مفهوم اقتصاد مقاومتی اولین بار در کنفرانس داووس در کشور سوئیس مطرح شد که براساس آن چگونه اقتصاد را در مقابل شوک های خارجی مقاوم کرد؟

اقتصاد مقاومتی یعنی اینکه توان مقاومت اقتصاد در برابر فساد فراگیر، شوک های علمی و فنی، شوک های زیست محیطی، بازارهای مالی بین المللی، فقر گسترده و نوسانات قیمت نفت و ... افزایش پیدا کند و به عبارتی اقتصاد مقاومتی ترکیبی از اغتنام فرصت و مهار تهدید است.

به عقیده برخی از کارشناسان اقتصادی هنوز تکلیف کشور با مفهوم اقتصاد مقاومتی روشن نیست به همین دلیل تاکنون برنامه ای به معنی دقیق کلمه برای آن تدوین نشده است و به دلیل اینکه وجه اندیشه ای برای اقتصاد مقاومتی مشخص نشده این برداشت ممکن است شکل بگیرد که از یک مسیر صرفا اقتصادی به این هدف می‌رسیم درحالی که وجوه فرهنگی مساله بسیار با اهمیت تر است.

همچنین برخی از اقتصاددانان وجود جناح های سیاسی را عامل اصلی عدم تحقق سیاست های اقتصاد مقاومتی تلقی می کنند به طوری که گروه های تندرو بر این باورند که مفهوم اقتصاد مقاومتی یعنی اینکه ارتباط ایران با جهان خارج به حداقل برسد.

محمد قلی یوسفی،عضو هیأت علمی دانشکده اقتصاد دانشگاه علامه طباطبایی، در گفتگو با خبرنگاربازار نیوز، می گوید: اقتصاد مقاومتی تحت عنوان resistance یعنی استحکام و پایداری، ایستادگی، مقاومت و سختی اقتصاد نیست، بلکه resilience یعنی انعطاف پذیری اقتصاد است.

این تحلیلگر اقتصادی، تصریح می کند: resilience اقتصاد نیست، بلکه سیاستی است که در زیرمجموعه اقتصاد قرار دارد.

این کارشناس اقتصادی،می افزاید: شفافیت مبادلات بانکی از قاچاق، فعالیت های تروریستی و نوسانات پولی و ارزی جلوگیری می کند،بنابراین پیوستن ایران به FATF به نفع کشور است.

یوسفی، با اشاره به اینکه سیاست های اقتصادی دولت ریشه تورم را پنهان نگه داشته است، تاکید می کند: دولت به جای ریشه یابی رکود تورمی فقط برروی کنترل نرخ تورم تمرکز داشته است که این امر باعث شده که ریشه تورم شناسایی نشود و لطمه خود را به اقتصاد بزند.

وی، اظهار می کند: تک نرخی کردن ارز بهانه ای است که دولت برای جبران کسری بودجه نرخ ارز را افزایش دهد که افزایش نرخ ارز تورم زا خواهد بود.

با او درباره این موضوع و موضوعاتی چون نحوه عملکرد دولت در شرایط رکود اقتصادی به گفت‌و‌گو نشستیم که ماحصل آن بدین شرح است:

مفهوم اقتصاد مقاومتی به غلط ترجمه شده است

چرا تاکنون اقتصادمقاومتی به گفتمان غالب تبدیل نشده است؟
در مبانی علم اقتصاد نظریه ای درباره اقتصادمقاومتی وجود ندارد و افرادی که آگاهانه و نا آگاهانه از اقتصادمقاومتی صحبت می کنند، بیشتر فرمایشات مقام معظم رهبری را ملاک قرار می دهند.

اقتصادمقاومتی تحت عنوان resistance یعنی استحکام و پایداری،ایستادگی، مقاومت و سختی اقتصاد نیست بلکه resilience یعنی انعطاف پذیری اقتصاد است. متاسفانه تا به امروز مفهوم اقتصادمقاومتی به غلط ترجمه شده است.

