تقابل روش ساخت واکسن ایرانی و فایزر/ واکسن mRNA چیست و چه معایبی دارد؟

واکسن فایزر که به دستور رهبر انقلاب، ورود آن به کشور ممنوع شد، از تکنولوژی جدیدی استفاده می‌کند که می‌تواند برای ژنتیک افراد آسیب‌زا باشد.

گروه بهداشت و درمان بازارنیوز- بهزاد قبادی؛ ساخت واکسن در دنیا روش‌ها و پلتفرم‌های متفاوتی دارد که رایج‌ترین آنها، استفاده از ویروس/میکروب ضعیف شده یا کشته شده و همچنین استفاده از روش mRNA که به واکسن‌های نوترکیب معروفند، است.

پس از شیوع ویروس کرونا که نخستین بار در شهر ووهان چین کشف شد، همه ویروس‌شناسان، فارماکولوژیست‌ها و پزشکان دنیا برای مبارزه با آن به تکاپو افتادند تا بتوانند جلوی این پاندمی را بگیرند. با توجه به ناشناخته بودن این ویروس، کشف دارو برای درمان آن هینه‌برتر و وقت‌گیرتر از ساخت واکسن تلقی شد؛ بنابراین همه بر سر ساخت واکسن برای جلوگیری از پیشرفت این ویروس به توافق رسیدند.

کار تحقیق و ساخت واکسن از همان ماه‌های اول پاندمی در بسیاری از کشور‌های دنیا آغاز شد تا این که چین نخستین بار اعلام کرد به واکسن این ویروس دست یافته است، اما با توجه به این که حاضر نشد فرمول و مراحل ساخت آن را با سازمان بهداشت جهانی هماهنگ کند، مرود قبول دنیا واقع نشد. تقریبا چنین اتفاقی برای واکسن روسی هم رخ داد. پس از آن که پوتین خبر دستیابی این کشور به واکسن کرونا و تزریق نخستین نمونه آن به دخترش را اعلام کرد، موضع گیری‌ها علیه این واکسن هم به موضع گیری علیه واکسن چینی افزوده شد.

*چرا واکسن روسی و چینی وارد کشور نشد؟

ساخت واکسن مراحل مختلفی دارد. از تست بر نمونه‌های حیوانی تا سه مرحله تست انسانی. واکسن چینی و روسی مرحله سوم آزمایش خود را به جای تعداد معین و محدود، به صورت گسترده در کشورشان و برخی کشور‌هایی که داوطلب بودند، انجام دادند که مورد انتقاد سازمان بهداشت جهانی قرار گرفت و همین موضع، باعث شد مقامات بهداشت و درمانی کشور، از واردات این واکسن ها صرف نظر کنند.

در همین رابطه حسن روحانی، رئیس جمهوری پس از اعلام ممنوعیت واردات واکسن امریکایی و انگلیسی توسط رهبر انقلاب، اظهار کرد: " برخی شرکت‌های خارجی می‌خواستند واکسن را بر روی مردم ما آزمایش کنند، ولی وزارت بهداشت ما به درستی این درخواست را قبول نکرد. مردم بدانند وسیله آزمایش برای شرکت‌های سازنده واکسن قرار نخواهند گرفت. "

*روش ساخت واکسن فایزر

واکسن امریکایی فایزر و مدرنا، بر اساس پلتفرم mRNA ساخته شدند. این واکسن تکنولوژی کاملا نوینی دارد که کمی قبل از این پاندمی ابداع شده بود، این تکنولوژی مبتنی بر ذرات ریز mRNA از ژنوم کروناویروس جدید است. این mRNA حاوی دستور ساخت پروتئین Spike یعنی همان پروتئین جداریست که ویروس برای ورود به سلول استفاده می‌کند. در انسان بطور طبیعی پس از ورود ویروس کرونا، آنتی‌بادی علیه این پروتئین ساخته می‌شود، بنابراین واکسن حاوی mRNA که داخل مولکول Lipid (چربی) قرار گرفته، در بدن آنتی بادی پیشگیرانه می‌سازد.

واکسن‌های مبتنی بر ژنوم برتری‌هایی دارند. اول اینکه بر خلاف واکسن‌های وابسته به وکتور ویروس (ویروس کشته یا ضعیف شده) و با واکسن‌های مبتنی بر پروتئین جداری مستقیما سلول‌های T خاطره را در سیستم ایمنی تحریک می‌کنند که این امر کرونا ویروس را از تکثیر باز می‌دارد. دوم اینکه واکسن‌های mRNA در لوله‌ها و ظروف آزمایشگاهی تولید می‌شوند و نه در محیط کشت‌های سلولی، لذا به سرعت قابل تولید هستند.

*مشکلات واکسن فایزر

نقطه ضعف واکسن‌های mRNA در این است که بدن به سرعت آن‌ها را تخریب می‌کند و واکسن نیاز به تزریق متعدد Booster دارد. به عنوان مثال، فایزر دو تزریق با فاصله ۳ هفته را پیشنهاد می‌دهد. ضمنا واکسن فایزر باید در دمای منفی ۷۰ درجه نگهداری شود و مراکز واکسیناسیون باید فریزر‌های پیشرفته داشته باشند.

همچنین با توجه به این که بسیار مهم است در فرآیند ساخت پروتئین، mRNA کجای توالی ژنوم جایگزینی شود و با کوچک‌ترین خطا می‌تواند روند ژنتیکی فرد را بر هم زده و خطرات جدی را برای او داشته باشد، استفاده از واکسن‌های mRNA خطرناک به نظر می‌رسد.

*روش ساخت واکسن ایرانی

در فرایند واکسن ایرانی به جای تزریق مستقیم پروتئین S، از یک ویروس کمتر بی ضرر (با غیرفعال کردن قسمت بیماری‌زایی ژنوم ویروس) همانند آدنوویروس سرماخوردگی به عنوان حمال استفاده می‌کند. ژن پروتئین S را روی آدنوویروس سوار کرده و تزریق می‌کنند. البته آدنوویروس پیش از تزریق از کار انداخته می‌شود تا در بدن تکثیر نشود و فقط آنتی‌بادی علیه پروتئین Spike ساخته می‌شود.

این تکنولوژی ایمنی قوی را بدون استفاده از مواد شیمیایی جانبی ایجاد می‌کند، به شرطی که دوز آن زیاد و کافی باشد، ولی نه آنقدر که بدن عکس‌العمل ایمنی بیش ازحد نشان دهد. البته اگر بدن قبلا با آدنوویروس بکار رفته برخورد داشته، ممکن است بلافاصله واکسن را از کار بیندازد که دانشمندان برای این کار تدابیر دیگری می‌اندیشند.

با توجه به مخاطراتی که واکسن فایزر در همین چند وقت اخیر برای داوطلبان داشته (از جمله مرگ، فلج فک و...) استفاده از آن در شرایطی که هنوز نتیجه علمی کاملی نشان نداده، عقلانی به نظر نمی‌رسد. از طرف دیگر، مقام‌های دولتی باید تا زمان آماده شدن واکسن ایرانی، به سراغ واکسن‌های وکتور ساخت سایر کشور‌ها مثل چین، روسیه، کوبا و... ساخته اند رفته و آن‌ها را وارد کنند تا سلامت مردم ایران تامین شود.

برچسب ها: واکسن کرونا ، واکسن فایزر ، واکسن ایرانی

لینک کوتاه خبر: bzna.ir/000Li8