گروه بورس، بانک و بیمه بازارنیوز : گروه ویژه اقدام مالی و یا همان FATF  این روزها بحث اصلی محافل خبری شده، حتی برخی این گونه به افکار عمومی القاء می کنند که  FATF  از ترکمنچای برای کشور خطرناک تر است، اما با رویکرد فنی و به دور از تمایلات سیاسی کمتر  به این مسئله پرداخته شده است. اصلا FATF چیست؟ بازارنیوز بنا به رسالتی که در فضای رسانه و افکار عمومی دارد با انجام مصاحبه های فنی و کارشناسی سعی در تنویر افکار عمومی در این حوزه دارد لذا با دعوت از کارشناسان به بررسی ابعاد مختلف FATF می پردازد . کوروش احمدی دیپلمات پیشین مهمان اولین پرونده تنویر بازارنیوز بودند که مشروح مصاحبه به شرح زیر است؛

بازارنیوز:در ابتدا در خصوص FATF توضیحاتی بفرمایید.

احمدی: FATF در سال ۸۹ توسط ۷ کشور صنعتی شکل گرفت.  بدوا تنها متمرکز بر مسئله پولشویی بود و بعد از حمله تروریستی به برج‌های دو قلو موضوع مقابله با تامین مالی تروریسم هم بر آن اضافه شده  است و طی این مدت به عنوان گروهی که  صبغه کارشناسی و تخصصی دارد و کمتر به مباحث سیاسی و حقوقی می‌پردازد در حال فعالیت است.

بازارنیوز:یکی از مباحثی که در این خصوص مطرح می‌شود مکانیزم رای‌گیری در FATF است. لطفا توضیحاتی را در خصوص رای‌گیری بفرمایید و تشریح کنید که آیا شبهاتی که به آن وارد می‌کنند از دیدگاه شما صحیح است یا خیر.

احمدی: فلسفه تشکیل FATFتمرکز بر مباحث فنی و تخصصی در حوزه بانکداری و مؤسسات مالی بین‌المللی است و با موضوع پرداختن به پولشویی آغاز به کار کرده و در ادامه مقابله با تامین مالی تروریسم به آن افزوده شد بنابراین وجه فنی و تخصصی بر آن غالب است FATF  شبکه ای است مانند ده‌ها شبکه مشابه که نه دولتی هستند و نه کاملا غیردولتی؛ البته نمی‌توان آنها را بین‌الدولتی هم نامید و به اصطلاح Trans governmentalهستند که واژه مصطلح فارسی مناسبی را هنوز برای آن نداریم و به طور کلی می‌توان اینگونه بیان کرد، که کارشناسانی که در این شبکه‌ها حضور دارند مقامات مسئول دولتی هستند اما  در کارشان در این شبکه ها تابع دستورالعمل‌های سیاسی دولت و وزارت خارجه  متبوعشان نیستند.

مثال دیگر، شبکه حمایت از مصرف کنندگان با عضویت ۴۰ کشور نیز به همین صورت است و مقامات تخصصی و حرفه‌ای آن رشته با حضور در نشست‌ها، اقدام به اتخاذ تصمیماتی می‌کنند که جنبه فراملی دارد. باید به این نکته هم اشاره کنم که این قبیل فعالیتهای  فراملی در صد سال گذشته افزایش یافته است و مبارزه با اشاعه بیماری‌ها در سطح جهان از جمله این موارد است زیرا در داخل یک کشور نمی‌توان به مقابله و ریشه‌کنی این مشکلات پرداخت و حتما باید ابعاد بین‌المللی آن را در نظر گرفت و سازمانهایی که در این خصوص در سطح ملی سیاست‌گذاری می‌کنند باید با سازمان بهداشت جهانی هماهنگ باشند. همه این موارد را عنوان کردم تا بگویم FATF هم نوعی از این سازمان‌هاست و افراد فعال در آن از ۳۸ کشور جهان و جزو کارشناسان و مسئولان فنی این حوزه هستند و علاوه بر این نهادی غیرسیاسی و غیرحقوقی است و تصمیماتی که اتخاذ می‌کند  تنها در حد توصیه است بنابراین تصمیمات اتخاذ شده در این نهادها با اجماع صورت می‌گیرد و به این معنی نیست که مخالفت یک کشور اثرگذار باشد زیرا مباحث کارشناسی متعددی در خصوص موضوعات طرح شده مدنظر قرار می‌گیرد تا نهایتا به اجماع و اتفاق آرا می‌رسند. تصمیماتی اتخاذ می‌شود که جنبه فراملی دارد، در نتیجه در FATF رای گیری نداریم.

