واضح است که شرایط جهانی پس از خروج آمریکا از برجام، اتحاد بین قدرتهای بلوک شرق، اتحادیه اروپا و قدرتهای منطقهای خاورمیانه مانند ایران، ترکیه و عراق برای مقابله با آمریکا از هر زمان دیگری بیشتر شده است.

گروه بین الملل بازارنیوز : قرار است 13 آبان دور جدید تحریم های آمریکا که صنایع نفت و گاز را نشانه میگیرند، علیه کشورمان عملیاتی شود. این تحریم ها پس از برجام برداشته شده بودند که خروج یکطرفه آمریکا از برجام، چالش تازه ای را به کشورمان تحمیل کرد. ترامپ دلایل خود برای خروج از برجام و برقراری دوباره تحریمها را به نابودی کشاندن برجام و ایجاد اختلال در اقتصاد ایران عنوان کرده که به بهانه دخالتهای ایران در سوریه، عراق و یمن انجام شدهاند. در واقع هدف اصلی ترامپ از این کار کشاندن ایران به میز مذاکره از طریق ایجاد شرایط سخت اقتصادی است برای تحمیل توافق جدیدی است که نام وی در آن آورده شود. وبگاه «میدل ایست مانیتور» امروز پنج شنبه در گزارشی مدعی شده که به 5 دلیل تحریمهای ترامپ به شکست خواهد انجامید. این گزارش این موارد را برشمرده تا بیش از پیش به بی نتیجه بودن تحریمهای آمریکا علیه کشورمان پی ببریم.
- با اعمال تحریمهای نفتی آمریکا، صادرات نفت ایران به صفر نخواهد رسید؛ همانطور که از شواهد بازار نفت و نوسانات قیمت نفت در چند روز اخیر پیداست، هیچ جایگزینی برای پر کردن خلا عرضه روزانه 2 میلیون و 500 هزار بشکهای نفت ایران وجود ندارد. اگرچه عربستان قبلا قول پرکردن جای خالی نفت ایران را داده بود، کارشناسان با بررسی شواهد اعتقاد دارند که ریاض و هم پیمانانش توان جبران این کمبود عرضه در بازار را نخواهند داشت. با کاهش عرضه نفت ایران از روزی 2 میلیون و 500 هزار بشکه در روز به حدود 1 میلیون و 500 هزار بشکه، قیمت سبد نفتی اوپک به 76 دلار در هر بشکه رسیده است. پیش بینیها نشان میدهد که این افزایش قیمت تا 100 دلار به ازای هر بشکه هم میتواند صعود کند حتی اگر صادرات نفت ایران به 1 میلیون بشکه در روز برسد.
- اختلاف چین و روسیه با آمریکا در مورد ایران؛ جنگ تجاری ترامپ با چین و اعمال تحریمهای اقتصادی علیه روسیه، پکن و مسکو را رو در روی آمریکا در این موضوع قرار داده است. از طرفی کاخ سفید نمیتواند بر حمایت اتحادیه اروپا نیز حساب کند زیرا اتحادیه اروپا آغازگر مذاکرات در مورد پرونده هسته ای ایران در سال 2003 بود و برجام را یکی از دستاوردهای سیاست خارجی خود میداند. بعلاوه، اعمال تحریمها به نوعی هویت و استقلال این اتحادیه را تهدید میکند. به قول وزیر اقتصاد فرانسه: نتیجه تنش ها با ایران شانسی برای اتحادیه اروپاست تا قدرت ساختار مالی مستقل خود را نشان دهد، پس ما با هر کشوری که تمایل داشته باشیم معامله میکنیم.
- تمایل به ایجاد یک نظام مالی جهانی جدید جایگزین دلار؛ تحریمهای آمریکا پایههای ایجاد تغییری تاریخی در نظام مالی جهانی را ایجاد کرده است. برای دهههای متوالی دلار آمریکا بازارهای مالی بین المللی را تسخیر کرده است. اما خروج آمریکا از برجام باعث شد تا روسیه، چین، ترکیه و هند به دنبال استفاده از واحد پول خود برای معامله با ایران باشند. بعلاوه، اگر اتحادیه اروپا هم در ایجاد یک سیستم مالی جدا از دلار آمریکا موفق شود، بقیه کشورها هم میتوانند از یورو برای تجارت با ایران استفاده کنند و به این ترتیب، دلار از بازارهای جهانی حذف خواهد شد.
- دستاویزی برای مقابله سایر امضا کنندگان برجام با یکجانبهگرایی آمریکا؛ با وجود اینکه برجام یک توافق بین المللی مورد حمایت ماده 2231 شورای امنیت سازمان ملل بود، دولت ترامپ بصورت یکجانبه از آن خارج شده و حالا بدنبال تنبیه سایر کشورهایی است که به دنبال اجرای آن هستند. هر گونه تسلیم شدن به خواستههای واشنگتن در مورد مساله ایران، رویکرد فعلی یکجانبه گرایانه آمریکا را تقویت میکند. برای جلوگیری از تقویت رویکرد آمریکا، ایران و جامعه بین المللی میتوانند از برجام بعنوان ابزار استراتژیک خود استفاده کنند.
- حمایت همپیمانان پرقدرت آمریکا مثل ژاپن و اتحادیه اروپا از برجام؛ تنها تعدادی از متحدان منطقهای آمریکا یعنی عربستانسعودی، اماراتمتحدهعربی و اسرائیل از تصمیم ترامپ برای خروج از برجام حمایت کردند، در حالی که بازیگران منطقهای قویتری همچون ترکیه، عمان و عراق از برجام حمایت کردند. در همین اثنا، گسترش بحرانهای منطقهای دیگری نیز به مزاج آمریکا و هم پیمانانش خوش نیامده است. حمایت روسیه و ایران از بشار اسد و پیروزی دولت بشار اسد بر مخالفان، شکست ائتلاف آمریکا در افغانستان، شکست عربستان برای مقابله با حوثیهای تحت حمایت ایران و مخالفت قطر با محاصره یمن به ائتلاف به رهبری عربستان. این اوضاع منطقهای، شرایط را برای برای دور زدن تحریمهای آمریکا توسط تهران آسانتر خواهد نمود.
با توجه به موارد ذکر شده در گزارش فوق، پر واضح است که شرایط جهانی پس از خروج آمریکا از برجام، اتحاد بین قدرتهای بلوک شرق، اتحادیه اروپا و قدرتهای منطقهای خاورمیانه مانند ایران، ترکیه و عراق برای مقابله با آمریکا از هر زمان دیگری بیشتر شده است. علاوه بر این، رفتار سایر قدرتهای جهانی یعنی اروپا، چین، روسیه و هند نشان میدهد آنها بدنبال باز کردن راهی هستند تا معاهدات بینالمللی را بدون آمریکا حفظ کنند. به احتمال زیاد، این شرایط در آیندهای نزدیک به عقبنشینی آمریکا از صحنه بینالمللی خواهد انجامید که بدنبال آن ساختار نظام بینالملل از یک سیستم تک بعدی به رهبری آمریکا به یک جهان چند قطبی تغییر خواهد کرد که بازیگران منطقهای نقش اساسیتری را ایفا میکنند. بعلاوه اینکه اعمال تحریمهای آمریکا نتیجهای جز افزایش تنشها در خاورمیانه و برهم زدن بازارهای انرژی در دنیا پیامد دیگری نخواهد داشت و مهم تر اینکه با توجه به دلایل ذکر شده، بسیار بعید است واشنگتن را به رسیدن به اهداف خود در ایران نزدیکتر کند.