با همه گیری و عالم گیری ویروس کرونا (کووید ۱۹ )جهان با چالشی مواجه شده است که بسیاری، از جمله دبیر سازمان ملل متحد، آن را بسیار بزرگتر و تاثیرگذارتر از جنگ جهانی دوم ارزیابی می کنند،همچون تکانه های عظیمی که دربرگیرنده تمامی ابعاد اقتصادی و اجتماعی است میزان تاب آوری کشورها چه در زمان بروز بحران و چه پس از بحران نشان از توانایی ایستادگی، سازش پذیری و نوسازی آنها خواهد داشت.

میزان آسیب پذیری کسب و کارها و یا در مفهومی وسیعتر اقتصاد، در رویارویی با چنین وضعیت بحرانی اجتناب ناپذیر تلقی خواهد شد. نتایج یک پژوهش که در راستای شیوع کرونا و تاثیرگذاری آن در پیش بینی های رشد تولید ملی صورت گرفته به میزان قابل توجهی بر منفی بودن رشد اقتصادی در سال اشاره داشته است لذا چگونگی و میزان تاب آوری کسب و کارها نقطه عطفی برای پایش فعالیت های اقتصادی و کسب و کارها خواهد بود.

عدم قطعیت شیوع ویروس(میزان جهش یافتگی) و پاسخ سلامت عمومی به آن در پی انعکاس سیاست های اقتصادی بهداشتی دولت شیوه های مختلفی را در تاب آوری به دست می دهد.

خط مشی وسیاست های کلان
دیدگاه مطرح شده در این نوشتار بر دو موضوع محوری استوار است که از جهتی بر خط مشی و سیاست های کلان که بر عهده مسئولین کشوری بر پایه تصمیمات اقتصادی و اجتماعی بنا می شود، بوده و از جهتی بر مردم و میزان تطبیق گزینی و چیرگی آنان بر بحران و شکل دهی تاب آوری در این وضعیت خواهد بود، مبتنی است.

متغیرهای اقتصاد کلان تاثیرپذیری بسیار زیادی از اقتصاد های خرد همچون کسب و کارهای خدماتی، بنگاه های فعال در تجارت الکترونیکی داشته که با ایجاد بحران و مشکلاتی نظیر ظهور بدهی های انباشته، گردش های مالی و تعطیلی کسب و کار و ورشکستگی موجبات سرایت در کلان بنگاه ها و نهادهای مالی و پولی بالادستی شده است که اشتغال، رشد و تورم را دستخوش تغییرات فزاینده ای کرده است.

لذا متولیان اقتصاد کلان و خط مشی گذاران این عرصه با ایجاد تعامل بین متغیرهای کلان و خرد با هدف کاهش تاثرات و آسیب پذیری و همچنین بالابردن میزان تاب آوری ساختارهای بالادستی و پایین دستی از جمله رویکرد اقتصاد بهداشتی برای مقاصد صادرات و واردات در کشور، تدوین سیاست کارآفرینی فرصت گرای بهبود محور، تامین مواد اولیه بنگاه های تولیدی و تامین نیازهای وارداتی برای پیشگیری و مقابله با ویروس کرونا، تامین مالی بخش خصوصی از طریق پرداخت دیون دولت، برای کاهش مخاطرات باید برنامه ریزی کنند.

تمرکز بر بخش های تولیدی و خدماتی کشور از طریق استمرار انواع معافیت ها و تنفس چند ماهه در جهت وصول مطالبات بانکی و پولی از تولیدکنندگان و ارائه دهندگان خدمات و تغییر در شرایط اعلام ورشکستگی به صورت موقت به منظور بازیابی توان فعالیت بعد از رفع بحران، اعطای مجوزات دستگاه ها برای کسب و کارها از طریق سامانه های تعبیه شده در هر حوزه فعالیتی برای افراد و روش های خود اظهاری به منوظر سهولت و فراهم آوردن شرایط فعالیت اقتصادی در بنگاه های اقتصادی می تواند در تحقق مقابله با این بحران در کنار دولت و اقتصاد کلان نقش بسزایی در تاب آوری خواهد داشت.

گسترش زیربنای ساختارهای دیجیتال
نکته حائز اهمیت در این نوشتار که به زعم نویسنده مکمل توان افزایی بخش کلان خواهد بود گسترش زیربنایی ساختارهای دیجیتال، نفوذپذیری دولت الکترونیک در تصدی گری دولت در انواع امور و تجارت دیجیتال در بستر تحولات دیجیتال است، بازارهای آنلاین که روش نوینی در مواجه با بحران ویروس کرونا برای بازارهای سنتی بوده در برگیرنده مولفه های نگهداشت سهم بازار است و فعالان بازار را به فراهم آوردن بستر لازم ترغیب می کنند.

تغییرات عدیده و گاهاً بنیادی در رفتار مصرف کننده از طریق شیوه های خرید و دریافت خدمات، لزوم آموزش نهادهای ذیربط از طریق رسانه های جمعی مانند تلویزیون، مطبوعات دیجیتال و شبکه های اجتماعی به عموم مردم از دیگر مولفه ها است که باید موردتوجه قرار گیرد.

کارآفرینی دیجیتال که در همین بستر تبلور می باید فراتر از مرزهای جغرافیای بازار(شهر، استان) و محصولات رفته و با وجود ابزارهای ارتباطی(مانند سایت و اینستاگرام و.....) ،شبکه های بانکی دیجیتال و شبکه پست، یک گستره عظیمی را حمایت می کند. در حالیکه دولت با سیاست های کلان و مشوق های حمایتی در پی تسهیل در امور اعم از خدمات بانکی، اعطای وام و تسهیلات، بازپرداخت های بانکی و دیون مربوطه و کمک به خانوارها و مردم در قالب های مختلف است، کارآفرینی دیجیتال دستاوردی در پی فرصت گرایی خواهد بود.

کارآفرینان، توسط خلق فناوری های نوین و خدمات جدید، کیفیت زندگی را ارتقاء داده اند، افزایش بهره وری، بهبود وضعیت بهداشت، سلامتی و نیز ارتقای ارتباطات از آن جمله اند.بستر دیجیتال و ساخت برنامه های تحت وب و اینترنت علاوه بر اینکه موجب اشتغال زایی دانش اموختگان این علم خواهد شد می تواند افراد با سنین و امکانات متفاوت را مشغول به فعالیت مولد کند.

در پایان به نمونه های کاربردی اشاره می شود تا بتواند خانوارهای بی شماری که در پی پاندمی کرونا به معضلات گوناگون عاطفی و احساسی دچار شده اند را یاری رسانند، به عنوان مثال در بخش زنان خانه دار ارائه آموزش و خدمات آشپزی و دکرواتیو منزل، فروش گل های آپارتمانی، تزئینی و ایجاد گلخانه ها در ابعاد کوچک ، ساخت ملزومات دست ساز خانگی می تواند مورد توجه قرار گیرد. این موارد نمونه های بسیار کوچکی از فعالیت های کارآفرینانه در بستر فضای الکترونیکی و دیجیتال خواهد بود که می تواند راهگشای مناسبی در برون رفت از این چالش همه گیر و طاقت فرسا برای عموم مردم باشد.