گروه اقتصاد کلان بازارنیوز- بهزاد قبادی؛ عباس شاکری، عضو هیات علمی دانشگاه علامه و اقتصاددان در نشست تخصصی شاخه اقتصادی فرهنگستان علوم با موضوع «رمز گشایی از علل تورم موجود» گفت: از سال ۱۹۸۰ تا ۲۰۱۶ وضعیت متوسط تورم در جهان اینگونه بوده که جز در بحران ۲۰۰۸، سال‌ها است تورم تک رقمی است، ولی اگر تورم ایران در مقایسه با جهان را ببینیم متوجه می‌شویم که تورم ما هم بالا و هم نوسانی است. در ادبیات اقتصادی وقتی که میخواهند تورم را از جهت علت طبقه بندی کنند سه گروه عوامل مطرح می شود. یکی تورم مبتنی بر جاذبه تقاضا، دوم تورم مبتنی بر هزینه و سوم تورم ساختاری است. تورم مبتنی بر تقاضا به این صورت است که پولی در دست مردم  و عوامل اقتصادی قرار میگیرد، قدرت خریدشان بالا می‌رود و تقاضای خود را نسبت به قبل افزایش می‌دهند و در نتیجه مازاد تقاضا به تورم منجر می‌شود.  

وی افزود: در اقتصاد ایران هر سه نوع تورم حاکم است، ولی دیدگاه‌هایی هم وجود دارد که تورم را صرفا به نقدینگی مرتبط می‌دانند. دولت جدید نیز که به قدرت رسیده است هم همین نظر را دارد. در سال ۱۳۹۶ نیز که ما بسیار نگران شده بودیم یکی از دوستان دست اندرکار گفت نقدینگی باعث شد ناپایداری‌های ارزی سال ۱۳۹۶ رخ دهد که من در مقاله‌ی مبسوطی نوشتم که نقدینگی تنها دلیل نیست. ملاحظه می‌کنید که در مراکز پژوهشی دولت و مجلس نیز همین موضوع مطرح می‌شود. جالب است که این‌ها تنها عامل افزایش نقدینگی را کسری بودجه دولت می‌دانند درحالیکه نقدینگی از سه جزء ذخایر ارزی دولت، بدهی‌های دولت و بدهی‌های بانک‌ها خلق می‌شود.

شاکری ادامه داد: نقدینگی را به کسری بودجه منتسب می‌کنند درحالیکه پاسخ نمی‌دهند در دهه ۱۳۹۰ سهم بانک‌ها از ایجاد نقدینگی بیشتر است یا سهم کسری بودجه؟ اصلا بحثی در این رابطه صورت نمی‌گیرد انگار بانک‌ها منصفانه تماما به مر قانون عمل میکنند. سهم بدهی خالص دولت به بانک مرکزی نشان میدهد که هروقت ما شوک درمانی انجام داده ایم کسری دولت افزایش پیدا کرده است. چه بسا کسری بودجه دولت همه معلول یک علت واحد باشد. برای ما توضیح دهید که چگونه نقدینگی به افزایش تورم منجر می‌شود؟ رشد نقدینگی در دهه ۹۰ از برخی سال‌ها از دهه هشتاد و هفتاد هم کمتر بوده است. در سال ۱۳۸۵ افزایش نقدینگی ۴۰ درصد را رد کرد، اما تورم ۱۱ درصد بوده است. چطور اینجا تورم ایجاد نشده است؟ وقتی ۸۵ درصد نقدینگی، سپرده شده است باید بروید نقدینگی را تفسیر کنید که چگونه همه اقتصاد را جولانگاه سودا گران می‌کند و قیمت مسکن را ده برابر می‌کند.

شاکری در بخش دیگری از سخنان خود گفت: ما تورم ساختاری هم داریم. من رادیو و رسانه‌های داخلی و خارجی را پیگیری میکنم که مدام می‌گویند چرا قیمت‌ها را سرکوب می‌کنید؟ یک وقت قیمت در بازار رقابت شکل میگیرد و یک وقت کسی هر چه دلش خواست وزن می‌کند! یک وقت هم انحصار شکل می‌گیرد. باید برای این فکری کرد. شما سه مغازه پیدا نمی‌کنید که قیمت‌های شان یکی باشد. یک صنف بازرگانی اول سال می‌گوید ۴۰ درصد تورم داریم و علت آن را نقدینگی می‌داند! چرا؟ نظرخواهی می‌کنند که امسال تورم چقدر می‌شود! این را می‌گویند و قیمت‌های کلیدی را با قدرت قیمت گذاری دلبخواهی بالا می‌برند.

این استاد دانشگاه تصریح کرد: ببینید کره ای‌ها در سال ۱۹۶۲ چگونه عمل کردند. با یک اقتصاد دولتی به این معنا که دولت مسئولیت پذیری نشان داد شروع کردند و در ۱۹۹۰ به معنای واقعی یک اقتصاد خصوصی در آنجا شکل گرفت. ما باید بازار سازی کنیم، مجاری رانت و فساد را ببندیم، شفافیت ایجاد کنیم و عوامل دولت پای خود را از اقتصاد پس بکشند و سپس کالا را به بازار بسپاریم، اما می‌گویند شفافیتی در کار نباشد، فساد را ریشه کن نکنیم، انحصار گران را در بازار به خط کنیم، اقتصاد را جولانگاه عوامل ذینفع دارای قدرت کنیم، همه چیز را رها کنیم و اسم آن را بازار بگذاریم. اسمیت یا ریکاردو چنین حرفی زده است؟

شاکری اظهار کرد: ما اگر بسترسازی کنیم و قرار باشد یک قیمت را تعیین کنیم باید دوره گذار  آن را مدیریت کنیم و به سایرین بگوییم اگر میخواهیم این قیمت را بالا ببریم به این خاطر است که این کالا ارزان است و موجب سوء تخصیص منابع می‌شود و شما نباید قیمت خود را بالا ببرید، اما متاسفانه طی شش برنامه توسعه ما یک قیمت را تغییر می‌دهیم و هرکس قیمتی در دست دارد آن را افزایش می‌رود و دوباره می‌گوییم باز اصلاحات باید انجام شود. این‌ها هزینه دارد و ما هم اکنون فرار سرمایه، رشد منفی سرمایه گذاری و ... را می‌بینیم.

وی درپایان سخنان خود ارتباط تورم با نقدینگی و کسری بودجه را آدرس غلط قلمداد کرد و گفت: کسری بودجه دولت از ژاپن بالاتر است یا ترکیه؟ وقتی دولت بی ثباتی ایجاد می‌کند اولین کسی که صدمه می‌بیند خودش است.   کسری بودجه را با اوراق قرضه جبران می‌کنند به این هوا که آیندگان بیایند پرداخت کنند. این چه سر وصدایی است که در رابطه با کسری بودجه راه انداخته اند. جالب است بودجه را هم تصحیح نمی‌کنند و هرجا بخواهند به آن اضافه می‌کنند.

پایان پیام//