بررسی مصادیق متعدد و مهم سوء مدیریت وزارت نفت در عرضه داخلی میعانات گازی پارس جنوبی که ضربه محکمی به اقتصاد پالایشگاه های کوچک در دوره تحریم ها زده است، بار دیگر نشان می دهد که مشکل اصلی اقتصاد ایران، تحریم‌های داخلی و خودتحریمی است و نه تحریم های خارجی.

عرضه میعانات گازی پارس جنوبی تا سال گذشته در بورس و توسط شرکت ملی نفت ایران صورت می پذیرفت ولی بنا به صلاحدید برخی افراد، عرضه کننده خوراک پالایشگاه های کوچک و متوسط تغییر کرد و شرکت ملی پخش فرآورده های نفتی ایران مسئول عرضه و فروش این کالا در بورس گردید. این تغییر مشکلات بی شماری برای شرکت های خصوصی متعدد و فعال در زمینه صادرات مشتقات نفتی ایجاد نمود تا جاییکه راهی جز تسلیم در مقابل این تصمیم غیرکارشناسی مدیران وزارت نفت برای این شرکتها باقی نماند. در این گزارش به برخی از این مشکلات اشاره می کنیم:

1- در آبان ماه 99 و همزمان با تغییر عرضه کننده میعانات گازی پارس جنوبی در بورس، عرضه ها به صورت ناهمگون و قطره چکانی انجام پذیرفته به طوری که در ماه مذکور، یک میلیون بشکه در یک عرضه مهندسی شده صورت گرفته که طبق اطلاعات دریافتی فقط 700 هزار بشکه توسط یک شرکت و با شرایط خاص خریداری شده و تاکنون نیز برداشت نشده است.

2- ناهمگونی عرضه های صورت گرفته در آذرماه به اوج خود میرسد و پس از عرضه 1 میلیون بشکه ای با شرایط خاص تنها 50 هزار بشکه برای عرضه در این ماه در نظر گرفته می شود در صورتی که تقاضای 125 هزار بشکه ای در بازار وجود داشت. این فراز و نشیب های عرضه توسط عرضه کننده تا پایان سال 99 و در ماه های ابتدایی سال 1400 نیز ادامه یافته است به طوری که در سه ماه ابتدایی امسال تنها یک عرضه و به میزان 100 هزار بشکه صورت گرفته است. میزان عرضه‌های صورت گرفته مطابق جدول زیر است:

3- به نظر می رسد شرکت ملی پالایش و پخش فرآورده های نفتی ایران بعنوان متولی عرضه با وجود تحریم ها و تکمیل بودن ظرفیت مخازن ذخیره، علاقه ای به عرضه میعانات در داخل کشور و تامین خوراک تولیدکنندگان که عمدتا توسط بخش خصوصی و با سرمایه مردمی مدیریت می شود، ندارند و با ایجاد شرایط عدم اطمینان برای شرکت های تولیدکننده و با بالا بردن ریسک تامین خوراک، نه تنها سرمایه گذاران بخش خصوصی را از ورود به این حوزه برحذر می دارند بلکه تولیدکنندگان داخلی را با چالش توقف تولید و بیکاری کارگران مواجه کرده است. این در حالی است که این صنعت از مزیت های کشور در شرایط تحریم شرکتهای بزرگ و دولتی نفتی به شمار می آیند.

4- شرکت ملی پالایش و پخش فرآورده های نفتی ایران در سال 99 با وجود تحریم های بین المللی و شرایط سخت فروش میعانات گازی عسلویه در بازارهای جهانی و عدم بازگشت پول به کشور و با توجه به ظرفیت های موجود در بخش خصوصی که از این ماده به عنوان خوراک شرکتهای پتروپالایشی و مینی ریفاینری ها استفاده می شود تنها 2 میلیون و 175 هزار بشکه عرضه در رینگ داخلی گذاشته که برای این مقدار حدود 2 میلیون و 772 هزار بشکه تقاضا در بورس انرژی ثبت شده که بیانگر عدم عرضه مکفی به منظور پاسخ به نیاز تولیدکننده داخلی و عدم حمایت از تولیدکننده است.

 این روند نامنظم در سال 1400 هم ادامه داشته و در حالی که در ماه سوم امسال هستیم تنها 100 هزار بشکه میعانات گازی و آن هم در فروردین عرضه شده که این موضوع در سال پشتیبانی ها و مانع زدایی ها از مصادیق ایچاد مانع برای شرکتهای پالایشی در بخش خصوصی است. این در حالی است که ظرفیت تولید تنها یکی از پالایشگاه های کوچک حدود 150 هزار بشکه در ماه است.

5- متاسفانه شرکت ملی پخش فرآورده های نفتی ایران با انجام عرضه های قطره چکانی و نامنظم شرایط را به منظور برنامه ریزی تولید و دسترسی به خوراک برای تولیدکنندگان در مینی ریفاینری ها سخت کرده و کماکان به خام فروشی این ماده ارزشمند با قیمتی ارزانتر در رینگ بین الملل ادامه می دهد به طوری که در آذرماه پارسال قیمت درنظر گرفته شده برای تجار خارجی 172 دلار و برای تولیدکننده داخلی 256 دلار به ازای هر تن بوده است.

6- یکی دیگر از معضلات این صنعت عدم شفافیت در نحوه قیمت گذاری میعانات گازی و نرخ گذاری بی ضابطه این ماده است. به طور مثال، در آبان ماه 99 و در حالی که قیمت نفت در محدوده 42 دلار در هر بشکه بود، قیمت فروش هر تن میعانات گازی 547 هزار تومان بود ولی در آذرماه که با افزایش 15 درصدی، قیمت نفت به 47 دلار رسید، نرخ پایه فروش میعانات گازی با افزایش حدود 45 درصدی به 793 هزار تومان در هر تن رسیده است.

در مجموع، انتظار می رود وزارت نفت در راستای حمایت از بخش تولید و اشتغال جامعه در شرایط بغرنج اقتصادی، همکاری بیشتری داشته باشد و  به رشد هر چه بیشتر صنعت نفت در بخش خصوصی کمک کند.

فارس/