اقتصاد مقاومتی انعطاف پذیری در سیاست ها است نه اینکه به عنوان یک مدل و الگویی برای توسعه باشد.

الگویی به نام اقتصادمقاومتی در دنیا وجود ندارد، البته این امر بدین معنا نیست که کشورها توانایی سیاست گذاری نداشته باشند بلکه نمی توانند اقتصادمقاومتی را تحت مدل و الگو یا اقتصاد شناخته شده ترسیم کنند.

resilience اقتصاد نیست بلکه سیاستی است که زیر مجموعه اقتصاد قرار دارد. بنابراین صحیح نیست که انعطاف پذیری را به مقاومت تبدیل کنیم و سپس یک اقتصاد تلقی کرد.

تعریف مشخص و دقیقی از سیاست های اقتصاد مقاومتی وجود ندارد به همین دلیل هر فردی تحت منافع شخصی خود تعریفی از اقتصاد مقاومتی می کند. الگویی به نام اقتصاد مقاومتی در دنیا وجود ندارد که ایران مختصات آن را دانسته و به کارگیرد.

چه کسانی با شفافیت سیستم بانکی مخالف هستند؟ به طور حتم افرادی مخالفت می کنند که یا تعریف روشن و دقیقی از FATF ندارند و یا با پیوستن ایران به FATF با مشکلات عدیده ای مواجه می شوند.

شفافیت مبادلات بانکی از فعالیت های تروریستی،قاچاق و نوسانات پولی و ارزی جلوگیری می کند، بنابراین متغیر بسیار مهمی است که کشورها در اجرای آن اهتمام می ورزند.

نگرانی درخصوص سوء استفاده کشورها از پیوستن ایران به FATF، نگرانی قابل قبولی نیست

سیاست های اقتصادی دولت ریشه تورم را پنهان نگه داشت

کنترل و کاهش نرخ تورم مهمترین دستاورد دولت به شمار می رود، اما احتمال دو رقمی شدن نرخ تورم در شش ماهه دوم امسال به دلیل تخصیص 16 هزارمیلیارد تومان تسهیلات بانکی به 7500 واحد تولیدی و ارائه کارت های اعتباری خرید کالا به منظور افزایش حجم تقاضا در راستای خروج از رکود اقتصادی وجود دارد. به نظر شما آیا دولت می توانست انتخابی بین رکود و تورم داشته باشد و در وضعیت رکود اقتصادی چگونه عملکرده است؟
متاسفانه دولت در زمینه سیاست های اقتصادی ناکارآمد بوده است و در گذشته نشان داده که درک درستی از ریشه مشکلات اقتصادی ندارد.

تاکنون بیشتر سیاست های اقتصادی دولت متناقض بوده است و اثرات آن نه تنها مثبت نبوده بلکه در تعمیق رکود، عقب ماندگی اقتصاد و فرصت های از دست رفته بسیار بالا بوده است.

شش ماهه دوم امسال امکان اتخاذ سیاست های اصولی را به دولت نمی دهد، بنابراین معتقدم دولت یازدهم علی رغم اقدامات ارزشمندی که در زمینه سیاست خارجی و لغو تحریم ها انجام داد و ثبات را به اقتصاد ایران برگرداند در عمل در زمینه اقتصادی ناکارآمد بوده و فرصت های زیادی را از دست داده است.

متاسفانه دولت تاکنون هیچ گونه سیاست اقتصادی درستی اتخاذ نکرده است که قابل دفاع باشد. 

دولت به دلیل تشخیص نادرست ریشه مشکلات در زمینه رکود تورمی، به جای از بین بردن رکود اقتصادی تاکید روی متغیر واهی به اسم نرخ تورم گذاشت.

