش شکر در بازار توضیحی ارائه نداده تا مشخص شود که «شکر‌ها کجا هستند»؟

روزنامه شرق/

پایان پیام//