گروه بین الملل بازارنیوز؛ محمد جواد ظریف وزیر امور خارجه ایران در ماه های پایانی دولت دوازدهم و پس از نزدیک به هشت سال سکانداری وزارت امور خارجه درگیر شرایط ویژه ای است که دریافت دو کارت زرد از مجلس را برای او رقم زده است. با این همه همچون آغاز کار وی در امور خارجه چشم بسیاری از ایرانیان به او دوخته شده تا بلکه بتواند با دولت جدید مستقر در کاخ سفید شرایط تحریم ها را به نقطه آغاز برگرداند و گشایشی در وضعیت اقتصادی و معیشتی مردم ایجاد کند. هر چند وی معتقد است که "رئیسجمهوری جدید آمریکا، یک خرابه تحویل گرفته و او برای سامان دادن به اوضاع، به زمان نیاز دارد". روزنامه همشهری با محمدجواد ظریف گفتگویی انجام داده که گزیده اقتصادی آن را در ادامه میخوانید:
تیم سیاست خارجی بایدن بیگانه با برجام نیستند و دستاندرکار برجام بودند. علت این دست دست کردن آنها چیست؟ چون زمان در حال سپری شدن است و شاید با روی کار آمدن دولت جدید در ایران، مسیر برجام بسته شود.
سیاست جمهوری اسلامی در رابطه با برجام خیلی ارتباطی با دولتها ندارد و این سیاستی است که در سطح نظام اتخاذ شده است و من تقاضایم از همه دوستان هردو جناح این است که موضوع برجام را موضوع انتخاباتی نکنند. موضوع برجام موضوع معیشت مردم و شناسایی حقوق ایران است. البته حقوق ایران شناسایی شده؛ الان چیزی که مانده و در دوران ترامپ به هم خورد، بحث معیشت مردم است و الان این است که باید حل و جنگ اقتصادی باید متوقف شود و این موضوع دعوای داخلی نیست. دستاوردهای ما برای شناسایی حقوق ملت محقق شده؛ پروژه امنیتیسازی ایران که اسرائیل و آمریکا دنبالش بودند به هم ریخته است و نتیجه آن را دیدیم. قبلاً آمریکا هر زمان اراده میکرد، قطعنامه فصل هفتمی علیه ایران تصویب میشد، اما در چندماه گذشته آمریکا ۲بار به شورای امنیت رفت و قبل از آن هم ۲بار رفته بود حتی در سطح رئیسجمهور و شکست خوردند؛ در مجمع عمومی با ۱۱۰رأی منفی در برابر۱۰رأی مثبت شکست خوردند.
این یک فاجعه تاریخی برای آمریکاست که بدترین وزیر خارجه آمریکا یعنی پمپئو برای آمریکاییها به ارمغان آورد. برای معیشت مردم و پایان جنگ اقتصادی ما دعوای جناحی و انتخاباتی نداریم و باید همه بدانند برجام موضوعی است که در سطح رهبری پیگیری میشود و سیاستهای ما در این زمینه در هر دولتی که باشد، تغییر نخواهد کرد. اما اینکه چرا آمریکا تعلل میکند، بهدلیل شرایط ویژه داخلی آمریکاست. نباید دستکم بگیریم که آمریکاییها با یک بحران مشروعیت مواجه شدهاند و با یک بحران همبستگی ملی مواجهند. رئیسجمهور سابق آمریکا رهبر یک شورش علیه نماد آمریکا شد. اگر شما دنبال نماد آمریکا باشید کاخ سفید را به شما نشان نمیدهند، کنگره آمریکا را نشان میدهند. این اتفاق کمی نبود؛ لذا سردرگمی در آمریکا یک واقعیت است؛ اینکه چرا تعلل میکنند را باید از آمریکاییها پرسید. اما هرچه بیشتر تعلل کنند، آمریکا ضرر میکند و وجهه سیاست خارجی آمریکا ضربه میخورد و نشاندهنده این خواهد بود که دولت آقای بایدن نمیخواهد خود را از میراث شکستخورده ترامپ نجات دهد و من فکر نمیکنم این تصویری باشد که آقای بایدن بخواهد از خودش نشان بدهد.
