بانک مرکزی در دو اطلاعیه، کارنامه پولی هفته گذشته خود را در دو بازار منتشر کرد. بر اساس این اطلاعیه ها در بازار اولیه اوراق بدهی که اوراق دولتی به حراج گذاشته می شود هزار و 950 میلیارد تومان اوراق به بانک ها و نهادهای مالی فروخته شده است.
در سوی دیگر و در معاملات بازار باز که مدیریت نرخ سود از طیق قبض و بسط پول انجام می شود در نهایت از طریق بانک مرکزی 4 هزار و 860 میلیارد تومان نقدینگی به بانکها تزریق شده است.
قبض پول در حراج اوراق بدهی در بازار اولیه حراج اوراق بدهی دولتی، بانکها و بازار سرمایه با توجه به مبلغ اوراق و نرخ سود آنها متقاضی خرید اوراق در این بازار هستند. در همین خصوص در هفته دوم آذر مبلغ هزار و 950 میلیارد تومان از اوراق به فروش رسید. از آنجا که این خرید اوراق توسط بانکها و نهاد های مالی فعال بورس انجام می شود می توان گفت دولت بخشی از کسری بودجه خود را از طریق نقدینگی موجود در بازار انجام داده است از این رو می توان این رفتار را به منزله سیاست ضد انبساطی در اقتصاد دانست اما با توجه به اینکه منابع جمع شده به اقتصاد باز می گردد به معنای انقباض تلقی نمی شود.
قبض و بسط پول در بازار باز مکانیزم دیگری که بانک مرکزی به دلیل کمبود نقدینگی بانکها و با هدف مدیریت نرخ سود در اختیار دارد عملیات بازار باز است، در هفته دوم آذر به دلیل کمبود نقدینگی بانکها 4 هزار 840 میلیارد تومان پول تزریق کرد. این تزریق تحت عنوان ریپو بوده انجام شده و با سررسید کوتاه مدت بوده است.
ریپو چیست؟ یکی از مهمترین ابزارهای مالی در بازارهای مالی، توافق‌نامه‌ی بازخرید یا قرارداد ریپو است که در بسیاری از کشورها به عنوان یک ابزار مالی مناسب و کم‌هزینه برای تأمین مالی مورد استفاده قرار می‌گیرد. قرارداد ریپو، قراردادی است که براساس آن یک سرمایه‌گذار (فروشنده‌ی ریپو)، اوراق بهادار خود را به سرمایه‌گذار دیگری (خریدار ریپو) می‌فروشد و به طور همزمان متعهد می‌شود که در آینده همان اوراق بهادار یا معادل آن اوراق بهادار را با قیمت از قبل تعیین‌‌شده بازخرید کند. در این قالب بانک مرکزی به بانک ها دو هفته ای منابع تزریق می کند و بانک ها نیز باید این منابع را پس از این مدت به بانک مرکزی عودت دهند.
در همین خصوص بانکها درهفته دوم آذر بانک مرکزی با تزریق 4 هزار و 740 میلیارد تومان نقدینگی با حداقل نرخ 19.5 درصد به بانک‌های متقاضی موافقت کرد.
در این یک بانک نیز از اعتبارگیری قاعده‌مند به ارزش 120 میلیارد تومان استفاده کرد. بانک‌ها و موسسات اعتباری غیربانکی می‌توانند در روزهای شنبه تا چهارشنبه از اعتبارگیری قاعده‌مند (دریافت اعتبار با وثیقه از بانک مرکزی) مشروط به در اختیار داشتن اوراق بدهی دولتی و در قالب توافق بازخرید با نرخ سود سقف دالان (22 درصد) استفاده کنند. با توجه به این که تزریق نقدینگی به معنای بسط پولی شناخته می شود در مجموع می توان گفت 4 هزار و 860 میلیارد تومان نقدینگی از سوی بانک مرکزی به اقتصاد تزریق شده است.
حرکت معکوس در بازار باز در مقابل این تزریق بانکی مرکزی بخش از نقدینگی تزریق شده به بانک ها در دو هفته قبل را در قالب بازخرید معکوس از بازار جمع اوری کرده است. بنابر گزارش بانک مرکزی 3 هزار و 770 میلیارد تومان از نقدینگی تزریق شده به بانک ها که دو هفته پیش و در قالب قرارداد ریپو انجام شد در هفته گذشته پس گرفته شده که این رقم را نیز می توان جزو سیاست انقباضی بانک مرکزی دانست.بنابراین در هفته اخیر در این بازار نیز 3 هزار و 770 میلیارد تومان دیگر قبض شده است.
تراز قبض و بسط پول در هفته دوم آذر مجموعه عملیات انبساطی بانک مرکزی در هفته دوم آذر نشان می دهد مبلغی که بانک مرکزی برای برطرف کردن مشکل کمبود نقدینگی بانکها در هفته اخیر پرداخته 4 هزار و 860 میلیارد تومان بسط پول در بازار باز در هفته اخیر به ثبت رسیده است.
نهایتا مجموع مبلغی که از بازارها توسط بانک مرکزی قبض شده است 3هزار و 770 میلیارد تومان بوده است که به بسط هزار و 90 میلیارد تومانی پول در هفته گذشته منجر شد.