دانشمندان روسی یک مجموعه از ردیاب‌های نوترینو را به اعماق ۷۶۰ تا ۱۳۰۰ متری زیر سطح دریاچه بایکال فرستادند.

این حسگرها همگی با هم، بزرگترین تلسکوپ فضایی زیر آب در نیم‌کره شمالی موسوم به "آشکارساز حجمی بایکال-گیگاتون" را تشکیل می‌دهند. این رصدخانه زیردریایی به دانشمندان کمک می‌کند تا نوترینوها را مطالعه کنند.

نوترینوها در حالی که یکی از فراوان‌ترین ذرات در جهان هستند، کوچک‌ترین ذره‌ای هستند که در حال حاضر برای انسان شناخته شده است. آنها همچنین می‌توانند مسافت زیادی را بدون اینکه با هیچ نوع ماده دیگری ارتباط برقرار کنند، طی کنند. این ویژگی‌ها، شناسایی و مطالعه آنها را دشوار می‌کند، اما می‌تواند چیزهای زیادی در مورد تاریخ جهان به ما یاد دهد.

ردیاب نوترینو یک آشکارساز ویژه جهت مطالعه خواص نوترینوها است. از آنجایی که نوترینوها فقط توسط نیروی هسته‌ای ضعیف با دیگر ذرات بنیادی برهمکنش نشان می‌دهند، در نتیجه باید ردیاب‌های آنها در ابعاد بزرگی ساخته شوند تا تعداد قابل توجهی از نوترینوها را ردیابی کنند. همچنین به جهت کاهش اختلالات ناشی از پرتوهای کیهانی و دیگر آثار زمینه‌ای بر ردیاب، این دستگاه‌ها در زیر زمین یا زیر آب ساخته و مورد استفاده قرار می‌گیرند.

از سال ۲۰۱۵ یک پروژه مشترک بین روسیه، آلمان، لهستان، اسلواکی و جمهوری چک برای ساخت این ردیاب که به اختصار "Baikal-GVD" نامیده می‌شود، آغاز شد. این رصدخانه شامل صدها ماژول کروی ساخته شده از شیشه و فولاد ضد زنگ است که از طریق مجموعه‌ای از کابل‌ها به سطح کروی آن متصل شده‌اند. این حسگرها در حال حاضر مساحتی به ابعاد ۵۰۰ متر مکعب را پوشش می‌دهند. دانشمندان قصد دارند در آینده و به مرور زمان، حسگرهای بیشتری برای بزرگتر شدن این تلسکوپ بیافزایند.

اینکه چرا آنها این ردیاب‌ها را به زیر آب می‌فرستند، به این دلیل است که آب یک محیط مناسب برای تشخیص نوترینوها است و دریاچه بایکال مقدار زیادی آب درون خود دارد. این دریاچه که در جنوب سیبری واقع شده، یکی از بزرگترین دریاچه‌های آب شیرین در جهان و و عمیق‌ترین آنها است.

دریاچه بایکال حداقل دو ماه از سال بکر و پوشیده از یخ است. مکان‌های زیادی روی کره زمین وجود ندارد که به اندازه دریاچه بایکال برای این نوع تحقیقات ایده‌آل باشد.

تنها دو تلسکوپ دیگر از نظر مقیاس با  "Baikal-GVD" مطابقت دارند که "رصدخانه نوترینو آیس‌کیوب"(IceCube) در جنوبگان و "تلسکوپ آنتارس"(ANTARES) در اعماق دریای مدیترانه است.

ایسنا/