بازارنیوز: عضویت رژیم اشغال گر و یا عربستان در FATF چگونه است؟

احمدی: رژیم اشغالگر جدیدا عضو FATF شده و عربستان عضو اصلی نیست. به هر حال، آنها تاکنون نتوانسته اند منشا ایجاد مشکلی شوند. همچنانکه در ژوئن ۲۰۱۶ که تدابیر تقابلی علیه ایران تعلیق شد ۱۲ ماه به ایران فرصت دادند که بعضی استانداردها و مقررات را اعمال کند تا ایران از بیانیه عمومی حذف شود و به عنوان کشور همکار شناخته شود. این پروسه در کشورمان به طول انجامید و برغم حضور آمریکا و برخی کشورهای معاند دیگر این مدت تمدید شد. بنابراین تمرکز FATF تاکنون عمدتا بر روی مسائل تخصصی و حرفه‌ای بوده است و سعی دارد که تصمیمات اتخاذ شده بعد حقوقی و سیاسی نداشته باشد.

بازارنیوز: بحث در اختیار گذاشتن اطلاعات نیز یکی از شبهات طرح شده در خصوص FATF است از طرفی برخی نیز عنوان می‌کنند این کار نیز با اجازه نهادهای امنیتی صورت می‌گیرد. ارائه گزارش مستقل از جمله مباحث موجود در این خصوص است زیرا در اجلاس آخر FATF ایران را ملزم به گزارش FIU کردند. ارزیابی‌تان را در خصوص سازوکار این مباحث بفرمایید؟

در خصوص گزارش دهی FIU (واحد اطلاعات مالی) اگر ۴۱ توصیه و بقیه اسناد FATF را ببینید متوجه می‌شوید که این یک توصیه عام است تا واحد اطلاعات مالی در همه کشورها ایجاد شود تا در آن اطلاعات دریافتی از نهادهای مالی در خصوص موارد مشکوک به پولشویی و تامین مالی تروریسم مورد تجزیه و تحلیل قرار گیرد. این تحلیل اطلاعاتی اقدامی است که در همه سازمان‌های اطلاعاتی و انتظامی صورت می‌گیرد و روند کار و اهداف عناصر هدف را بررسی می‌کند. وظیفه FIU این است که تراکنش‌های مشکوک مؤسسات مالی و بانک‌ها را بررسی کند و این مسئله توسط واحدهای اطلاعاتی و انتظامی همان کشور مورد بررسی قرار گیرد و نتیجه کار را به مؤسسات مالی ذیربط اطلاع می‌دهند. این همان کاری است که در همه کشورها انجام می‌شود و مطلقا بحث گزارش به نهادهای فراملی در شرح وظایف FIU وجود ندارد و قرار نیست که این گزارش‌ها به خارج از کشور و نهادهای مرتبط ارائه شود.

در خصوص ارائه گزارش هم که مطرح گردید توصیه‌های ۹گانه‌ای که توسط FATF ارائه شده،  یک مورد آن درباره استقلال کامل FIU است و از دولت می‌خواهد استقلال این واحد رعایت شود و این چیزی است در حد مثلا استقلال یک بانک مرکزی یا یک دانشگاه .

هیچ جا مطلقا عنوان نشده است که FIU به نهادهای فراملی و سایر کشورها باید گزارش ارائه کند ما یک گروه Egmont داریم که به  رؤسای FIU کشورهای مختلف امکان می دهد که گهگاه دور هم  جمع شوند و علیرغم اینکه  حدود 190 کشور در چارچوب FATF فعالیت دارند، تنها  رؤسای FIU  از ۵۰ کشور در آن حضور دارند و  آنهم بطور کاملا غیررسمی و به صورت مشورتی هر از گاهی برای بررسی مسائل دور هم جمع می‌شوند. اما هیچ دستورالعملی را نمی‌توانند به کشورهای دیگر تحمیل کنند و هیچ الزامی برای بده بستان اطلاعاتی وجود ندارد مگر اینکه برخی کشورها بطور دو جانبه تمایل به همکاری با هم داشته باشند و به عنوان مثال بخواهند فردی که متهم به پولشویی است و کشور گریخته  را تحت تعقیب کیفری قرار دهند.

