امروزه، بیماری دیابت زندگی میلیون ها انســان را در معرض خطر قرار داده اســت و یکی از مهم ترین عوامل مرگ ومیر در ســنین 20 تا 59 سال محسوب می شود. ازاین رو تشــخیص به موقع آن جهت انجام عملیات درمان بســیار اهمیت دارد.

به منظور کنترل دیابت، ســطح قند خون بیمار باید به صورت مستمر اندازه گیری شود. روش های اندازه گیری قند خون عمدتاً تهاجمی هستند و می بایست از طریق سوراخ کردن بافت پوســتی مقداری خون از بیمار برداشت شــود. این روش علاوه بر مشکلاتی از قبیل درد، اضطراب و احســاس ناراحتــی در بیمار، گاهی موجب بروز بیماری های پوستی و عفونی می شود.

طبق گفته محققان، برای بیماران تحت مراقبت ویژه لازم است ســنجش قند خون چندین نوبت در روز انجام شود و حتی در موارد اضطراری می بایست خون دائماً ازطریق آنژیوکت برداشت شود و به صورت مستمر مورد اندازه گیری قرار گیرد.

به طورکلی دستگاه های اندازه گیری قند خون به دو دسته تهاجمی و غیرتهاجمی تقســیم می شوند. امروزه، تلاش های زیادی در راستای ساخت نمونه صنعتی و قابل اعتماد حسگرهای غیرتهاجمی صورت گرفته است. روش های متنوعی از حســگرهای غیرتهاجمی ارائه شده اند که به طرق مختلفی مانند سنجش صوتی، طیف سنجی پرتوی ایکس، طیف سنجی فروســرخ نزدیــک و میانی، طیف سنجی رامان، چرخــش قطبش نور، طیف سنجی مایکروویو و فلورسنس این کار را انجام می دهند.
در همین زمینه، محققانی از دانشــگاه علوم پزشکی آجا و دانشگاه شهید بهشتی تحقیقی را انجام داده اند که در آن یک حسگر غیرتهاجمی قند خون با استفاده از طیف سنجی اشعه مادون قرمز نزدیک طراحی و ساخته شده و سپس کارآیی آن مورد ارزیابی واقع شده است.

دستگاه مذکور یک سیستم اپتیکی- الکترونیکی غیر تهاجمی مبتنی بر طیف سنجی مادون قرمز نزدیک است. این سیستم با استفاده از یک دیود نوری با طول موج ۹۴۰ نانومتر، پرتوی نوری را از نرمه گوش عبور داده و سپس توسط یک آشکارساز، دریافت و پردازش می کند. داده های پردازش شده درنهایت به رایانه ارسال شده و نتایج بر صفحه نمایش نشان داده می شوند.

یافته های این پروژه علمی نشان می دهند که این سیستم با توجه به مقرون به صرفه بودن و دقت مناسب می تواند جایگزین مناسبی برای دستگاه های تهاجمی بیمارستانی و خانگی کنونی شود.

به گفته شهریار صادقی، محقق مرکز تحقیقات علوم پرتویی دانشــگاه علوم پزشکی آجا و همکارانش، «با استفاده از این دستگاه، آزمون های زیادی بر روی اشخاص با سن، جنسیت و رنگ پوست متفاوت انجام شد. یافته ها حاکی از این بود که ضخامت نرمه گوش و رنگ پوست باعث ایجاد خطا در اندازه گیری قند خون در افراد مختلف می شود. اما این مشکل نیز تا حد خوبی با مراجعه به پایگاه داده ها در مورد ضخامت نرمه گوش و انجام کالیبراسون دقیق حل شد».
آن ها می گویند: «در سال های اخیر، طیف سنجی ناحیه نوری موسوم به فروسرخ نزدیک در اندازه گیری های غیرتهاجمی مواد موجود در بافت های پوستی و خون بسیار مورد توجه قرار گرفته است. چراکه بافت های پوستی در ناحیه طول موجی 400 تا 1400 نانومتر تقریباً به صورت شفاف عمل می کنند و برای اندازه گیری های طبی، نتایج خوبی را می توان از آن ها گرفت».
به گزارش سیناپرس، گفتنی است گزارش طراحی و ساخت این دستگاه باارزش و یافته های علمی پژوهشی مربوط به ارزیابی آن را فصل نامه «لیزر در پزشکی» منتشر کرده است. این نشریه متعلق به جهاد دانشگاهی است.

گزارش: محمدرضا دلفیه