گروه بورس، بانک و بیمه بازارنیوز: رسام مشرفی، تحلیلگر بازار‌های مالی، پیرامون علت محبوب شدن بازار سرمایه بین مردم در سال ۹۹، در نشست بازارنیوز گفت: بازار سرمایه و مکانیزم و مدل اقتصادیمان خیلی با کشور‌های دیگر متفاوت نیست علی رغم اینکه شعار‌های متفاواتی دادیم، ولی همان روندی که آن‌ها طی کردند ما با ۱۰ سال وقفه  و با عوض کردن اسم‌هایشان انجام می‌دهیم. در همه جای دنیا بخش سرمایه گذاری در بازار‌های مالی نقش پر رنگی دارد و در ایران هم همان مسیر در حال طی شدن است.

وی افزود: کشور ما بیشترین تعداد فارغ التحصیلان دانشگاهی را داریم. برای مثال، ما سالی ۲۰۰ تا ۳۰۰ هزار مهندس فارغ التحصیل می‌کنیم، آمریکا با همان اقتصادی که یک چهارم اقتصاد کل جهان است هم، همان اندازه مهندس فارغ التحصیل می‌کند. به عبارت دیگر سطح دانش فردی در افراد کشور ما وجود دارد  و سطح ارتباطات مبتنی بر شبکه‌های اجتماعی افزایش پیدا کرده و افراد زیادی این ابزار‌ها را می‌شناسند؛ لذا جوانی جمعیتو تحصیل کرده بودنشان، موقعیت خوبی است برای اینکه خیلی سریع می‌شود بایک آموزش مختصر، جذب این مارکت شوند.

 

مشرفی علت دوم را عدم رشد واقعی بازار برای رسیدن به جایگاه واقعی خود دانست و اظهار کرد: بورس هنوز بخش زیادی از سرمایه گذاری خانواده‌های کشور ما را تشکیل نمی‌دهد. من فکر کنم در آمریکا بالای پنجاه درصد از پس انداز خانوار در بازار‌های مالی است. درست است که خودشان مستیما فعالیت در بازار ندارند، اما  پول را  به یک موسسه‌ای به اسم صندوق سرمایه‌گذاری می‌دهند که آن‌ها در بازار فعالیت دارند؛ در نتیجه نقش آن در ساختار اقتصادی ما که شبیه یک نظام مبتنی بر بانک  و بازار‌های مالی و فعالیت‌های اقتصادی است، جای خودش را پیدا می‌کند.

وی افزود: جذب شدن به این بازار و گسترش آن را می‌توان از توزیع سهام عدالت دانست. ما با بحث سهام عدالت، چنین ایده‌ای را در ذهن تعداد بسیاری از خانواده‌ها آوردیم و حتی بین روستاییان هم پیچید که چنین سهامی وجود دارد که می‌توان خرید و تا چندین سال می‌توان سود برد. این کار، یخ ذهنی را شکست و اعتماد ایجاد کرد. ایم که دولت  یک چیزی را توزیع می‌کند و اعلام می‌کند که مردم آن را بخرند، برای خیلی از افراد قابل اعتماد است.

 

مشرفی سومین علت را، نیاز دولت به درآمد‌ها از این بازار دانست و تصریح کرد: بودجه عملیاتی دولت سه تراز دارد که از مالیات در می‌آید. یکی تراز سرمایه که از فروش ثروت نفتی به دست می‌آید و یکی هم تراز مالی است. با سهام عدالت و اصل ۴۴ خیلی از دارایی‌هایی که قبلا غیرقابل فروش بودند، قابل فروش شدند.  

وی افزود: اصل ۴۴ قانون اساسی را نگاه کنید، همه دارایی‌هایی که غیرقابل فروش و دولتی بودند، قابل فروش شدند و سهام عدالت و تابوی اینکه نمی‌شود آن را به کسی فروخت، شکسته شد و می‌توان به یه سری صتدوق‌هایی که فعلا شبه دولتی است فروخت و بعد هم میشود بعد از مدتی در مارکت آن را عرضه کرد؛ در نتیجه دولتی که به کسری بودجه بر خورده، چرا از این فرصت استفاده نکند؟ به جای اینکه از بانک مرکزی استقراض کند  می‌تواند دارایی‌های ۵۰، ۶۰ ساله خود را را عرضه کند. حالا دولت  بعد می‌ماند که از کجا می‌خواهد بودجه را تامین کند.