اما این موضوع که اشاره کردید معیشت مردم است. هر یک ساعت و یک روز که عقب بیفتد به ضرر معیشت مردم است.
بله. البته ما در معیشت مردم باید نگاهمان به داخل باشد، اما حتما میخواهیم این جنگ اقتصادی که علیه مردم است، زودتر خاتمه یابد. اما در کنار اینکه این جنگ اقتصادی به مردم ما ضرر میزند، ادامه این روند وجهه دولت آمریکا را در دنیا تخریب میکند؛ یعنی نشان میدهد دولت جدید آمریکا از سیاست دولت قدیمی فاصله نگرفته است و این برای آمریکا خطرناک است و به همین دلیل دولت آقای بایدن باید دنبال یک فرصت سریعتر بگردد که خود را از این بحران بینالمللی نجات دهد. آقای ترامپ میراث خوبی برای آقای بایدن نگذاشته که آقای بایدن سعی کند این میراث را بیشتر نگه دارد. او باید هرچه سریعتر خرابه روابط خارجی که ترامپ به او تحویل داده را اصلاح کند.
در دولت اوباما تابوی مذاکره ایران و آمریکا شکسته شد و بهصورت مستمر در سطح وزیران خارجه مذاکره انجام میشد، آیا این تابو احیا شده و الان منعی برای مذاکره در سطح وزیران خارجه وجود دارد؟
در آن زمان مقام معظم رهبری فرمودند به آمریکا اعتماد نداریم، اما آمریکاییها در برابر یک امتحان هستند. نتیجه امتحان برجام رفتار ما در آینده را تعیین خواهد کرد. خب، آن امتحان را آمریکا مردود شد. ما که با دولت اوباما مذاکره نکردیم. ما با وزیر خارجه آمریکا مذاکره کردیم. بعد این توافق به یک قطعنامه شورای امنیت تبدیل شد. آمریکا در این امتحان مردود شد. اول باید این امتحان خود را بدهد. برجام نابود نشده، اما آمریکا در امتحان برجام مردود شده است. الان میتواند بلیت بازگشت به برجام را با اجرای تعهداتش بگیرد و به سر میز برجام بیاید و با رفتار درست نشان بدهد که آمریکا طرف قابلقبولی برای یک گفتوگوست. آن وقت کشور میتواند دوباره این موضوع را بررسی کند، اما امروز آمریکاییها در امتحان خود رفوزه شدهاند، تجدید هم نیاوردهاند، بلکه رفوزه شدهاند. مشخص است که باید این کلاس را دوباره بردارند؛ یعنی بیایند سر میز برجام بنشینند. یک نفر که درسی را مردود میشود کلاس را دوباره برمیدارد تا ببیند قبول میشود یا نه.
قرار بود سفری به اروپا بروید که لغو شد. آیا برنامهای برای رایزنی با شرکای اروپایی برجام دارید؟
ما هیچ مشکلی برای گفتوگو با شرکای اروپایی برجام نداریم. در جلسه کمیسیون مشترک در سطح وزرا بحث مفصلی داشتیم. آقای عراقچی بهصورت مستمر با آنها در تماس است. اگر نیاز باشد حضورا هم جلسهای خواهیم داشت؛ البته ممکن است حضوری باشد یا ویدئوکنفرانس؛ چون ما در این یک سال فهمیدیم خیلی از کارها را میشود از طریق تماس ویدئویی انجام داد؛ البته برخی بحثها حتما باید رودررو باشد؛ مثل سفری که اخیرا به منطقه داشتم.
اسماعیل سلطنت پور / همشهری