گروه اقتصاد کلان بازارنیوز: ترور ناجوانمردانه شهید سپهبد قاسم سلیمانی اتفاق کمی برای بازارهای جهانی نبود، در ساعات اولیه یکی از ترندهای شبکه های مجازی هشتگ جنگ جهانی سوم بود، همین نشان دهنده آینده تیره و تار برای بازارهای جهانی بود، آینده ای که قطعا با انتقام سخت ایران از عوامل این ترور تیره و تارتر نیز خواهد شد، در تحلیل سناریوهای اقتصادی آینده این مسئله باید دانست که بازارهای اقتصادی همگی یک شبکه در هم پیچیده و دارای تاثیر و تاثرهای فراوان هستند، افزایش بهای نفت و طلا و همچنین سقوط شاخص های بورس های جهان همه نوک کوه یخ برای اقتصاد فردای جهان هستند، در یادداشت ذیل به برخی از مولفه های آینده اقتصادها پس از ترور شهید سپهبد سلیمانی میپردازیم. به عقیده نگارنده این مولفه ها اگرچه در قدم اول در مقیاس منطقه ای خواهند بود ولی در آینده در یک حرکت دومینووار جهان را متاثر خواهند کرد.

محورهای ذیل با فرض شدیدترین سناریوی ممکن برای آینده پیش رو تنظیم‌شده است ولی در صورت عدم بروز این شرایط نیز کم یا بیش اتفاق خواهند افتاد.

1. نفت

اولین مؤلفه متأثر در این میان تولید نفت است، اگرچه بازارهای انرژی از سال 2009 و با ورود بازیگران جدیدی مانند نفت شیل آمریکا نسبت به شوک‌های این‌چنین مصون مانده بوده( و پیشتر در رابطه با گذار فاز بازارها از کمیابی به فراوانی صحبت به میان آورده بودیم) ولی به نظر می‌رسد با تشدید اوضاع این بالش شوک نیز دیگر مؤثر نخواهد بود، چراکه عمده تولیدکنندگان اوپک در این منطقه هستند و در صورت بروز شرایط بحرانی دیگر نفت شیل آمریکا نیز نخواهد توانست که با این مسئله مقابله کند، اولین قطعه این دومینو قبل‌تر و با کاهش سهم ایران از بازار شروع‌شده بود ولی با خروج شرکت‌های نفتی از عراق و متأثر شدن سایر کشورهای منطقه بالش شوک آمریکا نیز مؤثر نخواهد بود.

خروج کارکنان خارجی شرکت های نفتی از عراق

2. بالاتر رفتن ریسک اعتباری کشورها برای دریافت سرمایه‌گذاری خارجی

حتی اگر گزینه نظامی هم‌روی ندهد شرایط حاکم بر منطقه قطعاً از منظر اقتصادی برای کشورهای میزبان آمریکایی‌ها بد خواهد بود، چراکه ادامه وضعیت تنش فعلی رتبه ریسک اعتباری این کشورها را به‌شدت کاهش داده و از جذب سرمایه‌گذاری‌های خارجی بیشتر ممانعت به عمل می‌آورد.

3. افزایش بهای نفت و بازارهای موازی

تنها ساعتی بعد از دست به دست شدن خبر شهادت سردار سلیمانی بود که قیمت هر بشکه نفت با یک دلار و 94سنت معادل 2.93 درصد افزایش به 68 دلار و 19 سنت رسید و ‌نفت برنت به محدوده ۷۰ دلار رسید و۴ دلار افزایش را تجربه کرد و گازوییل در بازارهای جهانی تا 21 درصد گران‌تر شد.

افزایش قیمت بازار انرژی در ساعتهای اولیه

همین بازارهای موازی این بازار را نیز دچار جهش کرده و طلای جهانی دچار جهش قیمت شد و قیمت طلا در بازار جهانی با 12 دلار افزایش به 1540.7 دلار برسد این برای سرمایه‌گذاران در سطح جهان شاید اتفاق خوبی باشد، ولی باید توجه داشت که این امر به دلیل تیره شدن افق بازارهای جهانی و هجوم سرمایه‌گذاران برای کسب ذخایر احتیاطی مانند طلا است. شاید ترند توییتر جنگ جهانی سوم از مواردی بود که بر این اتفاق اثر گذاشت. علاوه بر این بازارهایی که خاصیت پناهگاه‌های سرمایه‌ای در شرایط نااطمینانی ژئوپلیتیک را دارند، با افزایش تقاضا روبه‌رو شدند؛ طلا، ین ژاپن و بیت‌کوین از جمله پناهگاه‌هایی بودند که روز گذشته میزبان سرمایه‌‌های نگران بودند و افزایش ارزش داشتند. این اتفاق حاکی از ترس سرمایه‌ها از اقدامات اخیر آمریکا و عواقب آن است.

