گروه اقتصاد کلان بازارنیوز: سومین هم‌اندیشی اقتصادی بازارنیوز، با عنوان "پاتوق اقتصادی‌ها" با حضور سیدکمال سیدعلی معاون ارزی اسبق بانک مرکزی، ابوالفضل نوفرستی استاد دانشگاه، رضا غلامی مدیرمسئول بازارنیوز و یحیی لطفی‌نیا کارشناس اقتصادی با موضوع "بررسی مشکلات ارزی و ارائه راهکارها" برگزار شد که بخش سوم آن را در زیر می‌خوانید:(برای خواندن بخش اول اینجا و برای بخش دوم اینجا را کلیک کنید)

 

 

سیدکمال سیدعلی، با بیان این نکته که تقاضا،  قیمت ارز را مشخص می‌کند، تصریح کرد: ۶، ۷ سال پیش قیمت نفت از ۱۰۰ به ۳۰ دلار کاهش یافت. کشور‌های بزرگ مثل روسیه  ۵۰ درصد، کانادا ۲۳ درصد، نروژ ۲۰ درصد، قزاقستان ۹۰ درصد، و آذربایجان بیش از ۵۰ درصد دچار کاهش ارزش پول ملی به دلیل کمبود ارز شدند. وقتی این اتفاق افتاد، گفتند یا منابع را باید از دست بدهند یا پول ملی را تضعیف کنند. یک زمانی ارز داریم و می‌توانیم نقل و انتقال داشته باشیم و ذخایر مناسب است و می‌شود بازار را مدیریت کرد. زمانی که کمبود داریم، امکان انتقالات ارزی نداریم، تقاضا وضعیت بازار را تعیین می‌کند.

وی افزود: یک زمان می‌توان مثل عربستان در زمان کاهش قیمت نفت، ۷۵۰ میلیادر دلار ذخایر را خرج کنید که پول ملی تضعیف نشود. برخی  از کشور‌ها این کار را نکردند و پول ملی تضعیف شد.

سیدعلی تصریح کرد: انتظارات ما از ارز خیلی خاص است، از ارز می‌خواهیم تورم را کنترل کند و بهبود وضع اشتغال و کسری بودجه وظیفه آن است. من معتقدم تورم باعث می‌شود نرخ ارز بالا رود. نه این که نرخ ارز در تورم تاثیر ندارد، اما وقتی کسری ۱۵۰ میلیارد تومانی دارید، پول اضافی چاپ کردید و افزایش پایه پولی دادید، این پول در بازار به دنبال جنس می‌گردد. یا باید تولید را بیشتر کنید یا جلوی آن کسری را بگیرید وگرنه به ارز هم مانند یک کالا حمله کرده و قیمت را بالا می‌برد. اگر سکه گران می‌شود به دلیل نقدینگی سریع آن است.

وی افزود: در کشور ما که امسال درآمد ارزی به زحمت به ۳۰ میلیارد دلار برسد، ۱۰ میلیارد دلار آن قاچاق می‌شود، بانک مرکزی چگونه می‌تواند نرخ ارز را مدیریت کند؟ یکی دیگر از مشکلات، خروج سرمایه و تقاضای احتیاطی است. همه این‌ها نرخ ارز را هم تعیین می‌کنند که خارج از حیطه بانک مرکزی است.


*سیاست‌گذاری اشتباه در تعیین نرخ ارز به عنوان متغیر هدف اقتصاد کشور

ابوالفضل نوفرستی با بیان این که در اقتصاد به جای چند متغیر باید یکی را هدف قرار داد و بقیه را نسبت آن تحلیل کرد، گفت: در سطح دنیا یکی از کشور‌های جهان سومی که شبیه ما بوده و مجبور شدند از جنس کار‌های ما انجام دهند، یکی ترکیه بوده است. ترکیه در سال ۲۰۰۰ شرایط ارزی بسیار بدی داشت. آن‌ها هم مانند ما سیاست تثبیت نرخ ارز برای تثبیت اقتصاد را در پیش گرفتند.