بازارنیوز: آیا این اقدامات اختیاری است ؟

احمدی: بله همانطور که پیش تر اشاره شد این اقدامات کاملاً اختیاری است و تاکنون ضوابط و قوانین خاصی برای آن تدوین نشده است. اصلا در دستور کار نیست که کشور و نهادی ملزم به  ارائه اطلاعات در مورد فرد خاصی شود. افرادی که در ایران چنین ادعایی دارند باید به طور مستند به توصیه‌های FATF اشاره ‌کنند بگویند که طبق کدام توصیه مدعی اند که یک دولت یا برخی نهادها ملزم هستند که اطلاعات یک فرد و نهاد را به سازمان‌ها و اشخاص فراملی گزارش دهند.

بازارنیوز: برخی می‌گویند خودمان قانون پولشویی داریم و پذیرش FATF جنبه سیاسی دارد نظرتان رادر این خصوص بفرمایید.

احمدی: توجه به مبارزه با پولشویی در کشور ما موضوعی جدید است . اگر اشتباه نکنم طی ۱۰ سال گذشته مسئله پولشویی مورد توجه قرار گرفته و قبلا کمتر به آن توجه می شد. این موضوع در گذشته خیلی اهمیت خاصی نداشت به نحوی که هر کسی با یک گونی اسکناس می‌توانست به بانک برود و از مسئول مربوطه بخواهد که این پول را در حسابش بگذارد فارغ از اینک این پول از کجا آمده است، می‌دانید که پولشویی در مورد پول حاصل از قاچاق و ارتشاء و فعالیت‌ باندهای تبهکاری مطرح است چرا که آنها از طریق حساب‌های بانکی پول‌ مبادله نمی کنند. . در نتیجه این بحث در کشور ما موضوع نسبتا جدیدی است در صورتی که در کشورهای دیگر سابقه  ده ها ساله دارد.

  ما برای مقابله با بیماری‌ها و آلودگی‌ محیط زیست و طیف وسیعی از دیگر موضوعات فراملی که ابعاد بین‌المللی دارند آماده همکاری با دیگر دولت‌ها هستیم. مثلا ده ها سال است که پلیس ایران با اینترپل همکاری دارد و  معاضدت قضایی نیز کم و بیش در چارچوب‌های موافقتنامه‌ بین کشورها وجود دارد. کار در چارچوب  FATF نیز مشابه این قبیل امور است.

بازارنیوز: بحث حمایت از گروه‌های مقاومت یکی از شبهات CFT است که برخی می‌گویند در صورت پذیرش این همکاری و حمایت محدود می شود اما برخی دیگر معتقدند فعالیت سپاه قدس محدود می‌شود ، توضیحاتی را در این خصوص بفرمایید.

احمدی: وقتی FATF از گروه‌های تروریستی صحبت می‌کند مبنایش قطعنامه‌های سازمان ملل و شورای امنیت است و طبق این قطعنامه‌ها القاعده، طالبان و داعش جز این گروه‌های تروریستی شناخته شده‌اند و غیر از این گروه‌های تروریستی دیگری که مورد شناسایی بین‌المللی قرار گرفته باشند نداریم.

تا آنجا که در سازمان ملل و شورای امنیت پیگیری حرفه‌ای داشته‌ام هیچ گاه تلاش برای قرار دادن نام حزب‌الله در لیست گروه‌های تروریستی صورت نگرفته است و حتی  پیش نویسی هم به شورای امنیت در این خصوص ارائه نشده است. گروه های فلسطینی و حماس هم به همین ترتیب است و همانطور که مستحضر هستید اخیرا آمریکا تلاش کرد در مجمع عمومی، حماس را طی یک قطعنامه محکوم کند که شکست خورد و بالعکس قطعنامه‌ای با ۱۵۶ رای به نفع فلسطین و علیرغم رای منفی آمریکا و اسرائیل تصویب شد، شرایط به این صورت است که حزب‌الله حزبی سیاسی و جزو نظام سیاسی یک کشور است و نماینده در آن دولت دارد و در مجلس آن کشور حضور دارد لذا شورای امنیت نمی‌تواند آن را به عنوان گروه تروریستی معرفی کند بنابراین در این مقطع زمانی و با داده‌های موجود چنین مسئله‌ای قابل تصور نیست برخی از دوستان می‌گویند ممکن است این مسئله در آینده رخ دهد اما سوال من این است:  آیا ما باید از ترس مرگ خودکشی کنیم و به فرض اینکه ممکن است در آینده این اتفاق بیفتد بله ممکن است هر اتفاقی در آینده رخ دهد. حتی اگر چنین اتفاق بسیار بعیدی در آینده افتاد و الحاق ما به کنوانسیون مقابله با تامین مالی تروریسم مشکل ساز شد، که این هم بسیار بعید است، در آن صورت ما می توانیم مطابق ماده 27 این کنوانسیون از آن خارج شویم.