بازار طلا در یک روز گذشته

4. گسترش تحرکات کشورهای جنوب شرقی آسیا برای تضمین بازارهای انرژی

قرمز شدن بورس های آسیایی در پی شهادت سردار سلیمانی یک زنگ خطر برای این کشورهاست. عمده منابع انرژی کشورهای جنوب شرقی آسیا منطقه ما است، با بروز تنش بیشتر در منطقه این کشورها با نگرانی‌هایی روبرو خواهند شد، اگرچه آن‌ها ذخایری را برای چنین روزهایی برای خود تهیه دیده‌اند ولی در صورت آسیب جدی به تأسیسات انرژی در منطقه ذخایر آن‌ها نیز کفاف لازم برای پیش بردن اقتصادهای حجیم آسیایی را نخواهد برد.

5. ضعف بازارهای مالی و تجاری امارات و آسیب اقتصادی به کشورهای جهان عرب

کشوری مانند امارات مانند یک‌خانه شیشه‌ای می­ماند که با کمترین پرتاب سنگی دچار تزلزل اقتصادی خواهد شد، یکی از این پایه‌های ضعف اماراتی‌ها دارا بودن ظرفیت‌های بندرهایشان است که درصد بالایی از تجارت جهان عرب را با سازوکارهای صادرات مجدد تنظیم می‌کند. ناو هواپیمابر آمریکایی هم‌اکنون در کویت خود یکی از بسترهای بروز تنش است، در صورت بروز هرگونه تنش در منطقه خلیج‌فارس امارات  و به‌تبع آن تجارت در کشورهای جهان عرب با مشکلات عدیده روبرو خواهد شد.

6. ریزش بورس های جهان

همزمان با انتشار خبر شهادت سپهبد قاسم سلیمانی در حمله هوایی نیروهای آمریکایی، قیمت جهانی نفت و طلا در جریان معاملات آخرین روز کاری هفته افزایش یافت ولی بازارهای سهام وارد فاز قرمز شدند. بازارهای سهام آمریکا، اروپا و آسیا نیز روز جمعه شاهد نزول شاخص‌ها بودند. افت نسبی قیمت سهام طی خرید و فروش‌های روز جمعه موجب شد تا شاخص داوجونز که میانگین موزون قیمت سهام ۳۰ شرکت صنعتی برتر آمریکایی نشان می‌دهد، ۲۷۳ واحد و شاخص کل بورس آلمان(داکس) هم ۱۸۵ واحد کاهش یافت. در آسیا نیز شاخص بورس ژاپن(نیکی) ۱۸۱ واحد افت کرد.

افزایش نا اطمینانی در بازار‌های جهانی شده و بر همین اساس، قیمت اوراق قرضه خزانه داری آمریکا افزایش یافته است و بازدهی اوراق قرضه دولتی در سطح جهان به‌دنبال این اتفاق بزرگ‌ترین کاهش طی سه هفته اخیر را تجربه می‌کند. شاخص بورس LMSCI که بزرگترین شاخص آسیا و اقیانوسیه خارج از ژاپن در معاملات اولیه به بالاترین میزان طی حدود دو سال گذشته رسید اما پس از انتشار خبر حمله این شاخص پایین آمد. انتظار می‌رود بورس‌های اروپایی نیز پس از تشدید تنش در خاورمیانه رویکرد بازارهای آسیایی را در پیش گیرند. چنانچه شاخص بورس یورو استاکس، 0/66 درصد ریخت و بورس آلمان 0/6 درصد منفی شد؛ حتی بورس چین نیز که یکی از بهترین عملکردها را طی سال گذشته داشت علی‌رغم تلاش‌ها برای مثبت ماندن اما 0/2 درصد منفی شد.

چند توصیه

با توجه به روندهای ترسیم‌شده در بخش پیشین می‌توان چنین گفت که اقتصاد کشور ما در آستانه یک اتفاق بزرگ است و از این اتفاق بزرگ باید نهایت بهره را ببرد،

1. یکی از مؤلفه‌های اساسی در اقتصاد دوره پیش رو توانایی ائتلاف‌سازی است، کشور باید بتواند هر اقدامی را در نزد افکار عمومی جهانی به‌وسیله ابزارهای رسانه و با تمرکز بر تحریم احساسات مردم جهان منطقی جلوه دهد، برای حکام جهان در سطح سیاست‌گذاری هر اقدامی باید مستدل بنماید.

2. یکی از عوامل تقویت اقتصاد آمریکا پس از جنگ جهانی دوم این بود که این کشور در دوره جنگ تمام تمرکز خود را بر تولیدات نظامی معطوف کرد، به‌عنوان‌مثال در طی شش سال دوره جنگ جهانی دوم تنها 300 عدد خودروی شخصی در این کشور تولید شد. بایستی با کاهش تدریجی سهم ارز 4200 منابع لازم در این حوزه به تولید داخلی تزریق شود.

3. دوره پیش رو قطعا مناسبات بین المللی سخت تر خواهد شد، مگ اینکه انتقام سخت یک گشایش بزرگ را به همراه بیاورد، بر اساس داده‌های اقتصادی بهترین فرصت برای روشن کردن موتور رشد اقتصاد است. چراکه در این دوره تمرکز اصلی تأمین مالی بر ایجاد یک‌رشته زیرساخت و فناوری صنعتی است، این فرصتی است که در دوره غیر آن پدید نمی‌آید.

منبع: راهبرد معاصر/