مشرفی ادامه داد: یادتان باشد ارزش دارایی‌های ایران در افق بین المللی خیلی خیلی بیشتر از این است. همانطور که می‌بینید براساس ۲۶/۵ GDP ما ۶۰۰ یا ۷۰۰ میلیارد تومن است، ولی GDP  اسمی ۴۰۰ میلیارد دلار است؛ یعنی خیلی از چیز‌هایی که در مارکت ما هست به قیمت لوکال اینجوری قیمت خورده و ارزش گذاری شده، اگر می‌خواستند به قیمت بین المللی این‌ها را مبادله کنند  ۳ تا ۴ برابر این بود.  

 

مشرفی از گزارش یک شرکت خارجی پیرامون ظرفیت سرمایه‌گذاری در ایران سخن گفت و تصریح کرد:  شرکت مکنزی در سال ۲۰۱۵ وقتی که برجام امضا شده بود و سرمایه گذار خارجی می‌خواست وارد ایران شود، یک گزارشی را تحت عنوان «ایران فرصت یک تریلیون دلاری» نوشته بود. مکنزی یکی از سه شرکت مشاوران بزرگ جهانی است و در بحث دارایی‌های اقتصادی به بنگاه‌های خصوصی مشاوره می‌دهد. این شرکت، فضای اقتصاد ایران را آنالیز کرده و فرصت‌های سنگین سرمایه‌گذاری را شناسایی کرده بود. مثلا خودروسازی ایران را یکی از گزینه‌های مناسب برای سرمایه گذاری دیده بود.

وی افزود: شما در نظر داشته باشید یک منطقه‌ای که ۴۰۰ میلیون نفر زندگی می‌کنند، خودروسازی ندارند و در یک کشوری که ۴۰ سال تجربه خودروسازی دارد، ولی سافت ورش قدیمی است و اگر  ساختار جدیدی بگذارید، همه جا محصول را می‌خرند. شما در ایران نیروی انسانی دارید، مهندسی که  ۲۰۰ تا ۵۰۰ دلار دستمزد دارد که قیمتش اصلا غیرقایل رقابت است. گازی دارید که نمی‌توانید استخراجش کنید، چون توانایی فروش ندارید.

 

این کارشناس بازار‌های مالی با بیان این که هنوز یک سرمایه گذاری جدی خارجی در بورس ایران انجام نگرفته، تصریح کرد: اجازه بدهند سرمایه‌گذار‌های چینی با سرمایه‌اش بیاید و از نو چیزی را بسازد یا یک ساختاری که زیان انباشته دارد را از شما بخرد وساختار خودشان را در آن اجرا کند و به خودشان بفروشد.

مشرفی تاکید کرد: یک روزی پس از پایان همه درگیری ها، می‌گویند زمین کنار پارک ملت برای چه کسی بوده؟ من می‌خواهم در آن یک رستوران بزنم. شما در آن مدت در آن چغندر می‌کاشتین و پولی در نمی‌آمد و زیان انباشته داشتید، ولی آن موقعی که او می‌گوید من میخواهم اینجا یک پارک آبی بزنم و می‌خواهم محل تفریحی و رستوران بزنم شما که صاحب سند هستید، دارایی را به یک خریدار خارجی می‌فروشید.  

وی اضافه کرد: اگر ما مهارت این را نداریم که از آن‌ها سود ببریم، دلیلش عدم سوددهی آن‌ها نیست. اگر پتروشیمی‌ها، سایپا و ایران خودرو سود نمی‌دهند، به این معنی نیست که این‌ها سودده نیستند، بلکه در مزیت نسبی ایران هستند و روزی که مدیری که می‌تواند از این‌ها سود بسازد، پیدا خواهد شد و آن زمان کسی که سهام این‌ها را داشته باشد، نمی‌خواهد سهمش را بفروشد تا جهیزیه تازه عروسش را تامین کند؛ بلکه نگه داشته که ثروت بدست بیاورد. کسانی که مشکل نقدینگی ندارند، انتخاب‌های معقولی کردند. این سه تا دلیلیی بود که اقبال به سمت بازار پدید آمد و بازار بحث رفتار جمعی یا ترجمه گله‌ای هم می‌کنند.

