زعفران فقط برای خراسان نیست

شاید اگر قبلا نام زعفران شنیده می‌شد فقط نام شهر تربت یا قاینات در ذهن همه ما نقش می بست، اما حالا تقریبا در دو سوم استان‌های ایران زعفران کشت می‌شود. خراسان جنوبی، خراسان رضوی،  همدان، گلستان، اردبیل، تبریز، اصفهان و کرمان تعدادی از استان‌های تولیدکننده زعفران ایران هستند. البته این سیاست وزارت جهادکشاورزی بوده که در همه نقاط ایران این محصول کشت شود؛ اما در کنار این موضوع باید به فکر بازار فروش این محصول نیز  باشیم.

زرپران همان زعفران است

در حال حاضر ایران بزرگ‌ترین تولیدکننده زعفران در جهان محسوب می‌شود، به طوری‌که 90 درصد زعفران جهان در ایران کشت می‌شود. برخی معتقدند سابقه تولید زعفران در ایران به 2000سال پیش باز می‌گردد، اما فعالان این صنعت می‌گویند مستندات تولید زعفران در ایران مربوط به 800سال قبل است. در قدیم این محصول به نام زرپران شناخته می‌شد که رفته‌رفته براساس گویش مردم، نام آن به زعفران تغییر پیدا کرد. زعفران در ایران ابتدا در دامنه‌های رشته کوه البرز کشت می‌شد که با مهاجرت افراد، تولیدش به قائنات فعلی آمد.

افزایش 10برابری صادرات زعفران بعد از انقلاب

ایران و اسپانیا اواخر دهه 50شمسی سالانه 30تن زعفران تولید می‌کردند که با افزایش نرخ دستمزد نیروی کار در اسپانیا، حجم تولید این کشور کاهش یافت. اکنون تولید زعفران در ایران به بیش از 300تن در سال رسیده است. کشاورزان زعفران به صورت خرده‌مالک در این صنعت فعالیت دارند و از زمین‌های زیر یک هکتاری بهره می‌برند.

میزان صادرات

از میزان 300تن زعفرانی که در ایران کشت می‌شود حدود 20درصد آن در ایران مصرف می‌شود و 80درصد در سبد صادرات قرار می‌گیرد. صادرات زعفران در سه‌دهه گذشته شکل علمی به خود گرفته و صادرکنندگان این محصول در نمایشگاه‌های مختلف غذایی شرکت می‌کنند تا این کالا را به مردم جهان معرفی کنند. قبلا صادرات سنتی زعفران به اسپانیا و امارات بود که این کشورها مصرف‌کننده نهایی زعفران نیستند و از ضعف در بخش بازاریابی این محصول ایرانی، کالا را از ایران دریافت و به کشورهای دیگر صادر می‌کردند.

دشمنی آمریکا با ایران حتی در زعفران

ایران 90درصد زعفران مصرفی جهان را تولید می‌کند. ما در حال حاضر رقیبی در این زمینه نداریم، اما موضوع اینجاست که آمریکا به عنوان بزرگ‌ترین مصرف‌کننده زعفران جهان به دلیل مشکلات سیاسی با ایران کشورهای همسایه ایران و حتی برخی کشورهای آفریقایی را برای کشت این محصول تشویق کرده است. کشورهای اروپایی هم از این تصمیم آمریکا حمایت کرده‌اند و ممکن است جایگاه ایران در تولید زعفران طی یکی‌دو دهه آینده به خطر بیفتد.

گیاه ارزآور

به دلیل نوسانات نرخ ارز در ایران و کاهش ارزش پول ملی، صادرات ایران با مشکلات زیادی همراه شده است. بهترین زعفران ایران اکنون با قیمت کیلویی 500دلار فروخته می‌شود که با توجه به میزان صادرات 300تنی آن حدود 150میلیون دلار ارز را نصیب کشور می‌کند. این در حالی است که بخشی از زعفران ایران به صورت خام صادر می‌شود که بخش زیادی از سهم صادرات این کالا را تشکیل می‌دهد.

محصولاتی که با زعفران تولید می‌شود؟

محصولاتی که زعفران در تولید آنها نقش دارند به دو دسته تقسیم می‌شود:

بخش غذایی: زعفران علاوه بر استفاده مستقیم به عنوان ادویه، در بخش‌های چای، دمنوش، پودر کیک و چاشنی‌ها و طعم‌دهنده‌ها هم مورد مصرف قرار می‌گیرد.

بخش دارویی: اغلب کشورها مانند ژاپن به همین دلیل متقاضی این محصول هستند.