به گفته بسیاری از کارشناسان مشکل گرانی میوه به زنجیره توزیع نامناسب آن بر‌می‌گردد. در این میان مسئولان موضوع گرانی میوه را میان خود پاسکاری کرده و هیچ کدام از نهاد‌های دولتی مانند وزارت صمتو وزارت جهاد کشاوری به صورت مستقل پاسخگوی تصمیمات خود نیستند.

محمدمهدی برومندی؛ معاون امور باغبانی وزارت جهاد کشاورزی معتقد است برخلاف آنچه که اعلام می‌شود علت گرانی میوه، کمبود تولید ‌نیست چراکه در حال حاضر کمبودی در سردخانه‌های میوه کشور وجود ندارد. با توجه به شواهد و قرائن به نظر می‌رسد ریشه این گرانی به زنجیره توزیع و مصرف میوه مربوط می‌شود. از طرف دیگر وزارت صمت به عنوان اصلی ترین متولی قیمت‌گذاری کالا در کشور، مسئولیت گرانی میوه را نمی‌پذیرد.

به گفته سید داوود موسوی؛ معاون نظارت بر کالاهای مصرفی سازمان حمایت از مصرف‌کنندگان و تولیدکنندگان، میوه مشمول قیمت گذاری و تعیین نرخ مصوب نیست و به همین دلیل نمی‌توان به وسیله قیمت مصوب بر آن نظارت کرد.

از طرف دیگر بر اساس ارزیابی سازمان بازرسی کل کشور، عدم صدور فاکتور رسمی توسط غرفه‌های میوه‌فروشی در میدان بزرگ میوه و تره بار و عدم نظارت اتحادیه بر فاکتورهای فروش غرفه‌داران دلایل عمده گرانی میوه است.

علت اصلی گرانی میوه

 گرانی کالا‌های اساسی و مایحتاج روزانه مردم در طول‌ سال‌های گذشته یکی از مشکلات همیشگی دولت‌ها بوده است. با این وجود متأسفانه تاکنون هیچ‌گاه به صورت ریشه‌ای به این مسئله پرداخته نشده‌است. در حال حاضر نیز گرانی مرغ، میوه و کمبود روغن خوراکی از جمله مسائلی است که زندگی روزمره مردم را مختل کرده است.

این در‌حالی است که بر اساس گزارش اخیر سازمان فائو، ایران در تولید ۲۲ محصول مهم کشاورزی در میان هفت کشور برتر قرار داشته و جایگاه سیزدهم را در خاورمیانه و آفریقای شمالی به خود اختصاص داده است. در حقیقت ایران در تولید پسته رتبه اول، در تولید خرما رتبه دوم و در تولید سیب در جهان چهارم است.

اما به نظر می‌رسد سوء مدیریت و ناکارآمدی مدیران دولتی در سال‌های گذشته در زمینه توزیع محصولات کشاورزی و میوه تاثیرگذار بوده است. به گفته زهره الهیان؛ نماینده مردم تهران در مجلس، ایران ظرفیت بالایی در تولید محصولات باغی و کشاورزی دارد اما به دلیل ناکارآمدی مسئولان و عدم سیاست‌گذاری مناسب؛ وضعیت نامناسب فعلی پدیدار شده است.

الهیان ضمن انتقاد به وزرای صمت و جهاد کشاورزی معتقد است که نظارت کافی بر نحوه توزیع محصولات کشاورزی وجود نداشته و نیازمند‌های مردم و کشور در زنجیره تولید و عرضه محصولات باغی و کشاورزی مورد توجه مدیران نالایق قرار نمی‌گیرد.

غیر منطقی بودن ممنوعیت صادرات میوه

 صدرالدین نیاورانی؛ نایب‌رئیس اتحادیه محصولات کشاورزی ایران در گفت‌و‌گو با خبرنگار اقتصادی خبرگزاری دانشجو، با بیان اینکه ممنوعیت صادرات میوه کاملا غیر کارشناسی است، گفت: سیب‌های کشاورزان در بسیاری از سرد‌خانه‌های کشور دپو شده است و در صورت عدم صادرات این میوه‌ها تمام سرمایه کشاورزان از بین خواهد رفت. سیب‌های مناطق آذربایجان می‌بایست تا قبل از عید نوروز فروخته شود چرا که بعد از آن قابل استفاده نیست.

