پژوهشگران "کالج پزشکی وایل کرنل"(Weill Cornell Medicine) آمریکا در بررسی جدیدی نشان داده‌اند که سلول‌های سرطانی می‌توانند با وارد شدن به وضعیتی مشابه خواب زمستانی خرس‌ها، فشار ناشی از درمان‌های تهاجمی را با هدف از بین بردن آنها تحمل کنند. یافته‌های این پژوهش، پیامدهایی را برای توسعه داروهای جدیدی به همراه خواهند داشت که می‌توانند جلوی پیری را بگیرند و شیمی‌درمانی را موثرتر کنند.

به گفته پژوهشگران، این روند بیولوژیکی می‌تواند توضیح دهد که اغلب سرطان‌ها پس از درمان، عود می‌کنند. این پژوهش، هم روی اندام‌واره‌ها و هم روی موش‌هایی صورت گرفت که به "لوسمی حاد میلوئیدی"(AML) مبتلا بودند. یافته‌های این پژوهش، با بررسی نمونه‌های به دست آمده از بیماران مبتلا به لوسمی حاد میلوئیدی تایید شد که طی دوره درمان و پس از عود کردن بیماری جمع‌آوری شده بودند.

دکتر "آری ملنیک"(Ari Melnick)، از پژوهشگران این پروژه گفت: با شیمی‌درمانی می‌توان لوسمی حاد میلوئیدی را بهبود بخشید اما این بیماری تقریبا همیشه عود می‌کند و در صورت بروز دوباره، غیر قابل درمان است. چرا نمی‌توان از سلول‌های سرطانی رهایی پیدا کرد؟ این سوالی است که علاوه بر لوسمی حاد میلوئیدی، در مورد بسیاری از انواع دیگر سرطان‌های تهاجمی مطرح می‌شود.

سال‌هاست که پژوهشگران حوزه سرطان، نحوه بازگشت تومورها را پس از این که به نظر می‌رسد با شیمی‌درمانی از بین رفته‌اند، مورد بررسی قرار داده‌اند. یکی از نظریه‌ها این است که چون سلول‌های تومور در سطح ژنتیکی یکسان نیستند، زیرمجموعه کوچکی از تومورها می‌توانند در برابر درمان مقاومت نشان دهند و رشد دوباره خود را آغاز کنند. نظریه دیگری که ایده سلول‌های بنیادی تومور را در بر می‌گیرد، این موضوع را مطرح می‌کند که برخی از سلول‌های داخل تومور، ویژگی‌های خاصی دارند که به آنها امکان می‌دهد تا تومور را پس از شیمی‌درمانی دوباره تشکیل دهند.

پژوهشگران در این پروژه دریافتند هنگامی که سلول‌های لوسمی حاد میلوئیدی در معرض شیمی‌درمانی قرار می‌گیرند، زیرمجموعه‌ای از سلول‌ها به مرحله خواب زمستانی وارد می‌شوند و به طور همزمان در شرایطی قرار می‌گیرند که به التهاب شبیه است. سلول‌های مورد بررسی، به سلول‌هایی شباهت داشتند که آسیب دیده‌اند و به ترمیم نیاز دارند. 

دکتر ملنیک ادامه داد: این ویژگی‌ها معمولا در جنین‌های در حال رشدی مشاهده می‌شود که رشد آنها به دلیل کمبود تغذیه، به طور موقت متوقف می‌شود. این یک روند خاص نیست، بلکه یک فعالیت بیولوژیکی معمولی به شمار می‌رود که در رابطه با تومورها رخ می‌دهد.

پژوهش‌های بیشتر نشان داد که القای این روند التهابی، به واسطه پروتئینی موسوم به "ATR" صورت می‌گیرد؛ بنابراین مسدود کردن مسیر این پروتئین می‌تواند راهی برای پیشگیری از پذیرش سلول‌های سرطانی در این شرایط باشد. پژوهشگران این فرضیه را در آزمایشگاه مورد بررسی قرار دادند و تایید کردند که دادن مهارکننده ATR به سلول‌های لوسمی پیش از شیمی‌درمانی موجب می‌شود که شیمی‌درمانی همه سلول‌های سرطانی را از بین ببرد.

ملنیک و همکارانش در حال حاضر با شرکت‌هایی کار می‌کنند که به تولید مهارکننده‌های ATR می‌پردازند تا بدین ترتیب بتوانند یافته‌های این پژوهش را به مراکز درمانی انتقال دهند. با وجود این باید پژوهش‌های بیشتری صورت بگیرند زیرا سوالات بسیاری در مورد زمان و نحوه ارائه مهارکننده‌های ATR باقی مانده‌اند.

این پژوهش، در مجله "Cancer Discovery" به چاپ رسید.

ایسنا/