وی افزود: دو سال این موضوع پیگیری شد تا سال ۲۰۰۱ بحران شدید در ترکیه به وجود آمد. بالافاصله فهمیدند که متغیر هدف نباید نرخ ارز باشد؛ بنابراین متغیر هدف را از ارز به نرخ بهره تغییر دادند. در سال ۲۰۰۴ توانستند همه متغیر‌های اقتصادی را در کنترل خود داشته باشند و به ثبات اقتصادی برسند. ما نه باید به فکر تضعیف و نه به فکر تقویت پول ملی باشیم. پول ملی خود باید تعیین کند کجای این تعادل برسد. اهداف سیاست گذار ما نباید نرخ ارز باشد.

وی ادامه داد: سیاست‌هایی که سیاست گذار اجرا کرد، اعتبار و وجاهت او را تایید نکرد. وقتی می‌گویند نرخ را روی ۴۲۰۰ تومان حفظ می‌کنند و بعدا یکباره بالا می‌رود و آنهاکاری نمی‌توانند کنند و وقتی سیگنال داده و عرضه گسترده هم انجام می‌دهید، افراد به آن‌ها اعتمادی ندارند. وقتی اعتماد از بین می‌رود، نگاه فعالین اقتصادی و مردم به سیاست گذار مثبت نیست و در آن صورت اگر عرضه گسترده هم داشته باشد، خیلی تعیین کننده نیست؛ چون انتظارات را تحت تاثیر قرار دادند.

وی اضافه کرد: انتظارات الان طوری است که صحبت‌های سیاست گذار در جهت کاهش نرخ ارز، سیگنال خرید تلقی می‌شود و بر عکس آن هم صدق می‌کند.

 

* ضعف بانک مرکزی در سیاست‌گذاری و عملکرد

رضا غلامی، با تاکید بر این که در حال حاضر رئیس کل  بانک مرکزی وقتی صحبت می‌کند، هیچ اتفاقی در بازار نمی‌افتد، اظهار کرد: بانک مرکزی هم به لحاظ اطلاعاتی، هم عملیاتی، هم سیاست گذاری و عملکردی ضعیف عمل می‌کند. وقتی ترکیه نرخ را بالا برد، سرمایه گذار خارجی ترغیب شد که به بازار‌های آن ورود کند. الان اگر ما نرخ را تا ۵۰۰ درصد هم بالا ببریم، سرمایه گذار خارجی وارد کشور ما می‌شود؟

وی افزود: بانک مرکزی در زمان غیر تحریم باید مقتدر بوده و اطلاعات داشته باشد، ولی در زمان تحریم این باید ۱۰۰ برابر شود. وقتی رئیس کل صحبت می‌کند، بازار باید خفه شود. وقتی امروز می‌گوید که می‌خواهد پول ملی را تقویت کند، فردا باید جلوی صرافی‌ها صف برای فروش ارز تشکیل شود.

غلامی، در ادامه، عدم سیاست گذاری صحیح توسط بانک مرکزی را عامل به هم ریختگی بازار ارز دانست و گفت: همه اقتصاددانان دنیا متفق‌القول هستند که ثبات یک متغیر، مهم‌تر از کاهش یا افزایش آن است. جالب است که بدانیم دو دوره در کشور ما، سرمایه گذاری خارجی رکورد زده و به بالای ۴ میلیارد دلار رسیده است. هر دو دوره به این دلیل بوده که در یک بازه زمانی طولانی، نرخ ارز ثبات داشته؛ سال ۸۱ و سال ۹۰.

وی تصریح کرد: اگر ثبات نرخ ارز مهم است چرا اجازه می‌دهیم که این نرخ اینقدر تغییر کند؟ بانک مرکزی چه می‌کند؟ بانک مرکزی باید بداند این یک دلاری از کجا آمده و کجا رفته است. الان این را نمی‌داند. بانک مرکزی عین ماشین‌های شهرداری شده که مقدار زیادی آب در خیابان رها می‌کنند، حالا خیابان شسته شد که فبها؛ اگر هم نشد هیچ اتفاقی نمی‌افتد. خیابانی را که با یک سطل آب هم می‌توان شست. ما در موضوعاتی که اتفاق نظر داریم، مشکل داریم. همه ضعف به بانک مرکزی بر می‌گردد؛ هم به لحاظ اطلاعاتی، هم به لحاظ سیاست گذاری.