گروه کشت و صنعت بازارنیوز: در روزهای اخیر، گرانی کم سابقه آهن سبب ایجاد فضایی برای دلالی و سوداگرایی شد. ستاد تنظیم بازار برای کنترل این مسئله و با نیت از بین بردن واسطه بین تولید کننده و مصرف کننده، اقدام به عرضه به روش مچینگ (خارج از بورس) کردند که البته سبب توزیع رانت و دلال پروری بیشتری نسبت به گذشته شد. متاسفانه با وجود کاستی های فراوانی که عرضه به شیوه ی مچینگ داشته، اخباری به گوش رسیده که نشان دهنده تصمیم ستاد تنظیم بازار برای افزایش سهم مچینگ نسبت به عرضه در بورس است که نتیحه ای جز آشفتگی ادامه دار بازار ندارد.

«مهدی بستانچی» عضو اتاق بازرگانی در گفتگو با بازارنیوز ضمن اشاره به 2 روش عرضه ورق فولادی گفت: عرضه محصولات فولادی باید به یک روش انجام گیرد. اگر عرضه به دو روش انجام شود و به گروهی به روش مچینگ و به گروهی دیگر در قالب بورس کالا عرضه شود، موجب ایجاد اختلال در نظام بازار خواهد شد.

بستانچی افزود: تاریخچه مچینگ از آنجا آمد که عده ای گفتند باید هرچه می توانیم به خودروسازها ورق دهیم که بتوانند قیمت خودرو را پائین نگه دارند. نهایتا به صورت مچینگ، حدودا 40 درصد ورق ها را به خودروسازها تحویل دادیم ولی قیمت خودرو را پائین نگه نداشت. اختلاف قیمت بین بازار آزاد و داخلی را هم که می بینید.

عرضه، متناسب با تولید نیست

وی در خصوص قیمت گذاری دستوری بر ورق فولادی اظهار کرد: شورای رقابت در حال حاضر به صورت دستوری قیمت گذاری می کند و ورق به قیمت پایین به خودروسازها می رسد. پس علت این اختلاف قیمت چیست؟

وی افزود: بخش عمده ای از عرضه، خارج از بورس صورت می گیرد ولی این عرضه متناسب با تولید نیست. به خاطر همین تقاضا زیاد است و قیمت افزایش پیدا می کند. اگر همه عرضه ها و خرید ورق از طریق بورس انجام شود، دیگر این توازن به هم نمی خورد. ولی مچینگ سبب می شود این عرضه و تقاضا به هم بخورد.

علت به هم خوردن عرضه و تقاضا در بازار فولاد چیست؟

بستانچی پیرامون علت تقاضای زیاد در این بازار گفت: متاسفانه ما در سه ماه گذشته، در بورس اختلال عرضه داشتیم. برای مثال افرادی که در بورس خرید می کردند، با کسر حجم عرضه در بورس، تقاضایشان باقی می ماند. بعد می گویند چرا عرضه و تقاضا به هم ریخته است و تقاضا زیاد است؟ خب دلیل واضح است. وقتی یک تولید کننده در یک ماه بگوید من 300 تن ورق می خواهم و به او چیزی تعلق نگیرد، ماه بعد 600 تن ورق را تقاضا خواهد کرد. در چنین حالتی اگر باز هم همه عرضه در بورس انجام گیرد، جوابگوی تمام تقاضاها نخواهد بود و قیمت افزایش پیدا خواهد کرد.

وی خاطرنشان کرد: چیزی که برای بنده مهم است، این است که صنایع کوچک، متضرر خواهند شد. صنایع کوچک و متوسط حجم زیادی از اشتغال را انجام می دهند. این صنایع آن زمانی که ورق در بورس عرضه می شد، نمی توانستند بخرند. ظرفیت شان برای خرید در بورس کافی نبود ولی وزیر پیشنهاد ایجاد کنسرسیوم داد که بتوانند در قالب یک اتحادیه، خرید کنند. بنابراین چنین صنایعی قطعا در حالت مچینگ، آن چیزی که مد نظرشان است، به دست نمی آورند و بیشترین آسیب در این روش را، صنایع کوچک و متوسط خواهند دید. صنایع بزرگ به خاطر قدرت زیادشان، می توانند به راحتی به روش مچینگ اقدام به خرید کنند. این اتفاقی که افتاده است به خاطر عدم مدیریت صحیح توزیع ورق در بازار است.