وی افزود: با اتخاذ این تصمیم آسیب بسیاری به کشاورزان وارد می‌شود و به نظر بنده افرادی که در این زمینه تصمیم گرفته‌اند می‌بایست بعد از عید نوروز در مجلس حاضر شده و پاسخگوی تصمیمات خود باشند.

نایب‌رئیس اتحادیه محصولات کشاورزی ایران با اشاره به اینکه عرضه مستقیم محصولات در بازار توسط باغداران ایده مناسبی برای تنظیم بازار است، اظهار داشت: باید شعب و غرفه‌های گوناگون در اختیار کشاورزان و باغداران قرار گیرد و محصولات به صورت مستقیم در میادین به فروش برسد. در حال حاضر قیمت سیب باید بین 5 تا 7 هزار تومان باشد و قیمت‌های بالای 20 هزار تومانی برای سیب غیر قابل قبول است.

وی ادامه داد: تا زمان مانده به سال نو مغاز‌ه‌داران و میدان‌داران زیان نخواهند کرد و مشتری خود را دارند اما مردم می‌توانند میوه‌های خود را با قیمت مناسب و طور مستقیم از کشاورزان خریداری کنند.

آسیب جدی به آینده کشاورزی ایران با آزادسازی واردات میوه

 نیاورانی با اشاره به خبر آزاد‌سازی واردات میوه گفت: متأسفانه این مجوز به تعاونی مرز‌نشینان داده شده است؛ بر اساس آیین‌‎نامه این تعاونی، بازارچه‌های مرزی تنها‌ می‌توانند برای تأمین نیاز اعضای تعاونی از کشور‌های همجوار کالا وارد کشور کنند و این کالا‌ها متأسفانه بدون مقررات کلی کشور وارد می‌شود. استفاده از تعاونی مرزنشینان نمی‌توان نارنگی مورد نیاز کل کشور را تأمین کرد.

وی در همین رابطه افزود: متأسفانه میوه‌هایی که از طریق تعاونی‌های مرزنشینان وارد کشور شود حامل مگس‌های مدیترانه‌ای است و بدون قرطینه و بررسی‌های کارشناسی به کشور وارد خواهد شد. این مسئله می‌تواند در سال‌های آینده آسیب شدیدی به محصولات پرتغال، زیتون و دیگر محصولات کشاورزی ایران وارد کرده و کشاورزان ایرانی را با بحران جدی رو‌برو کند.

نایب‌رئیس اتحادیه محصولات کشاورزی ایران در پایان افزود: به نظر می‌رسد که آسیب واردات میوه در حال حاضر بیش از عدم واردات آن باشد. بهتر است مردم 15 تا 20 روز نارنگی مصرف نکنند تا اینکه باغات میوه ایران از طریق میوه‌‎های آفت‌زده و مگس‌های مدیترانه‌ای آسیب طولانی مدت ببیند.

عدم نظارت سیستمی و دخالت بی‌موقع ریشه گرانی میوه

به گزارش دانشجو، عدم رصد سیستمی و جامع نهاد‌های متولی محصولات اساسی بر زنجیره توزیع یکی از دلایل اصلی گرانی و نابسامانی بازار میوه است. همچنین اتخاذ سیاست‌های کوتاه‌مدت و اشتباه مانند ممنوعیت صادرات و آزاد‌سازی واردات میوه از طریق بازارچه‌های مرزی به نوعی فرار از واقعیت و نشان‌دهنده مسئولیت گریزی مقامات وزارت صمت و وزارت جهاد کشاورزی است.

متأسفانه بسیاری از مدیران دولتی دچار تفکرات ناکارآمد و قدیمی بوده و با شیوه‌های نوین زنجیره تولید و توزیع کالا‌های اساسی آشنا نیستند. به نظر می‌رسد با استفاده از زیرساخت‌های هوشمند و شفاف برای توزیع کالا‌ها و محصولات کشاورزی می‌تواناز وقوع بی‌برنامگی و کج‌سلیقی در اعمال سیاست‌های لحظه‌ای در امر واردات و صادرات میوه جلوگیری و بازار میوه و محصولات کشاورزی را مدیریت کرد.