گروه اقتصاد کلان بازارنیوز: در شرایط سنگین ترین تحریم های آمریکا از معدود کشورهایی که از ایران نفت میخرد سوریه است، سوریه دقیقا همان جاییست شهید سپهبد قاسم سلیمانی با مجاهدت های خود یک عمق استراتژیک برای ایران درست کرد، عراق نیز به نحوی دیگر از مبادی فروش نفت ایران است. در پرونده فروش نفت ایران نیز ظاهرا فروش بخشی از نفتها به سپاه قدس سپرده شده بود. اما نفت همه ی ماجرا نیست، در بلندمدت گسترش حوزه نفوذ سیاسی ایران باعث ایجاد یک اقتصاد سیاسی در منطقه خواهد شد که نفوذ همه جانبه دویست ساله استعمار در منطقه را به چالش میکشد، در این یادداشت به پاسداشت شهید سپهبد قاسم سلیمانی به بررسی عمق راهبردی او میپردازیم.

‏اقتصاد سیاسی قرار گرفتن سپاه در لیست تروریستی آمریکا

فروردین ماه آمریکا سپاه را در لیست تروریستی خود قرار داد

فروردین ماه آمریکا سپاه پاسداران انقلاب اسلامی را در لیست تروریستی قرار داد، در آن زمان از منظر اقتصادی این اتفاق کمتر دیده شد ولی واقعیت در عرصه بین‌المللی این است که حضور چندین ساله لایه امنیتی و سخت جمهوری اسلامی در منطقه، بسترساز روزی بوده است که بانک مرکزی ایران موفق به یک پیشروی قابل توجه در زمینه تحریم‌های مالی شده است؛ «آمریکایی‌ها می‌دانند که بر سر آینده حضور مالی ایران در عراق جنگ بزرگی بین بانک مرکزی ایران و خزانه‌داری آمریکا در جریان است و بانک مرکزی ایران(ولو میلی‌متر به میلی‌متر) در حال پیشروی در این جبهه است. آن‌ها به‌خوبی مطلع‌اند که بافت مالی عراق به‌نحوی است که بعد از استقرار بخشی از نظام تسویه بین‌المللی ایران روی دینار عراق، درهم امارات هیچ نقش محوری‌ای در ساخت مالی ایران نخواهد داشت و ضمناً این نقش تازه دینار عراق با تحریم هم قابل محدودسازی نیست.» این برای آمریکایی‌ها بسیار سخت است، خصوصاً که این نفوذ منطقه‌ای روزبه‌روز در حال گسترش است. البته باز شدن این دریچه قدری با ناآرامی های عراق به چالش گرفته شد ولی این اولین قدمهای مسیری است که در آن ایران و عراق بزرگترین شرکای تجاری یکدیگر شده و یک اقتصاد سیاسی بزرگ برای آینده را بسازند.

اقتصاد سیاسی بزرگی که شهید سپهبد قاسم سلیمانی  کلید زد

حوزه سیاسی بزرگتر؛ بازار بزرگتر

ایده محور مقاومت درواقع یک حرکت با هسته سخت اعتقادی است که به گسترش حوزه سیاسی خود می‌انجامد، با رجوع به ادبیات اقتصاد سیاسی جدید حوزه‌های سیاسی بزرگ‌تر مزایای متعددی دارند. آلبرتو آلسینا، اندیشمند این حوزه در مقاله‌ای به نام«درباره تعداد و سایز ملت‌ها» به مزایای داشتن یک حوزه سیاسی بزرگ می‌پردازد:

اول؛ نخستین مزیت داشتن یک حوزه سیاسی بزرگ این است که در حالت آرمانی و با افق بلند با کاسته شدن و محو شدن مرزهای اقتصادی میان حوزه‌های جغرافیایی منطقه هزینه‌های تجارت کاسته شده و در عوض درآمد منطقه ما بیشتر خواهد شد. چراکه در جهان کمتر از تجارت آزاد کامل، اندازه بازارها به اندازه حوزه‌های سیاسی آن‌هاست. با گسترش حوزه سیاسی ایران ابعاد بازار ایران نیز رو به تزاید خواهد گذاشت و بسیاری از موانع تجارت کاسته خواهد شد.

به میزانی که موانع برای عبور کالا و جریان اقتصادی و مالی برای یک بازار وسیع‌تر باشد قدرت رشدیابندگی و کسب درآمد بیشتر برای آن بازار بالاتر خواهد بود، از این لحاظ حرکت محور مقاومت برای باز کردن مرزهای بیشتر جغرافیایی یک حرکت بسیار راهبردی برای ایجاد یک بازار تمدنی بزرگ از سواحل گرم اقیانوس هند تا سواحل مدیترانه بوده است، گفته می‌شود اقتصاد ایران با یک بازار حداقل 400 میلیون نفری در ارتباط است که شاید تنها راه برای برداشتن موانع برای گسترش این اقتصاد همین حرکت محور مقاومت بوده است.

دوم؛ در حالتی که با یک حوزه سیاسی بزرگ مواجه باشیم، هزینه سرانه هر مزیت عمومی، کاهش می‌یابد. همچنین، هزینه‌های سرانه چندین کالای عمومی با میزان جمعیت کاهش می‌یابد. یعنی هرچند که یک کشور حوزه سیاسی خود را بزرگتر کند در قبال آن قادر خواهد بود تا هزینه‌های بیشتری را برای توسعه اقتصادی خود انجام دهد. حوزه سیاسی بزرگتر یعنی فرصت برای افق دید بالاتر و جایگاهی بالاتر.

 سوم؛ فشار یعنی اعمال نیرو بر یک سطح مشخص، هر چه یک سطح بیشتر شود فشار نیز کمتر خواهد شد؛ قرار گرفتن در معرض شوک‌ها برای کشورهای کوچک‌تر پرهزینه‌تر است ولی در عوض منطقه‌ای از یک کشور بزرگ که تحت تأثیر یک شوک منفی و منحصربه‌فرد منطقه‌ای قرار گیرد، با توزیع مجدد از بقیه کشور جبران می‌شود. به عبارت دیگر شوک وارد کردن به کشوری کوچک دارای دامنه اثر بزرگتری است نسبت به کشوری که حوزه سیاسی بزرگی دارد و می‌تواند شوک را از طرق مختلف رفع کند.[1]

ادامه راه شهید سپهبد قاسم سلیمانی در اقتصاد

پیشتر در یادداشتی به کلان استراتژی های تجاری کشورهای محور شرق پرداخته بودیم این استراتژی ها از پان طورانیسم در ترکیه تا راه ابریشم در چین در حال رقم زدن آینده تجاری فردای جهان هستند، بازگشایی گذرگاه القائم-البوکمال تنها نمادی عظیم از مسیری است که شهید سپهبد قاسم سلیمانی در ایجاد چنین پروژه بزرگی برای ایران آینده رقم زد.

هنوز بزرگی اتفاقی که در آلبوکمال یا لاذقیه افتاده است را درک نکرده ایم

قطعا فردای شهادت او تقویت «اقتصادِ محور مقاومت» راهبرد بلندمدتی است که باید در پازل ‎انتقام سخت به یکی از ماموریتهای اصلی ‎سپاه قدس تبدیل شود. قطعه ای از این پازل را در مهاجرت مهندسی شده توضیح دادیم، ماموریتی که قطعا در چارچوب مرزهای کنونی ایران نمیگنجند.

منبع: راهبرد معاصر /