تشدید ناکارآمدی وزارت صمت

این عضو اتاق بازرگانی وزارت صمت را مسئول این کار دانست و گفت: بنده فکر می کنم وزارت صمت و معاونت صنایع فلزی این وزارت، مسئول مدیریت این کار بوده و آن را به درستی در یک سال گذشته انجام نداده است. در سه چهار ماه اخیر هم با عرضه کم ورق در بورس، این ناکارآمدی تشدید شده است. می گویند در طول سال، این میزان کالا عرضه کرده ایم. ولی آیا در تمام ماه ها به یک اندازه عرضه شده است یا اینکه سه ماه با کمترین حجم عرضه مواجه بودیم؟ این دلیلی برای گرانی آهن در سه ماه اخیر است. وقتی به هر دلیلی عرضه در بورس مختل شود، قیمت بازار آزاد و بورس اختلاف جدی پیدا می کند.

وی افزود: به نظر بنده اگر تمام آن 40 درصدی که به صورت مچینگ عرضه می شود و عمدتا به خودروسازان می رسد، در بورس عرضه شود، مشکل ورق در کشور حل می شود. اگر عرضه در بورس انجام شود، خریدار و فروشنده مشخص خواهند بود و شفافیت بیشتری خواهند داشت. درچنین حالتی معاملات قابل رصد به وسیله خود مردم خواهند بود. هرجا شفافیت اطلاعاتی مان کم شده، رانت افزایش پیدا کرده است. عدد رانت ایجاد شده بسیار بالاست. اگر میزان تولید ورق آهن در کشور را در مابه التفاوت قیمت بورس و بازار آزاد ضرب کنید، عدد رانت به دست می آید. قیمت بازار آزاد هم بسیار بالاست و ورق در حال حاضر در بازار آزاد بیش از 15 هزار تومان است.

اشکال در بروزرسانی سامانه بهین یاب است

بستانچی در ادامه با اشاره به سهمیه بندی نادرست در عرضه محصولات گفت: سامانه بهین یاب وقتی ظرفیتی برای شما که تولید کننده هستید تعیین می کند، ممکن است که آن ظرفیت مورد نظرتان را در بازه خاصی کنترل کنید و شاید ظرفیتی که برای شما تعیین شده برای 6 ماه پیشِ شما بوده است و در حال حاضر شما با ظرفیتی دیگر فعالیت می کنید. بر اساس میزان صادرات و فعالیت بازار، ظرفیت یک شرکت در بازه های زمانی مختلف تغییر می کند ولی بروز رسانی سهمیه مورد نظر در سامانه بهین یاب، چند ماه طول می کشد.

بستانچی ادامه داد: نکته ای که حائز اهمیت است این است که اگر عرضه ما در بورس به اندازه کافی باشد، طبیعی است که ما به التفاوت قیمت بازار آزاد و بورس به هم نزدیک می شود و سودجوئی کاهش پیدا می کند. بنابراین رانت نیز فروکش خواهد کرد و تولید کننده ها بدون اولویت بندی از طریق بورس، کالای خود را تامین خواهند کرد.

نوع عرضه باید منجر به رشد صنایع کوچک و متوسط شود

بستانچی در پایان گفت: این که دولت بر برخی از اقلام قیمت گذاری می کند، عیبی ندارد. سیاست قیمت گذاری همیشه وجود داشته است ولی دلیل نمی شود به دلیل قیمت گذاری بر اقلام خاص، عرضه خاص هم داشته باشیم. باید عرضه به صورت یکسان به همه صنایع انجام شود. باید با همه صنایع به صورت یکسان برخورد شود. این سبب رشد صنایع کوچک و متوسط می شود ولی در حال حاضر اوضاع و شرایط خوبی ندارند.