سازمان جهانی بهداشت ۱۰ بهمن ۱۳۹۸ به دلیل شیوع بیماری حاد تنفسی در سراسر جهان، وضعیت اضطراری بهداشت عمومی در سطح جهانی اعلام کرد و  ۲۱ اسفند ماه ۱۳۹۸ انتشار این عامل بیماری را رخداد جهان‌گیری کووید-۱۹ معرفی کرد.

سرعت بالای انتشار، مسری بودن کووید-۱۹، نداشتن واکسن، ناشناخته بودن روش درمان موثر، بدون علامت بودن ۸۰ درصد افراد مبتلا و ناقل بودن این افراد، سبب ایجاد شرایط افزایش شیوع در میزانی بالاتر از ظرفیت و توان پاسخ‌گویی نظام سلامت شد و تاب‌آوری نظام سلامت را با چالش مواجه کرد.

با توجه به این‌که رعایت اصول مراقبت‌های اولیه بهداشتی می‌تواند مانع از افزایش بیماری و مرگ‌ومیر در جوامع شود؛ پژوهشگران با انجام مطالعه‌ای، چالش‌های بهداشت محیط ایران را در دوره همه‌گیری کووید-۱۹ بررسی کردند.

نتایج بررسی‌ها، مطالعات، اقدامات و تجارب میدانی نشان داد که مهم‌ترین چالش‌های بهداشت محیطی در دوره رخداد این همه‌گیری شامل موارد ذیل است:

- عدم آمادگی کافی نظام سلامت

- تاخیر در آغاز قرنطینه و فاصله‌گذاری فیزیکی

- آماده نبودن دستورالعمل‌های بهداشتی

- عدم آگاهی کافی نسبت به رفتار ویروس کرونا

- کمبود مواد گندزدا و وسایل حفاظت فردی

- تاخیر در آغاز فعالیت‌های تحقیقاتی ضروری

- الزامات تحقیقات در دوره همه‌گیری

- گندزدایی غیر ضروری معابر

- ناشناخته بودن روش‌های انتقال

- انتقال ویروس کرونا از طریق هوا

- ضعف سامانه تهویه بیمارستان‌ها

- عدم توجه به کاهش تماس

- عدم شناخت سطوح با درجه اهمیت بالا

- تدوین دستورالعمل‌های متنوع و موازی‌کاری

- مدیریت اجساد متوفیان بیماران کرونایی

- ضعف رعایت سطح الزامات بهداشتی در مراکز درمانی

- نقش وسایل حمل‌ونقل عمومی در انتشار ویروس کرونا

- مشکلات بهداشتی مناطق مسکونی

- مدیریت پسماندهای کرونایی بیمارستانی و شهری

- رهاسازی دستکش‌ها و ماسک‌های مصرف‌شده در محیط

- فعالیت مراکز تجمع عمومی

به گفته پژوهشگران این مطالعه؛ علی‌رغم رشد و توسعه فناوری‌های درمانی، لازم است مراقبت‌های بهداشتی اولیه نیز به عنوان یک موضوع مهم، در دسترس، ارزان و عادلانه مورد توجه قرار گیرد. اقداماتی مثل استفاده از ماسک در مراکز تجمع و فضاهای بسته عمومی، شستشوی دست‌ها با مایع صابون دستشویی و یا ضدعفونی دست‌ها بعد از تماس با سطوح، رعایت فاصله فیزیکی و گندزدایی سطوح با اهمیت و در معرض تماس زیاد، آموزش کافی و فرهنگ‌سازی لازم برای اجرای این موارد و توجه به اقتصاد و معیشت مردم، ارتباط تنگاتنگ باسلامت جامعه دارد.

این محققان معتقدند: برای مقابله موثر با حضور طولانی‌مدت ویروس کرونا،‌ لازم است مسئولین ضمن سیاست‌گذاری، اقدامات عملی گسترده پیشگیرانه و پایدار در تامین و توسعه زیرساخت‌های بهداشت محیطی را انجام دهند و مردم نیز در تحقق برنامه‌های پیشگیرانه مشارکت جدی و آگاهانه داشته باشند.

در انجام این مطالعه حسین معصوم‌بیگی و قادر غنی‌زاده؛ پژوهشگران پژوهشکده سبک زندگی دانشگاه علوم پزشکی بقیه‌الله، مشارکت داشتند.

یافته‌های این تحقیق به صورت مقاله علمی پژوهشی با عنوان «چالش‌های بهداشت محیط ایران در دوره همه‌گیری کووید-۱۹: درس‌هایی برای آینده، در مجله طب نظامی دانشگاه علوم پزشکی بقیه‌الله، منتشر شده است.

ایسنا/