 

مشرفی در پاسخ به این سوال که چه میزان از نورم موجود، مربوط به بورس است، اظهار کرد: فریدمن در جمله‌ای می‌گوید، همیشه تورم ریشه پولی دارد که واقعا هم درست است. متوسط نرخ تورم ما حدودا بالای ۲۰ درصد بوده که رشد نقدینگی هم به همین مقدار یا حتی بیشتر از آن بوده است. این که بگوییم گران شدن سهام، باعث افزایش تورم می‌شود از نظر من معنی پیدا نمی‌کند؛ چون وقتی من در بازار، سهم می‌خرم، این سهم را از یک فروشنده در بازار خریدم در نتیجه فروشنده، پول من را می‌گیرد و من دارایی او را که نمی‌توانم با آن دارایی معامله کنم. من اول باید سهام را به ریال تبدیل کنم؛ پس نقدینگی را از جیب شما در آوردم و به جیب خودم اضافه کردم، پس جمع جبری آن صفر است.

وی افزود: پولی را از بازار بورس به اقتصاد کشور اضافه نمی‌کنید که بخواهد تورمی را ایجاد کند؛ مگر در صورتی که شاخص بازار در حال افت باشد و دولت با چاپ پول بخواهد بازار را جمع کند. همان کاری که در مورد بانک‌ها می‌کند؛ یعنی وقتیبانک‌ها دچار مشکل می‌شوند و نمی‌توانند نقدینگی را مدیریت کنند و دچار بحران می‌شوند به بانک مرکزی می‌گوید یک خط اعتباری به آن‌ها بدهد و بانک‌های غیرمجاز را جمع کند. این کار که نقدینگی‌ساز است؛ یعنی پایه پولی را نشر می‌دهند. در کشور ما ضریب پولی ۷ برابر شده و ۷ برابر آن نقدینگی وارد اقتصاد می‌شود.

مشرفی خاطرنشان ساخت: بورس، بازاری است که از لحاظ روانی ممکن است بر تورم تاثیر بگذارد، اما از لحاظ بنیادی نمی‌تواند تورم‌زا باشد و یک بازاری است که بخشی از سرمایه گذاری را به سمت خود جلب کرده است. من علت افزایش قیمت سهام در بازار را تورم و در نتیجه افزایش قیمت دارایی‌های شرکت‌ها می‌دانم.

 

مشرفی با ذکر مثالی، علت افزایش قیمت سهام را شرح داد و افزود: یک شرکتی که سال گذشته، ۱۰۰ دلار صادرات داشته، امسال هم همان ۱۰۰ دلار را صادر می‌کند، اما ۱۰۰ دلار سال قبل با امسال متفاوت است. پس قیمت سهمش هم باید 10 برابر بالا برود؛ آیا تولیدش اضافه شده؟خیر؛ اما آن میزانی که درآمدش رشد داشته هزینه‌اش اضافه نشده است.  

وی ادامه داد: شاهد این مثال، شاخص بازار سهام در ونزوئلا است که به شدت در حال رشد است، به خاطر اینکه دولت ونزوئلا  مجبور شده با چاپ پول اقتصادش را درست کند. شاخص بورس وال استریت رشد داشته، آن هم در شرایطی که اقتصاد آمریکا در بدترین رکورد نرخ بازار کار و نرخ رشد اقتصادی است، پس چطور بازار بورس وال استریت رشد پیدا می‌کند؟ چون تزریق پول انجام شده است. آمریکا ۲/۳ تریلیون دلار پایه پولی را رشد داده و پایه پولی از ۴ تریلون دلار رسیده به ۷ تریلیون دلار و این یعنی نقدینگی را اضافه کرده و قیمت‌ها در بازار شروع به رشد پیدا کردند.