بازار نیوز - از خسارت‌های مستقیم با مرگ تدریجی فضاهای سبز و جنگل‌ها و نم‌نم از بین رفتن اثرهای تاریخی به جامانده، تا هزینه‌های مستقیم تعطیل شدن‌های پیاپی منطقه‌های شعری آلوده و لنگ ماندن‌های چرخ اقتصاد از پس آن و بیماری‌های تنفسی، قلبی و ریوی و مرگی که با خود می‌آورد. ارزش‌گذاری اقتصادی رسمی بر حیات، به هنگام مرگ، یا دیگر عارضه‌هایی که معمولا دیده نمی‌شوند، غیر ممکن است و به قول ایروینگ فیشر، اقتصاددان امریکایی، غیر قابل تبدیل به دلار می‌شود. با این همه، طبق آمار آلودگی هوا در ایران سالانه چقدر هزینه دارد؟ بر اساس گفته نویسندگان گزارشِ «هزینه اقتصادی ناشی از آلودگی هوا»، «آلودگی هوا تنها یک عامل تهدید‌کننده سلامت نیست بلکه یک عامل عقب کشاندن کشورها است. آلودگی هوا با افزایش میزان مرگ و میر و بروز بیماری‌های متعدد منجر به کاهش کیفیت زندگی خواهد شد. در نتیجه آلودگی هوا با کاهش نیروی کار، سطح درآمد، بازدهی و اقتصاد را در این کشورها کاهش می‌دهد.»
 
بر اساس گزارش جدید بانک جهانی که در ماه پایانی تابستان منتشر شد، آلودگی هوا سالانه بیش از 5/5میلیون کشته و بیش از 5 تریلیون دلار هزینه برای اقتصاد جهانی به همراه دارد. این گزارش با اشاره به اینکه آلودگی هوا روند رشد کشورهای در حال توسعه را کند می‌کند، خطرات ناشی از آلودگی هوا بر سلامتی را در کشورهای در حال توسعه بیشتر از کشورهای توسعه یافته ارزیابی کرده است. بر اساس این گزارش، کشور چین بیشترین ضرر را از ناحیه آلودگی هوا متحمل شده و در سال 2013 کشورهای هند و سریلانکا به ترتیب 7/69درصد و 8درصد از تولید ناخالص خود را، طی سال 2013، صرف هزینه‌های ناشی از آلودگی هوا کرده‌اند. گزارش بانک جهانی همچنین این هزینه را برای ایران حدود 2/3درصد تولید ناخالص داخلی برآورد کرده است. از سویی ایران بر اساس سال معیار 2013، بالغ 997میلیارد دلار تولید ناخالص داخلی دارد. به گزارش شرکت کنترل کیفیت هوای تهران، بدین‌ترتیب رقم هزینه کشورمان در آلودگی هوا بر اساس قیمت دلار فعلی، 80هزار میلیارد تومان در هر سال است.
 
 نفس سنگین شده ایران
بر اساس گزارش بانک جهانی، مرگ و میر زودرس ناشی از آلودگی هوا در ایران نیز طی دو دهه گذشته رشد کرده و از 17هزار نفر در سال 1990 به بیش از 21هزار نفر در سال 2013 رسیده است. آلودگی هوا برای کشورهای توسعه‌یافته نیز کم هزینه نیست و سالانه ده‌ها میلیارد دلار در این کشورها صرف هزینه تعطیلی روزهای کاری و هزینه‌های پیشگیری از مرگ و میر زودرس می‌گردد. بر اساس این گزارش، آلودگی هوا برای ایالات متحده امریکا، بریتانیا و آلمان به ترتیب 45، 7/6 و 18میلیارد دلار هزینه سالانه در بردارد. کشور 400هزار نفری ایسلند کم‌ترین میزان هزینه را بابت آلودگی هوا، چیزی حدود 3میلیون دلار، می‌پردازد بر اساس گزارش بانک جهانی پاک‌ترین هوای جهان را دارد.
 
بانک جهانی، براساس آمارهای سازمان بهداشت جهانی، در گزارش مفصل خود اعلام کرده که مرگ‌ومیر زودرس ناشی از آلودگی هوا معادل یک مورد از هر 10 مرگ‌ومیر در جهان است و آلودگی هوا پس از سیگار، رژیم غذایی و چاقی چهارمین علت مرگ‌ومیر زودرس در جهان است.

سید محسن طباطبایی مزدآبادی، دبیر انجمن علمی اقتصاد شهری ایران، با اشاره به نتایج پژوهش دانشگاهی در زمینه برآورد هزینه‌های ناشی از آلودگی هوا در شهر تهران در سال 1390، این هزینه‌ها را تقریبا 1/5برابر بودجه پیشنهادی وزارت علوم در همان سال دانست و گفت: «در این تحقیق هزینه خارجی مجموعه پولی است که بتواند صدمات ناشی از انتشار مواد آلاینده و گازهای گلخانه‌یی را جبران کند. هزینه‌های خارجی ناشی از آلودگی CO، SO2، NOx  و PM در شهر تهران، در سال 1390 مبلغی بالغ بر 06/18هزار میلیارد ریال بوده است که البته با توجه به قیمت‌های سال 1381 به دست آمده و بر اساس واقعی‌سازی به روش نرخ تورم 66/74هزار میلیارد ریال برآورد شده است. این یعنی سهم این هزینه‌ها نسبت به تولید ناخالص داخلی ایران و تهران به ترتیب 0/18 و 0/71درصد است.»
 
او با یادآوری اینکه یکی از موضوعات مغفول در زمینه آلودگی هوا، تبعات سنگین اقتصادی آن برای کلان‌شهرهاست، گفت: «در سال 2013 تبعات اقتصادی آلودگی هوا در کشورهای عضو سازمان همکاری و توسعه (OECD) به رقم 2/3هزار میلیارد دلار رسیده و در کشور چین نیز این عدد حدود 1/6هزار میلیارد دلار برآورد شده است.» وحید حسینی، مدیرعامل شرکت کنترل کیفیت هوای تهران، نیز دی ماه سال گذشته با بیان اینکه براساس بررسی‌های به عمل آمده، هزینه صدمات آلودگی هوا در تهران برای هر شهروند، ماهانه 210 هزار تومان است که سالانه به 2میلیون و 520هزار تومان می‌رسد، گفت: «این در حالی است که یارانه‌یی که هر شهروند از دولت دریافت می‌کند، ماهانه 45هزار تومان است که سالانه به 540هزار تومان می‌رسد. یعنی هر تهرانی سالانه 5 برابر یارانه‌یی که از دولت می‌گیرد، هزینه بی‌توجهی مسوولان مربوطه به موضوع آلودگی هوا را می‌پردازد.»
 
با هزینه سالانه آلودگی هوا که 80هزار میلیارد تومان برآورد شده است می‌توان 20هزار واگن مترو یا 145 هزار اتوبوس نو یا 533هزار تاکسی خرید. به گزارش فارس، با این هزینه می‌توان 355 کیلومتر مترو یا 900 بوستان 60 هکتاری یا 140 نیروگاه خورشیدی یا 60 ورزشگاه 50هزار نفری ساخت بنابراین آسمان دودی شهر تهران هزینه گزافی دارد و تنها با کاهش آلودگی هوا به طریقه‌های مختلف می‌توان این هزینه را کاهش داد.
تعادل