دولت همچنان تاکید بسیاری بر روی کنترل و کاهش نرخ تورم دارد به طوری که از طریق افزایش حجم تقاضا می توانست رشد مثبت اقتصادی را به عنوان یک عملکرد صحیح و کارشناسانه در نظر بگیرد درحالی که کاهش نرخ تورم برای مردم حائز اهمیت نیست و گویای نه مشارکت مردم، نه پیشرفت تکنولوژی و رفاه جامعه است.

متاسفانه دولت در زمینه اقتصادی موفق عمل نکرده است و حتی در زمینه نرخ تورم هم عملکرد درستی نداشته است به طوری که باید ریشه های تورم را شناخت به عنوان مثال نمی توان فرد بیماری که تب دارد را با دارو و گذاشتن یخ برروی پیشانی درمان کرد.

ریشه های تورمی پابرجا مانده است به طوری که دولت با مُسکن هایی ریشه تورم را پنهان نگه داشته که این امر نه تنها عملکرد ارزشمندی نیست بلکه باعث بیماری خطرناکی می شود که در حال حاضر اقتصاد ایران به این بیماری مبتلا است.

دولت تابه امروز به جای ریشه یابی رکود تورمی فقط بر روی کنترل و کاهش نرخ تورم تمرکز داشته است که این امر باعث شده که ریشه تورم شناسایی نشود و لطمه خود را به اقتصاد بزند به طوری که در اقتصاد نفتی ایران تورم همچنان وجود داشته و با وجود رکود اقتصادی احتمال تشدید رکود تورمی بسیار زیاد است.

دولت در سال های گذشته هم برای تک نرخی کردن ارز اهتمام ویژه ای داشته است به طوری که در دهه ی 70 قیمت دلار چند برابر شد و در دهه 80 هم روند رشد نرخ ارز در بازار صعودی بوده است.

سوالی که ایجاد می شود این است که چرا از تجربیات سال های گذشته استفاده نشده است و چه عواملی باعث شد که قیمت ارز تک نرخی نشود و چه دلایلی وجود دارد که باید ارز تک نرخی شود؟

جبران کسری بودجه دولت با تک نرخی کردن ارز
معتقدم تک نرخی کردن ارز بهانه ای است که دولت نرخ ارز را افزایش دهد و در این راستا کسب درآمد کند به عبارتی هزینه های جاری دولت جبران شود.

به طورکلی تک نرخی کردن ارز باعث انتقال بحران به جامعه و مردم خواهد شد به طوری که دولت هزینه ها را از دوش خود به خانواده ها منتقل می کند.

به طورحتم افزایش نرخ ارز باعث گران شدن کالاهای سرمایه ای و واسطه ای وارداتی، کاهش تولید،افزایش نرخ تورم و کاهش صادرات می شود.

با توجه به نقش گسترده بخش غیر مولد در اقتصاد ایران، بخش تولید و صنعت کشور در 6 ماه دوم امسال رشد پیدا می کند؟تاکنون بخش تولید و صنعت کشور توسعه قابل توجهی پیدا نکرده است، اما بخش غیرمولد اقتصاد ایران یعنی رانت، تجارت و دلالی رشد چشمگیری پیدا کرده است که احتمال رشد بیشتر بخش غیر مولد در ماه های آتی وجود دارد.

فکر نمی کنم دولت یازدهم بتواند نواقص و بحران های عظیم اقتصادی که خود منجر به آن شده است را اصلاح کند، بنابراین معتقدم عمر دولت آقای روحانی در زمینه اقتصادی تمام شده است و در شش ماهه دوم امسال موفق نخواهد شد که بخش مولد کشور را توسعه دهد. 

سیاست گذاری دولت در زمینه تشدید واردات باعث رکود بخش های مولد صنعت و کشاورزی و باعث گسترش بیکاری شده است. هدف دولت کنترل و کاهش نرخ تورم بود که در این راستا اقدام به واردات بی رویه کالا کرد تا بتواند اقتصاد را رشد دهد.70 درصدرشد اقتصادی کشور مربوط به بخش تقاضا است که دولت هم در این راستا با ارائه کارت های اعتباری به مصرف کالا دامن زده است.