باتوجه به انتشار آمار و ارقام متغیرهای پولی و بانکی آذر ماه 99 تا حدودی می‌توان کارنامه مالی دولت تدبیر و امید در بخش مدیریت بدهی‌ها و مدیریت منابع و مصارف را ارزیابی کرد.

یکی از نتایج مدیریت نامناسب مصارف، بودجه‌ریزی غیرعملیاتی و عدم تلاش برای توسعه منابع پایدار توسط دولت و افزایش بدهی‌ها به بانک مرکزی و نظام بانکی است. وقتی منابع پیش‌بینی شده در بودجه محقق نمی‌شود دولت به دنبال استقراض از نظام بانکی می‌رود.

دولت در 8 سال اخیر اغلب از بانک مرکزی به صورت مستقیم استقراض نکرده بلکه از بانک‌ها قرض گرفته است و گاهی اوقات این استقراض دولت از بانک‌ها موجب بروز تنگنا و مشکل در وضعیت نقدینگی بانک می‌شد و به همین دلیل بانک ها اقدام به اضافه برداشت از منابع بانک مرکزی می‌کردند.

* تهاتر بدهی دولت، بانک‌ها و بانک مرکزی

دولت در سال‌های 95 تا 97 در قالب بودجه‌های سنواتی و با اخذ مجوز از مجلس، 35 هزار میلیارد تومان از بدهی خود به بانک‌ها را با بدهی آن بانک‌ها به بانک مرکزی تهاتر کرد. به عبارت دیگر 35 هزار میلیارد تومان از بدهی بانک های دولتی و نیمه دولتی به بانک مرکزی به حساب بدهی دولت به بانک مرکزی گذاشته شد و از آن طرف به همان میزان از بدهی دولت به بانک کاسته شد. بنابراین بخش عمده رشد بدهی دولت به بانک مرکزی در سال‌های 92 تا 99 به همین دلیل بوده است.

همچنین پس از اصرارهای مکرر دولت بالاخره در قالب اصلاحیه قانون بودجه 95 دولت مجوز تسویه 45 هزار میلیارد تومان از بدهی های خود به بانک ها از محل تسعیر دارایی های ارزی بانک مرکزی را دریافت کرد و در نهایت به همین میزان از بدهی دولت به بانک ها کسر شد. درواقع با این روش 45 هزار میلیارد تومان از بدهی های دولت به بانک ها بدون پرداخت یک ریال از طرف دولت، تسویه شد.

* تهاتر زنجیره‌ای بدهی هم باعث کاهش بدهی دولت به بانک‌ها و بانک مرکزی نشد

اما این تهاترها و پرداخت از محل تسعیر دارایی های ارزی بانک مرکزی در مجموع منجر به کاهش بدهی دولت به به بانک‌ها از بازه زمانی 1391 تا آذر 99 نشده است. بدهی دولت به بانک‌ها در نهایت از ابتدای سال 92 تا آذر ماه 99 با 544.1 درصد رشد به 365 هزار و 470 میلیارد تومان رسیده است.

بدهی دولت به بانک‌ مرکزی هم از 13 هزار و 160 میلیارد تومان در پایان اسفند 91 به 76 هزار و 430 میلیارد تومان در پایان سال 98 رسیده و در 9 ماهه امسال 35 هزار و 100 میلیارد تومان تنخواه بودجه 99 از بانک مرکزی، طبق قانون، دریافت کرده است که با این تنخواه بودجه عمومی به 111 هزار و 530 میلیارد تومان افزایش یافته است.

طبق قانون دولت تا پایان سال مهلت دارد این تنخواه را به حساب بانک مرکزی بازگرداند و در صورتی که همه این مبلغ بازپرداخت شود، بدهی دولت به بانک مرکزی در پایان سال 99 به عدد 76 هزار و 430 میلیارد تومان بازمی‌گردد. بنابراین اگر مبنای بدهی دولت به بانک مرکزی را بدهی ثبت شده در پایان سال 98 قرار دهیم، رشد بدهی دولت به بانک مرکزی از سال 91 تاکنون معادل 480.7 درصد خواهد بود.

دوره1391اسفند1398آذر 1399درصد تغییر از اسفند 91 تا آذر 99

بدهی دولت به بانک مرکزی13،16076،43076،430+ 35،100480.7 درصد

بدهی دولت به بانک‌ها56،737293،280365،470544.1 درصد

بدهی شرکت‌های دولتی به بانک مرکزی18،27039،42036،26098.4 درصد

بدهی شرکت‌های دولتی به بانک‌ها2،8707،36013،220360،6 درصد